Voorkeurstemmen

Voorkeurstemmen zijn stemmen die niet op de nummer 1 van de kandidatenlijst (de lijsttrekker¹) worden uitgebracht, maar op een andere kandidaat van dezelfde lijst. Dit komt vaak voor. Zo zijn er bijvoorbeeld altijd veel kiezers die op de (hoogstgeplaatste) vrouwelijke kandidaat stemmen. Ook bekendheid van een kandidaat in een bepaalde regio speelt soms een rol.

Voorkeurstemmen worden echter pas interessant als een laag op de lijst geplaatste kandidaat genoeg (voorkeur)stemmen bemachtigt om alsnog gekozen te worden. Dit is het geval als een kandidaat via voorkeurstemmen 25% van de kiesdeler² haalt. Bij de Eerste Kamer³ geldt 100%, voor het Europees Parlement⁴ 10%.

De verkiezing van deze kandidaat gaat dan ten koste van een hoger geplaatste kandidaat op dezelfde kandidatenlijst. De gewone lijstvolgorde wordt daarmee doorbroken.

Het is in beide Kamers mogelijk om met voorkeurstemmen gekozen te worden. Lange tijd was er een hoge drempel, namelijk de helft van de kiesdeler (en dan ook nog uitgebracht op een gelijkluidende lijst). Na 1946 waren er lang slechts enkelen die met voorkeurstemmen tot Tweede Kamerlid werden gekozen. Sinds 1998 is het makkelijker geworden om met voorkeurstemmen tot Tweede Kamerlid te worden gekozen. In plaats van de 50%-norm kwam er een 25%-norm.

Bij de Eerste Kamer kwamen tot eind jaren zestig verkiezingen via voorkeurstemmen niet voor. Toen dat later wel gebeurde, besloten kandidaten die met voorkeurstemmen gekozen waren aanvankelijk vaak hun zetel niet in te nemen.

De drempel werd in 1998 lager, waardoor er soms juist relatief veel Eerste Kamerleden via voorkeurstemmen werden gekozen. Voor de verkiezingen van 2015 werd dat weer teruggedraaid. Sindsdien is bij de verkiezing van leden van de Eerste Kamer de volledige kiesdeler tevens de voorkeursdrempel.

Kandidaten die dankzij voorkeurstemmen alsnog in de Tweede Kamer werden gekozen, waren:

Neem contact op met de redactie van PDC voor een volledig overzicht.

Kandidaten die dankzij voorkeurstemmen alsnog in de Eerste Kamer werden gekozen, zijn:

Neem contact op met de redactie van PDC voor een volledig overzicht.

Het is voorgekomen dat een partij een met voorkeurstemmen gekozen kandidaat met enige drang bewoog af te zien van zijn of haar zetel. In alle gevallen betrof het Eerste Kamerleden. In 1966 zag CHU'er J. Heij¹⁵ af van een zetel, omdat de fractie graag een landbouwspecialist, S.R. Knottnerus¹⁶, in haar midden had.

In 1969 baarde de PSP opzien, doordat de Statenleden van die partij de voorkeur gaven aan D.A. Noordewier boven oud-politiek leider Henk Lankhorst¹⁷. Onder druk van de partij zag Noordewier af van zijn zetel in de Senaat. Lankhorst, een zachtmoedige man, had bijna tien jaar de PSP geleid en verliet in 1969 om gezondheidsredenen de Tweede Kamer. De Statenleden gaven hun voorkeur aan de strijdvaardigere en rechtlijniger Noordewier (hij was afkomstig uit de Socialistische Unie, in de jaren vijftig een links-radicale partij). De ontstemming in de PSP over de houding van de Statenfractie in Noord-Holland was groot en uiteindelijk was Noordewier genoodzaakt af te zien van zijn zetel. Lankhorst werd alsnog Eerste Kamerlid.

Bij dezelfde verkiezingen van 1969 werd door de Staten van Noord-Brabant drs. A. van Stuijvenberg¹⁸ tot Eerste Kamerlid gekozen. Van Stuijvenberg behoorde tot de rechtervleugel van de PvdA (hij was in 1970 medeoprichter van DS'70¹⁹). Ook Van Stuijvenberg zag af van zijn zetel, waardoor de hoger geplaatste G.J.P. Cammelbeeck²⁰ alsnog zitting kon nemen.

In 1971 was er bij de Boerenpartij een probleem door voorkeurstemmen. Er was enige drang nodig om de met voorkeurstemmen gekozen B.M. Steur te doen afzien van zijn zetel. Partijsecretaris S. van Marion²¹, een vertrouweling van Koekoek²², kon hierdoor toch Eerste Kamerlid worden.

In 1977 kozen de VVD leden in de Staten van Gelderland hun medelid T.R.A. Veen²³ tot senator. Hij verdrong daarmee landbouwdeskundige H.J. Louwes²⁴. Als compromis werd bedacht dat Veen pas na twee jaar zijn zetel in de Eerste Kamer zou innemen. Daardoor kon Louwes terugkeren in de Senaat, tot hij in 1979 lid van het gekozen Europees Parlement werd. Hetzelfde gold in 1986 voor de namens de PPR²⁵ gekozen Jaap de Jong.

In 1983 zag de CDA'er J.G. Gooden²⁶ af van zijn zetel, na met voorkeurstemmen te zijn gekozen. Gooden, van huis uit KVP'er, zou de uit de ARP afkomstige prof. A. Postma²⁷ hebben verdrongen. Gezien de toen nog gevoelige 'bloedgroepen'-verhouding in het CDA leek het hem verstandiger de zetel niet te aanvaarden.

'Slachtoffers' van voorkeursacties waren onder anderen de VVD'er Feij²⁸ (1987), de PvdA'ers Van den Berg²⁹ (1991), Stoffelen³⁰ (1995), Maas-de Brouwer³¹ en Linthorst³² (1999), en de VVD'er Van Eekelen³³ in 2003. In 2007 miste oud-Commissaris van de Koning(in) Staal³⁴ (D66) een verkiezing. Hans Klein Breteler³⁵ (CDA), die in 2007 met voorkeurstemmen werd gekozen, maakte na twee jaar zijn zetel vrij voor Geart Benedictus³⁶.

Meer over

• 1. 

  Een lijsttrekker is de nummer één op de kandidatenlijst van een politieke partij voor de verkiezingen. In de aanloop naar Tweede Kamerverkiezingen berust het politiek leiderschap bij de lijsttrekker van een partij.
   
• 2. 

  Nadat de stembussen zijn afgesloten, worden de stemmen geteld. Aan de hand van het behaalde aantal stemmen per lijst, worden de beschikbare zetels verdeeld. Per lijst worden de behaalde zetels aan de kandidaten toegekend. De kiesdeler, het aantal stemmen gedeeld door het aantal beschikbare zetels, bepaalt hoeveel stemmen nodig zijn om een zetel te behalen. Vervolgens worden de restzetels verdeeld.
   
• 3. 

  De Eerste Kamer is deel van de volksvertegenwoordiging en heeft met name een rol op wetgevend gebied. Over een wetsvoorstel moet, als de Tweede Kamer het heeft aangenomen, ook door de Eerste Kamer worden gestemd. De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel nog tegenhouden.
   
• 4. 

  The European Parliament is the EU's law-making body. It is directly elected by EU voters every 5 years.
  What does the Parliament do?
  The Parliament has 3 main roles:
  Legislative
   
• 5. 

  Daniëlle Hirsch (1968) is sinds 6 december 2023 lid van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks-PvdA. Sinds 2003 was zij werkzaam bij milieu- en mensenrechtenorganisatie Both ENDS op het gebied van waterbeheer en vanaf 2008 directeur van deze organisatie. Mevrouw Hirsch is woordvoerder internationale handel en ontwikkelingssamenwerking.
   
• 6. 

  GroenLinks en de PvdA werken sinds 2023 nauw samen. Na de Eerste Kamerverkiezingen in 2023 vormen beide partijen een gezamenlijke fractie in de Eerste Kamer. Ze deden met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 en behaalden daar een winst van 8 zetels ten opzichte van hun individuele resultaten in 2021 (uitkomend op 25 zetels). Frans Timmermans leidt die gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer.
   
• 7. 

  Marieke Koekkoek (1989) is sinds 31 maart 2021 lid van de Tweede Kamerfractie van VOLT. Van 15 maart tot 5 juli 2023 werd zij tijdelijk vervangen wegens zwangerschaps- en bevallingsverlof. Zij was eerder werkzaam als advocaat-stagiair bij een kantoor in Amsterdam. Als Tweede Kamerlid houdt mevrouw Koekkoek zich bezig met onder meer buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking, justitie, landbouw, natuur en voedselkwaliteit, sociale zaken en werkgelegenheid, Koninkrijksrelaties en volksgezondheid, welzijn en sport.
   
• 8. 

  Volt Nederland is onderdeel van een pan-Europese progressieve politieke beweging, die in 32 Europese landen actief is. In elk land is het inhoudelijke beginselprogramma hetzelfde. Politiek leider van Volt Nederland is Laurens Dassen.
   
• 9. 

  Lisa Westerveld (1981) is sinds 23 maart 2017 Tweede Kamerlid. Tot 27 oktober 2023 was zij lid van de GroenLinks-fractie en sindsdien van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks-PvdA. Mevrouw Westerveld was voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond en woordvoerder bij de Algemene Onderwijsbond. Verder was zij raadslid in Nijmegen en voorzitter van de commissie democratisering en decentralisering van de Universiteit van Amsterdam. Mevrouw Westerveld houdt zich als Kamerlid bezig met jeugdzorg/GGZ, gehandicaptenbeleid, passend onderwijs, maatschappelijke opvang, cultuur en vrouwen- en LHBTIQ-rechten.
   
• 10. 

  GroenLinks is een progressieve partij, die duurzaamheid hoog in het vaandel heeft. De partij werd opgericht op 24 november 1990 als fusie van de Communistische Partij van Nederland (CPN), de Evangelische Volkspartij (EVP), de Politieke Partij Radikalen (PPR) en de Pacifistisch-Socialistische Partij (PSP). GroenLinks trok samen met de PvdA op en deed met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Frans Timmermans leidt de gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer.
   
• 11. 

  Herkenbaar en standvastig Tweede Kamerlid voor GroenLinks in de periode maart 2021-december 2023. Was bij de verkiezingen van november 2023 herkiesbaar, maar zag vanwege het partijstandpunt over de Palestijnse kwestie af van haar zetel. Zij is journalist en auteur en was onder meer organisator van klimaatacties en vicevoorzitter van FEMYSO (Forum of European Muslim Youth and Student Organisations). Als Kamerlid hield zij zich bezig met digitalisering, infrastructuur en waterstaat en het MBO. Vriendelijk Kamerlid dat (vooral op social media) met persoonlijke aanvallen kreeg te maken.
   
• 12. 

  Ilse Bezaan (1968) is sinds 11 juni 2019 lid van de PVV-Eerste Kamerfractie. Zij was bedrijfsjurist en eigenaar van een BV. Sinds 2015 is mevrouw Bezaan lid van Provinciale Staten van Noord-Holland. Als Kamerlid houdt mevrouw Bezaan zich vooral bezig met justitie en veiligheid.
   
• 13. 

  De Partij voor de Vrijheid (PVV) is een populistische partij, met zowel conservatieve, 'rechtse' als 'linkse' standpunten. De PVV is op 22 februari 2006 geregistreerd bij de Kiesraad door Geert Wilders, na zijn vertrek bij de VVD. Hij is sindsdien ook de politiek leider.
   
• 14. 

  Roel van Gurp (1956) is sinds 13 juni 2023 lid van de gezamenlijke PvdA/GroenLinks-fractie in de Eerste Kamer. Hij was sinds 11 juni 2019 lid van de GroenLinks-Eerste Kamerfractie. Hij begon zijn loopbaan als vormingswerker en was later docent. Als wethouder was hij ruim acht jaar wethouder van onder meer volkshuisvesting in Tilburg en daarna bestuurder in de jeugdzorg en van een woningcorporatie. Als Kamerlid houdt de heer Van Gurp zich onder meer bezig met volksgezondheid, welzijn en sport en pensioenen.
   
• 15. 

  Hervormde boerenzoon van de Veluwe, die zich dankzij agrarisch onderwijs en zelfstudie opwerkte tot secretaris-penningmeester van de Gelderse Boeren- en Tuindersbond. Vele jaren raadslid en wethouder van Arnhem voor de CHU. Later burgemeester. Sprak als lid van de Eerste Kamer vooral over sociale zaken, volksgezondheid en landbouw. Bescheiden op samenwerking gerichte man, die vanuit een hechte geloofsovertuiging de samenleving wilde diende.
   
• 16. 

  Groningse burgemeester die ruim acht jaar voor de CHU zitting had in de Eerste Kamer. Werd na de oorlog burgemeester van Scheemda en in 1952 van Onstwedde. Toen die gemeente in 1969 was samengevoegd met Wildervank werd hij burgemeester van de nieuwgevormde gemeente Stadskanaal. Als Eerste Kamerlid van de CHU woordvoerder binnenlandse zaken en volkshuisvesting. Burgemeester-in-hart-en-nieren. Neef van CHU-voorman Mellema.
   
• 17. 

  PSP'er die afkomstig was uit de kring van de vooroorlogse CDU en in de jaren zestig hét gezicht van zijn partij was. Medeoprichter van de PSP. Maakte vanaf 1959 deel uit van de PSP-Tweede Kamerfractie en werd daarvan in 1962 voorzitter. Plichtsgetrouw en nauwgezet; beminnelijk in de omgang en daardoor, ondanks zijn radicale standpunten, gewaardeerd door zijn collega-Kamerleden. Was een goed organisator. Kreeg later in zijn partij het verwijt dat hij niet fel genoeg was. Bedankte voor het Tweede Kamerlidmaatschap en stapte in 1969 over naar de Eerste Kamer.
   
• 18. 

  Vertrouwenwekkende sociaaldemocratische econoom van hervormden huize. In jaren zestig bekwaam wethouder van Eindhoven. Nam in 1970 uit ergernis over de invloed van Nieuw Links en de linkse koers van de PvdA, met anderen, het initiatief tot oprichting van DS70 en werd de landelijke partijvoorzitter. Was staatssecretaris van Binnenlandse Zaken in het kabinet-Biesheuvel I en daarna werkzaam als consultant en als ziekenhuisdirecteur. In zijn jonge jaren ontwikkelde hij zich door studie naast zijn dagelijks werk tot een degelijk academicus. Gespecialiseerd op gebied openbare financiën en sociale zekerheid.
   
• 19. 

  DS'70 was een centrumrechtse sociaaldemocratische partij. De partij werd opgericht in 1970 als afsplitsing van de Partij van de Arbeid, door leden die ontevreden waren over de koers van die partij, zowel op financieel-economisch gebied als bij het buitenlands beleid. De partij was tot juli 1972 vertegenwoordigd in het kabinet-Biesheuvel I.
   
• 20. 

  Eindhovense advocaat en PvdA-senator. Behoorde tot de linkervleugel van de PvdA en stemde onder meer tegen de goedkeuring van het huwelijk van prinses Beatrix. Was als advocaat verdediger van provo's. Na zijn Eerste Kamerlidmaatschap voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit van Amsterdam.
   
• 21. 

  Voormalige hoofdonderwijzer en lts- en mavo-leraar die twee periodes voor de Boerenpartij in de Eerste Kamer zat. Als secretaris van de Boerenpartij een vertrouweling van Koekoek. Eén van de meest bezadigde volksvertegenwoordigers van de Boerenpartij.
   
• 22. 

  Voorman van de Boerenpartij. Bekend, kleurrijk, maar ook omstreden Tweede Kamerlid. Leider van de 'Vrije Boeren' die zich keerden tegen regulering van de landbouw via de PBO (Publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie). Kreeg midden jaren zestig ook steun van andere ontevreden kiezers en wist zodoende met zijn partij in 1963 drie en in 1967 zeven zetels te behalen. Riep in eigen gelederen weerstanden op, zeker toen hij leden met een besmet oorlogsverleden verdedigde, en kreeg in de jaren zestig geregeld te maken met afsplitsingen. Reageerde op kritiek veelal met persoonlijke aanvallen op politieke tegenstanders. Werd als Kamerlid nauwelijks serieus genomen.
   
• 23. 

