Opiniepeilingen - Main contents

Opiniepeilingen geven een indicatie voor de vraag: hoe zullen de verkiezingen verlopen? Wie staan er op winst en wie zijn mogelijke verliezers? Tevens geven ze een beeld van de politieke krachtsverhoudingen op het moment van de peiling: hoe staan de partijen er op dat moment voor en welke veranderingen zijn er?

Ze spelen in toenemende mate een rol bij de verkiezingen, omdat partijen zich afhankelijk van de stand in de peilingen anders kunnen gaan gedragen. Sommige partijen zullen zich gedeisd houden, andere doen er nog een schepje bovenop.

Al sinds 1940 vindt in Nederlands kiezersonderzoek plaats. In dat jaar werd de Nederlandse Stichting voor Statistiek (NSS) opgericht. Later voegden andere instellingen, zoals het NIPO en Interview/Intomart zich daarbij.

In het verleden bleken de voorspellingen van verkiezingsuitslagen nogal uiteen te lopen. Er zijn altijd voorspellers die er ver naast zitten. In 1986 werd de forse winst van het CDA i niet voorspeld en in 1994 was de sterkte opkomst van de ouderenpartijen niet voorzien.

Onderzoeksbureau IPSOS werkt sinds januari 2018 samen met EenVandaag aan een politieke analyse genaamd De Peiling. Bij De Peiling mogen mensen tien stemmen verdelen, in plaats van één. Deze kunnen allemaal aan dezelfde partij worden gegeven als iemand zeker is van zijn voorkeur. Ze kunnen ook verdeeld worden tussen twee of meerdere partijen. Zo geeft De Peiling goed inzicht in hoeveel kiezers twijfelen, en welke partijen echt met elkaar concurreren om dezelfde kiezer.

Voor het onderzoek wordt gebruik gemaakt van het online onderzoekspanel i-Say van Ipsos, dat ongeveer 40.000 leden telt. Elke maand wordt de vragenlijst van De Peiling aan respondenten uit het panel voorgelegd. Per meting wordt de vragenlijst steeds bij circa 1000 respondenten afgenomen.

Het Nederlands Instituut voor de Publieke Opinie (NIPO) is kort na de Tweede Wereldoorlog ontstaan. In september 2016 zijn TNS NIPO en Bureau Veldkamp omgedoopt tot Kantar Public. Kantar Public doet onderzoek naar allerlei zaken op politiek en maatschappelijk gebied (waaronder bijvoorbeeld consumentengedrag). Op politiek gebied gaat het daarbij niet alleen om kiezersgedrag, maar ook om de populariteit van politieke leiders en meningen over actuele onderwerpen.

Wekelijks wordt aan ongeveer 1000 stemgerechtigde Nederlanders gevraagd naar:

• - 

  de partij waar ze de laatste verkiezingen op hebben gestemd
• - 

  de partij waar ze op zouden stemmen als er vandaag verkiezingen zouden zijn
• - 

  de partij die de meeste kans zou maken, indien nog geen keuze was gemaakt

Kantar Public maakt ook gebruik van wegingen om de betrouwbaarheid van de steekproef te vergroten. Er wordt bijvoorbeeld bij de groep van ondervraagden gelet op de verdeling tussen mannen en vrouwen en op de leeftijdsverdeling.

Maurice de Hond voert voor Peil.nl een online onderzoek uit naar politieke voorkeur. Geprobeerd wordt om een zo goed mogelijke schatting van de werkelijkheid te geven. Om een zo representatief mogelijk resultaat te bieden worden de deelnemers geselecteerd op basis van een aantal persoonlijke kenmerken. Dit gaat vooral om stemgedrag bij de laatste verkiezingen. Bij een onderzoek voor peil.nl kan iedereen deelnemen, voor de eindresultaten tellen echter alleen de mensen mee die van tevoren zijn geselecteerd.

De weekpeiling, die op zondag gepubliceerd wordt, is gebaseerd op minimaal 3000 respondenten, maar vaak ook meer. Andere onderzoeken over actuele onderzoeken zijn op minimaal 1200 respondenten gebaseerd.

I&O Research is een maatschappelijk betrokken organisatie voor markt- en beleidsonderzoek. Het bureau werkt voor overheids- en non-profit organisaties. I&O research voert in tijden van verkiezingen en referenda politieke peilingen uit. Deze worden, samen met de vier bovenstaande peilingen, opgenomen in de peilingwijzer waar de NOS de berichtgeving op baseert.

Het Research panel bij peilingen wordt geworven op basis van aselecte personen- en huishoudensteekproeven. Mensen kunnen zich dus niet zelf aanmelden. De respondenten ontvangen geen financiële vergoeding voor deelname aan de onderzoeken. In de vergelijking van politicoloog Tom Louwerse van de Peilingwijzer kwam I&O Research er na Peil.nl het op één na best uit.

De Peilingwijzer is een wetenschappelijk onderzoeksproject en wordt gemaakt door politicoloog Tom Louwerse, universitair hoofddocent aan het Instituut Politieke Wetenschap van de Universiteit Leiden. Het onderliggende idee is gebaseerd op het werk van onder andere Simon Jackman.

De Peilingwijzer maakt gebruik van gepubliceerde gegevens van de de peilingen van I&O Research, Ipsos/EenVandaag en Kantar. Door het combineren van deze peilingen ontstaat een soort 'gemiddelde' van de politieke steun voor partijen in de diverse peilingen.

De Peilingwijzer wordt bijgewerkt als er een nieuwe peiling verschijnt van één van de opgenomen bureaus. Doorgaans gebeurt dit binnen een dag en wordt dit ook uitgebracht in een nieuwsbericht van de NOS.

Meer over