Reformatorische Politieke Federatie (RPF)

De RPF was een protestants-christelijke partij die in 1975 ontstond en sinds januari 2000 samenwerkte met het GPV¹ onder de naam ChristenUnie². Op 15 mei 2002 heeft de RPF ook niet meer zelfstandig aan de Tweede Kamerverkiezingen³ deelgenomen.

Na de verkiezingen van 1998 had de RPF 3 zetels in de fractie Tweede Kamer⁴. Sinds 13 maart 2001 opereerden de fracties van RPF en GPV samen onder de naam ChristenUnie. Bij de Eerste Kamerverkiezingen in 1999⁵ combineerden RPF en GPV vooruitlopend op de fusie hun lijst. Deze lijst behaalde 4 zetels.

Voormannen van de RPF waren Meindert Leerling⁶ en Leen van Dijke⁷.

Volgens de RPF moest het staatkundig leven beheerst worden door de normen die zijn geopenbaard in Gods woord. Inhoudelijk verschilde de RPF niet veel van het GPV. Die laatste partij was echter sterk verbonden met de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt).

Net als voor het GPV zijn trouw aan het koningshuis, een sterk overheidsgezag, handhaving van zedelijkheid, een krachtige defensie en verwerping van abortus en euthanasie de belangrijkste programmapunten. In sociaal-economisch opzicht was de RPF niet behoudend omdat zij nadrukkelijk aandacht vroeg voor sociaal zwakkeren en pleitte voor een rol van de overheid in het economisch leven.

In 1977 deed de RPF voor het eerst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen³. Na de verkiezingen van 1981⁸ werden er voor het eerst zetels behaald. De RPF deed aan zes Tweede Kamerverkiezingen mee en wist nooit meer dan drie zetels te behalen.

De RPF werd in 1975 opgericht uit onvrede met de politiek van de christendemocratische partijen in het algemeen en de ARP in het bijzonder. De fusiebesprekingen tussen KVP⁹, CHU¹⁰ en ARP¹¹ was de directe aanleiding voor de oprichting van de nieuwe partij.

In 1977 deed de RPF voor het eerst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen, met J.P.M. Rietkerk, een broer van de VVD¹²-voorman, als lijsttrekker¹³.

In 1981 kwam de RPF voor het eerst in de Tweede Kamer met twee zetels. Het zetelaantal varieerde nadien van één tot drie. De RPF-fractie werd sinds 1994 geleid door Leen van Dijke. Daarvoor was Meindert Leerling de politiek leider. In de Eerste Kamer¹⁴ had de RPF sinds 1981 één zetel.

De partij heeft nooit deelgenomen aan de regering¹⁵.

Hoewel er geen formele banden bestonden, gold de Evangelische Omroep (EO) als een belangrijke spreekbuis van de RPF.

In 1985 ontstond een conflict tussen de RPF-Kamerleden Leerling en Wagenaar¹⁶. De RPF zegde het vertrouwen uiteindelijk op in laatstgenoemde. Wagenaar trad toen uit de fractie en vormde later de AR'85 (Antirevolutionairen 1985). Na een mislukte poging om bij de verkiezingen een zetel te halen, stapte Wagenaar over naar het CDA¹⁷.

In de beide Kamers werkten vanaf resp. 1998 en 1999 de fracties van RPF en GPV nauw samen. In 2001 kwam het tot een samensmelting van de fracties en tot een samenwerkingsverband onder de naam 'ChristenUnie'. Onder die naam werd in 2002 aan de verkiezingen deelgenomen.

Voorman van de RPF was lange tijd Meindert Leerling die werkzaam was als journalist (en voetbalverslaggever) bij onder andere Trouw en die later regisseur was bij de Evangelische Omroep.

Zijn opvolger, Leen van Dijke⁷ was afkomstig uit Zeeland en werkte in de houthandel.

Eén van de bekendere RPF'ers is verder professor Egbert Schuurman¹⁸, die de RPF jarenlang vertegenwoordigde in de Eerste Kamer.

De RPF had haar aanhang vooral onder lidmaten van kerkgenootschappen als de Christelijke Gereformeerde Kerk en de Nederlands Gereformeerde Kerk en uit de kring van evangelische kerkgenootschappen als de Pinkstergemeente en volle-evangelie-gemeenten. Die aanhang bevond zich vooral op de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden, op de Veluwe en in delen van Overijssel.

Meer over

Kijk voor meer informatie over de RPF op de website van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen.

• 1. 

  Het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) was een in 1948 gevormde protestants-christelijke partij, die zich baseerde op bijbelse normen. De partij was sterk verbonden met de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt).
   
• 2. 

  De ChristenUnie is een christelijke partij, met op sociaal en ecologisch gebied progressieve en op ethisch gebied behoudender standpunten. Politiek leider van de ChristenUnie is sinds januari 2023 Mirjam Bikker. De partij ontstond in januari 2000 als samenwerkingsverband tussen het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) en de Reformatorische Politieke Federatie (RPF). Per 22 januari 2000 zijn de partijen gefuseerd.
   
• 3. 

  De leden van de Tweede Kamer worden in principe eens in de vier jaar gekozen op basis van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging. Ook na de val van een kabinet worden bijna altijd verkiezingen gehouden. Kiesgerechtigd zijn alle Nederlanders die op de dag van de kandidaatstelling 18 jaar of ouder zijn, mits niet het kiesrecht vanwege een veroordeling is ontnomen.
   
• 4. 

  De Reformatorisch Politieke Federatie (RPF) was een protestants-christelijke fractie. De fractie was van 10 juni 1981 tot 13 maart 2001 in de Tweede Kamer vertegenwoordigd. Sinds 13 maart 2001 opereerden de fracties van RPF en GPV samen onder de naam ChristenUnie. De RPF maakte nooit deel uit van de regering.
   
• 5. 

  Op 25 mei 1999 kozen de Provinciale Staten een nieuwe Eerste Kamer. De drie regeringspartijen behaalden een kleine meerderheid: 38 zetels. Verlies was er vooral voor VVD en D66. GroenLinks was met een verdubbeling van het zeteltal de grote winnaar. De ouderenpartij verdween uit de Senaat.
   
• 6. 

  Journalist en politicus, die leefde en werkte vanuit reformatorische beginselen. Als politieke leider van de kleine christelijke RPF van 1981 tot en met 1994 een principieel getuigenis-politicus. Werd politiek bewust bij de AR-jongeren, maar koos uiteindelijk toch voor de rechtlijniger RPF. Stond mede aan de wieg van de Evangelische Omroep, waarmee hij tijdens zijn politieke loopbaan nauwe contacten onderhield ten gunste van de groei van zijn partij. Was van 1985 tot 1994 de eenmansfractie van de RPF na het vertrek van zijn fractiegenoot Wagenaar, die in conflict was geraakt met het partijbestuur. Was later manager van een groot christelijke koor en leider van reizen naar Israël. Kenner van het zaterdagamateurvoetbal.
   
• 7. 

  Voorman van de RPF en de ChristenUnie in de Tweede Kamer. Was aanvankelijk timmerman en daarna werkzaam in de hout- en bouwmaterialenhandel. Zijn politieke loopbaan begon in Provinciale Staten van Zeeland, waar hij onder meer fractievoorzitter was. In 1994 opvolger van Leerling als politiek leider van de RPF. Hield zich vooral bezig met het financieel-economisch beleid en sociale zaken. Bracht samen met het PvdA-lid Bussemaker een initiatiefwet tot stand over zondagsarbeid. Kwam in opspraak vanwege een op zijn religeuze overtuiging gebaseerde uitspraak over homoseksuelen. Overigens in de omgang een minzaam man, die veel werk maakte van zijn Kamerlidmaatschap. Na de fusie van RPF en GPV enige tijd eerste man van de ChristenUnie.
   
• 8. 

  Op 26 mei 1981 waren er Tweede Kamerverkiezingen. Dit waren reguliere verkiezingen na afloop van de zittingstermijn van de Tweede Kamer. Daarnaast lagen er verschillende grondwetswijzigingen voor, die definitief werden bij de Grondwetsherziening van 1983. Het CDA won de verkiezingen, D66 was de grootste stijger. Daar stond verlies tegenover van PvdA en VVD. CDA en VVD verloren hun krappe meerderheid.
   
• 9. 

  De KVP was een christendemocratische partij, die, hoewel zij voor iedereen openstond, vrijwel uitsluitend aanhang had onder de katholieken. De partij was in 1945 de opvolger van de vooroorlogse RKSP. In 1980 fuseerde zij met ARP en CHU tot het CDA. De KVP had met name in sommige streken (Limburg, Noord-Brabant, delen van Gelderland, Twente) een sterke machtspositie.
   
• 10. 

  De CHU was een christendemocratische politieke partij, die vooral aanhang had onder Nederlands-Hervormden. De CHU kende een los partijverband en daarom was er sprake van een unie. De CHU ontstond in 1908 door samengaan van de Christelijk-Historische Partij en de Friese Bond van christelijk-historischen. In 1980 fuseerde de CHU met ARP en KVP tot het CDA.
   
• 11. 

  De ARP werd op 3 april 1879 opgericht door Abraham Kuyper. Daarmee kwam er een partijverband voor politieke stroming, de antirevolutionairen, die reeds sinds het begin van de 19e eeuw bestond. Zij was de eerste nationale politieke partij. De ARP was een christendemocratische, protestantse partij. In 1980 ging de ARP met KVP en CHU op in het CDA.
   
• 12. 

  De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yesilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
   
• 13. 

  Een lijsttrekker is de nummer één op de kandidatenlijst van een politieke partij voor de verkiezingen. In de aanloop naar Tweede Kamerverkiezingen berust het politiek leiderschap bij de lijsttrekker van een partij.
   
• 14. 

  De Reformatorische Politieke Fractie was van 13 september 1983 tot 27 maart 2001 in de Eerste Kamer vertegenwoordigd.
   
• 15. 

  De regering is het centrale bestuur van ons land en bestaat uit de Koning en de ministers. Omdat de Koning onschendbaar is en de ministers verantwoordelijk zijn, wordt het kabinet, (ministers en de staatssecretarissen) in de praktijk ook vaak regering genoemd, bijvoorbeeld de regering-Rutte. Staatsrechtelijk gezien is dat onjuist.
   
• 16. 

  RPF-Tweede Kamerlid, dat in 1985 na een conflict met zijn partij en met fractievoorzitter Leerling als eenling verder ging. Vond dat de partij te evangelisch was. Volgde voor hij Kamerlid werd een officiersopleiding en werd leraar godsdienst en maatschappijleer. Brak midden jaren zeventig met de ARP vanwege de in zijn ogen te progressieve koers van die partij en was in de RPF exponent van de antirevolutionaire vleugel. In de Kamer onder meer woordvoerder defensie- en buitenlands beleid. Stond begripvol tegenover het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime en was fel tegenstander van de Nederlandse vredesbeweging. Nam in 1986 zonder succes deel aan de Tweede Kamerverkiezingen als lijsttrekker van de AR'85.
   
• 17. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 18. 

  Vriendelijke senator van gereformeerden huize met een grote staat van dienst. Zat achtentwintig jaar in de Eerste Kamer, eerst als eenmansfactie (RPF) en later in gezamenlijkheid van RPF en GPV en als voorzitter van de ChristenUnie-fractie. Verwierf gezag als verdediger van de positie van de Eerste Kamer, waarbij hij in 1990 zelfs premier Lubbers interpelleerde. In zijn werkzame leven opereerde hij op het scheidsvlak van wetenschap en wijsbegeerte; hij was bijzonder hoogleraar reformatorische wijsbegeerte in Delft, Eindhoven en Wageningen. Als voorzitter van de Kamercommissie voor Landbouw initieerde hij een debat over genetische modificatie en later gaf hij de aanzet voor een parlementair onderzoek naar privatiseringen.
   
• 19. 

  Deze politieke jongerenorganisatie was verwant aan de Reformatorische Politieke Federatie (RPF). De moederpartij besloot, ondanks weerstand van de leden, in 1981 over te gaan tot de oprichting van een jongerenorganisatie (RPJO). De organisatie kwam pas in 1984 daadwerkelijk tot stand. Na een moeizaam begin wist de organisatie ongeveer 1700 leden aan zich te binden. Na een bestuurlijke crisis bleek echter een fusie met het GPJC onvermijdelijk. In 2000 vond deze plaats en gingen de twee organisaties verder als PerspectieF, jongeren van de ChristenUnie.
   
• 20. 

  Diverse partijen zijn ooit vertegenwoordigd geweest in het Nederlandse parlement, maar nadien opgeheven. Een aantal daarvan zijn opgegaan in nieuwe partijen, waarvan sommige nog bestaan.