  Kort voor de Japanse bezetting in Nederlands-Indië geboren econoom en planoloog, die in 1979 Eerste Kamerlid voor de VVD werd. Was in 1977 al met voorkeurstemmen gekozen, maar zag toen af van zijn benoeming. Was in Gelderland actief als eigenaar van een planologisch adviesbureau en als Statenlid (fractievoorzitter van de Statenfractie). Zelfbewuste bestuurder, die kordaat en uitgesproken was en die in discussies vaak het hoogste woord voerde.
   
• 24. 

  Groningse akkerbouwer, die landbouw- en Europa-specialist van de VVD-Eerste Kamerfractie was. Zijn vader was eveneens boer en Kamerlid. Voorzitter van de vaste commissie voor Europese samenwerking in de Eerste Kamer en in 1979 na de eerste rechtstreekse verkiezingen lid van het Europees Parlement. Bleef dat tien jaar.
   
• 25. 

  De Politieke Partij Radikalen (PPR) was van 16 september 1969 tot 12 februari 1990 in de Eerste Kamer vertegenwoordigd. De fractie telde meestal één à twee leden, maar had in de periode 1977-1980 een vijfmansfractie.
   
• 26. 

  Katholieke senator uit een Limburgse aannemersfamilie. Werd in Delft opgeleid voor ingenieur en was daarna onder meer directeur van Openbare Werken in Breda en directeur van een middelgroot aannemingsbedrijf. Bekleedde ook militaire functies (als reserve-officier). Hield zich als Eerste Kamerlid voor KVP en CDA bezig met verkeer en waterstaat en defensie.
   
• 27. 

  Groningse staatsrechtgeleerde en onderwijsdeskundige van antirevolutionairen huize. Als CDA-Eerste Kamerlid woordvoerder onderwijs en binnenlandse zaken en voorstander van hechte (culturele) samenwerking met Vlaanderen. Enige jaren ondervoorzitter van de Eerste Kamer. Erudiete, nauwgezette, maar ook wat rechtlijnige geleerde, die zeer ingevoerd is in de geschiedenis van de christendemocratie en de calvinistische denkwereld. Sterk ontwikkeld gevoel voor humor.
   
• 28. 

  Katholieke Limburgse dorpsburgemeester, die in 1971 overstapte van de KVP naar de VVD en kort daarna voor die partij Eerste Kamerlid werd en als burgemeester promoveerde naar grotere gemeenten. Autoritair bestuurder die herhaaldelijk het middelpunt was van affaires en rellen. Woordvoerder over binnenlandse zaken, die een belangrijke rol speelde bij de grondwetsherziening. Stemde in 1976 tegen het VVD/PvdA initiatiefwetsvoorstel inzake abortus, maar in 1981 onder druk van zijn partij wel vóór het wetsvoorstel van de ministers De Ruiter en Ginjaar. Eindigde zijn burgemeestersloopbaan in Breda en was daarna voorzitter van de belangenorganisaties van het beroepsvervoer.
   
• 29. 

  Vooraanstaande PvdA-ideoloog die acht jaar de Wiardi Beckman Stichting, de 'denktank' van zijn partij, leidde, en korte tijd fractievoorzitter in de Eerste Kamer was. Was aanvankelijk journalist en daarna wetenschapper in Leiden. Na zijn periode bij de WBS hoogleraar en hoofddirecteur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Was hoogleraar in Leiden en Maastricht. Leidde diverse adviescommissies en is publicist en columnist. Auctor intellectualis van begrippen als 'de Haagse kaasstolp' en 'het prefab-Kamerlid'.
   
• 30. 

  PvdA-woordvoerder politie en binnenlands bestuur in de Tweede Kamer. Gedegen, integer, maar door velen saai gevonden Kamerlid. Werkte op de gemeentesecretarie van Enschede en was stafmedewerker van de Wiardi Beckman Stichting. Als Kamerlid een geducht deelnemer aan debatten over politiereorganisatie en bestuurlijke vernieuwing. Zijn samen met de CDA'er Van der Burg ingediende initiatiefwetsvoorstel om een parlementaire minderheid het recht van enquête te verlenen, werd door de Eerste Kamer verworpen. Was als parlementslid van de Raad van Europa een actief verdediger van burgerlijke vrijheden. Moest in 1994 in de fractie plaats maken voor een politieagente, maar was later nog wel enige jaren senator.
   
• 31. 

  Energieke, ondernemende sociaaldemocrate die diverse activiteiten in het bedrijfsleven combineerde met het Eerste Kamerlidmaatschap. Begon als lerares Frans en maakte daarna carrière bij het CITO (toetsontwikkeling) en als leidinggevende in de automatiseringsbranche. Werd later business developer bij Hay Management Consultants en president van de denktank Hay Vision Society. Kwam in 1998 tussentijds voor een jaar in de Senaat en had daarin later nog eens vijf jaar zitting. In de Eerste Kamer was zij voorzitter van de vaste commissie voor Wetenschapsbeleid en Hoger Onderwijs en hield zij zich bezig met onderwerpen op het raakvlak van onderwijs en economie.
   
• 32. 

  Zelfbewuste en ontspannen optredende PvdA-senator met onder meer grote belangstelling voor de ontwikkelingen op de Antillen. Was voor zij in 1995 Eerste Kamerlid werd onder meer zelfstandig onderzoeker op het terrein van sociale en bestuurlijke vernieuwing. Was tevens raadslid in Abcoude. Werd in 1999 niet herkozen en hield zich daarna bezig met grotestedelijke problemen in Rotterdam. Keerde in 2003 voor nog eens twaalf jaar terug in de Senaat. Aanvankelijk sprak zij vooral over ruimtelijke ordening en later was zij woordvoerster onderwijs. In 2007-2015 voorzitter van de commissie voor Koninkrijksrelaties en in 2013-2015 eerste ondervoorzitter van de Eerste Kamer.
   
• 33. 

  VVD-politicus met grote internationale belangstelling. Begon zijn loopbaan als diplomaat en werd daarna topambtenaar op Buitenlandse Zaken. Kort na zijn verkiezing tot Tweede Kamerlid al staatssecretaris van Defensie in het kabinet-Van Agt I. In het kabinet-Lubbers I staatssecretaris van Europese Zaken. Trad in 1988 af als minister van Defensie in het kabinet-Lubbers II vanwege zijn eerdere verantwoordelijkheid in de paspoortaffaire. Werd vervolgens secretaris-generaal van de West-Europese Unie en Eerste Kamerlid. Hoffelijke diplomaat, die vurig verdediger was van zowel de Atlantische als de Europese samenwerking.
   
• 34. 

  Uit het gezin van een Groningse politie-inspecteur afkomstige D66-bestuurder en senator. Begon zelf ook zijn loopbaan bij de politie en was daarna werkzaam in het bedrijfsleven. Na zeven jaar Eerste Kamerlid te zijn geweest in 1998 Commissaris van de Koningin in Utrecht. Na zijn afscheid in 2007 voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken en in 2010-2011 opnieuw senator. In 2016-2017 waarnemend burgemeester van Arnhem en van december 2017 tot juli 2018 waarnemend CdK in Overijssel. Bekleedde vele (maatschappelijke) functies, zoals parttime rechter, voorzitter van de ANWB en omroepbestuurder. Daadkrachtige, veelzijdige bestuurder; meer manager dan politicus.
   
• 35. 

  Manager in de volksgezondheid en zorg en fractievoorzitter van het CDA in Provinciale Staten van Zuid-Holland, die ruim twee jaar Eerste Kamerlid was. Was van oorsprong afkomstig uit Twente. Werd tot senator gekozen dankzij voorkeurstemmen in de Staten die hij kort tevoren had verlaten. Afgesproken werd toen dat hij halverwege de zitting zou vertrekken. Hield zich als Eerste Kamerlid uitsluitend bezig met onderwerpen op het terrein van het volksgezondheidsbeleid.
   
• 36. 

  Expert op veterinair gebied uit Friesland, die twee jaar Eerste Kamerlid voor het CDA was. Hij is zelfstandig adviseur in de agrarische sector en was lid van de Staten van Fryslân. Eerder was hij dierenarts en directeur van het Gezondheidscentrum voor Dieren in Noord-Nederland. Daarnaast bekleedde hij diverse functies op veterinair gebied en in landbouworganisaties en was hij onder meer voorzitter van de Bond van Friese vogelwachten.