Implementatie Europese regelgeving - Main contents

Europese regels en wetten moeten soms omgezet (geïmplementeerd) worden in Nederlandse wetgeving voordat ze in Nederland geldig zijn.

Er zijn daarnaast nog drie andere gevallen waarin sprake is van implementatie:

• - 

  het intrekken of aanpassen van nationale wetgeving die in strijd is met Europese wetgeving
• - 

  het toepassen van de regels in concrete gevallen door bestuurders of nationale rechters
• - 

  handhaving van de regels door toe te zien op de feitelijke naleving ervan

Toepassing en handhaving worden ook wel 'concrete implementatie' genoemd

Richtlijnen en kaderbesluiten leggen over het algemeen verplichtingen op aan de lidstaten en gelden nog niet rechtstreeks voor burgers. Deze 'niet rechtstreeks bindende Europese regelgeving' moet dan ook in nationale algemeen bindende voorschriften worden omgezet. In de meeste gevallen is dat niet nodig bij verordeningen en beschikkingen, die rechtstreeks geldig zijn.

De implementatie van Europese maatregelen moet in eerste instantie gebeuren door het ministerie dat eerstverantwoordelijke is voor het desbetreffende beleidsterrein, samen met het ministerie van Justitie.

Per geval wordt bekeken hoe een regel wordt omgezet. In sommige gevallen zal de invoering door middel van een wet moeten gebeuren, in andere gevallen kan volstaan worden met ministeriële regelingen of besluiten. Vaak zijn meerdere implementatiemaatregelen noodzakelijk.

Mogelijke implementatiemaatregelen voor Nederland zijn:

Omzetting via formele wetgeving

In een aantal gevallen moeten Europese regels in een wet in formele zin i worden geïmplementeerd. Hierbij wordt het wetsvoorstel beoordeeld door de Raad van State en achtereenvolgens behandeld in de Tweede Kamer en de Eerste Kamer. Dat neemt vaak een lange periode van meer dan een jaar in beslag. Deze procedure wordt daarom als een van de belangrijkste verklaringen aangevoerd voor vertraagde omzetting.

Omzetting via gedelegeerde regelgeving

Bij gedelegeerde wetgeving worden regels uit een formele wet i nader uitgewerkt. Het voordeel is dat niet alles precies in de formele wet zelf geregeld hoeft te worden. Doordat de Tweede en Eerste Kamer er niet aan te pas hoeven komen, kan het sneller gaan.

De voorbereiding van de omzetting van een Europese richtlijn of ander besluit vindt doorgaans plaats nadat het besluit is gepubliceerd in het Publicatieblad i. Hoewel het theoretisch mogelijk is om eerder met de werkzaamheden te beginnen, is de praktijk nog steeds dat men na publicatie van de richtlijn begint met de implementatie daarvan.

In richtlijnen staat wanneer de implementatie uiterlijk gebeurd moet zijn; deze implementatietermijn mag niet overschreden worden. Toch komt te late implementatie nog regelmatig voor. Mogelijke oorzaken zijn het te laat beginnen met overleg met het parlement, beperkte capaciteit binnen de departementen en korte implementatietermijnen. Ook situaties waarin meerdere departementen verantwoordelijk zijn voor de implementatie van een bepaalde richtlijn kunnen leiden tot vertragingen.

Vooral implementatie via formele wetgeving neemt veel tijd in beslag.

Nederland kent geen procedures om Europese regels sneller om te zetten in nationale wetgeving. Het kabinet had hierin aanvankelijk verandering willen brengen door:

• 1. 

  voorstellen voor bevoegdheden tot buitenwerking (tijdelijke afwijking van een bepaling in een wet in formele zin toestaan indien een dergelijke bepaling strijdig is met een bepaling uit een Europese richtlijn)
• 2. 

  vervroeging van parlementaire inbreng

Maar het kabinet ziet de laatste tijd toch meer in bestaande mogelijkheden om de implementatie te versnellen, bijvoorbeeld delegatie i.

Implementatiemaatregelen zijn niet nodig in de volgende situaties: