Voorzitter Tweede Kamer

De voorzitter leidt de vergadering van de Tweede Kamer¹. In het Reglement van Orde² staat welke bevoegdheden van toepassing zijn. Daarnaast vertegenwoordigt de voorzitter de Kamer naar buiten toe, bijvoorbeeld in contacten met buitenlandse parlementen. De voorzitter heeft een coördinerende rol tijdens de eerste fase van de kabinetsformatie³.

De Kamervoorzitter is lid van de fractie⁴ waarvoor hij/zij is gekozen, neemt deel aan de vergaderingen van de fractie, en brengt bij stemmingen net als de andere 149 leden een stem uit. Hij/zij is tevens voorzitter van het Presidium⁵ en van de commissie voor de Werkwijze⁶. Als de Kamervoorzitter aan het debat wenst deel te nemen, neemt een van de ondervoorzitters de voorzittershamer over.

De huidige voorzitter van de Tweede Kamer is Martin Bosma⁷.

De Kamervoorzitter heeft de leiding over de vergadering en is belast met de handhaving van de orde. Daartoe heeft de voorzitter meerdere middelen tot zijn/haar beschikking. In het huidige Reglement van Orde van de Tweede Kamer (artikel 8.16 tot en met 8.18) staan deze beschreven.

Kort samengevat heeft de voorzitter drie ordemaatregelen ter beschikking: de vermaning, het ontnemen van het woord en de uitsluiting van de vergadering. Dit zijn bevoegdheden van de Kamervoorzitter, waarvan krachtens artikel 8.19 RvOTK geen beroep op de Kamer openstaat.

Een ander middel om de ordentelijkheid van debatten te bewaren is het feit dat de Kamerleden⁸ via de voorzitter spreken. Kamerleden debatteren in de Kamer nooit direct tegen elkaar maar altijd via de onpartijdige voorzitter.

De voorzitter van de Tweede Kamer heeft tevens een speciale taak bij de begroting van de Tweede Kamer, het vaststellen van de agenda van de Tweede Kamer en bij de benoeming van ondersteunend personeel van de Tweede Kamer.

Het voorzitterschap van zowel de Eerste als de Tweede Kamer wordt geregeld in artikel 61 van de Grondwet. Daarin staat vermeld dat de Reglementen van Orde⁹ de voornaamste regels omtrent het voorzitterschap van de Kamers bepalen. In het Reglement van Orde van de Tweede Kamer gaan de artikelen 3.1 t/m 3.4 over de taken en positie van de voorzitter.

Ter ondersteuning van de voorzitter van de Tweede Kamer zijn er meerdere ondervoorzitters. De ondervoorzitters vervangen de voorzitter wanneer deze niet aanwezig kan zijn of wanneer de voorzitter zelf aan het debat wil deelnemen. De ondervoorzitters zijn ook allemaal leden van de Tweede Kamer.

De ambtelijke ondersteuning van de Tweede Kamer is in handen van de griffie, die wordt geleid door de griffier¹⁰. In die hoedanigheid ondersteunt de griffier de voorzitter van de Tweede Kamer bij diens werkzaamheden.

Verkiezing

Aan het begin van een nieuwe parlementaire periode of tussentijds na het ontstaan van een vacature, kiest de Tweede Kamer¹ haar eigen voorzitter. Sinds de Grondwetsherziening van 1983¹¹ geldt de verkiezing voor vier jaar en niet meer slechts voor één zittingsjaar.

Inkomen

Een 'gewoon' lid van de Tweede Kamer¹ ontvangt per 1 juli 2024 een schadeloosstelling van ruim 141 duizend euro op jaarbasis, inclusief vakantiegeld en een eindejaarsuitkering. De voorzitter, ondervoorzitters en fractievoorzitters¹² ontvangen daar bovenop, afhankelijk van hun functie of de grootte van hun fractie, een toelage. Tweede Kamerleden ontvangen verder allerlei onkostenvergoedingen.

Tweede Kamervoorzitter is een belangrijke functie, zowel vanwege het belang van een geordende gang van zaken in het parlement, meer in het bijzonder tijdens debatten, als vanwege de rol als vertegenwoordiger van de Kamer. Onder de voorzitters die de Tweede Kamer¹ heeft gehad, zijn zowel bekende als minder bekende politici. Sommigen verwierven echter juist door dat voorzitterschap prestige. Welke andere bijzonderheden zijn er te melden?

foto	naam voorzitter Tweede Kamer	aanvang functie	einde functie
	M. (Martin) Bosma	2023-12-14
	V.A. (Vera) Bergkamp	2021-04-07	2023-12-06
	K. (Khadija) Arib	2016-01-13	2021-04-07
	A. (Anouchka) van Miltenburg	2012-09-25	2015-12-12
	G.A. (Gerdi) Verbeet	2006-12-06	2012-09-20
	F.W. (Frans) Weisglas	2002-05-28	2006-11-30
	J. (Jeltje) van Nieuwenhoven	1998-05-20	2002-05-16
	P. (Piet) Bukman	1996-12-03	1998-05-19
	W.J. (Wim) Deetman	1989-09-14	1996-12-01
	D. (Dick) Dolman	1979-07-17	1989-09-14
	A. (Anne) Vondeling	1972-12-07	1979-07-17
	F.J.F.M. (Frans-Joseph) van Thiel	1963-01-29	1972-12-07
	L.G. Kortenhorst	1948-08-13	1963-01-13
	J.R.H. (Joop) van Schaik	1937-11-11	1948-08-07
	P.J.M. (Piet) Aalberse	1936-05-07	1937-11-10
	Ch.J.M. (Charles) Ruijs de Beerenbrouck	1933-05-31	1936-04-17
	J.R.H. (Joop) van Schaik	1929-09-18	1933-05-26
	Ch.J.M. (Charles) Ruijs de Beerenbrouck	1925-09-17	1929-08-10
	D.A.P.N. (Dion) Koolen	1920-10-14	1925-08-05
	D. (Dirk) Fock	1917-01-25	1920-10-08

Neem contact op met de redactie van PDC voor een overzicht van de voorzitters voor 1917.

Meer over

• 1. 

  De Tweede Kamer is deel van de volksvertegen­woor­di­ging. Zij speelt een belangrijke rol bij de totstandkoming van wetten, controleert de regering en beslist over de vraag of een kabinet (of bewindspersoon) genoeg vertrouwen heeft.
   
• 2. 

  Het Reglement van Orde bevat regels over de gang van zaken in de Tweede Kamer. Wie mag wanneer spreken, hoe komt een besluit tot stand, wat zijn de taken van commissies, welke bevoegdheden heeft de voorzitter, aan welke regels moeten bezoekers zich houden: het is allemaal in dit reglement vastgelegd.
   
• 3. 

  In 2012 heeft de Tweede Kamer door een wijziging in haar Reglement van Orde het gehele verloop van de kabinetsformatie naar zich toegetrokken. Zo roept de Voorzitter na de verkiezingen de nieuwe fractievoorzitters bijeen om een verkenner aan te wijzen. Daarna besluit de Tweede Kamer na debatten over het verdere verloop en de aanwijzing van (in)formateurs.
   
• 4. 

  Een Tweede Kamerfractie is een organisatie van Tweede Kamerleden die deel uitmaken van dezelfde politieke partij en die zowel op hoofdlijnen als bij deelonderwerpen in de Tweede Kamer standpunten bepaalt. Daarnaast worden in een fractie onderling de werkzaamheden verdeeld. Een fractie staat onder leiding van een fractievoorzitter. Tweede Kamerfracties hebben personeel in dienst, zoals voorlichters en beleidsmedewerkers.
   
• 5. 

  Het Presidium is het dagelijkse bestuur van de Tweede Kamer. Het bestaat uit de Kamervoorzitter en de ondervoorzitters, die de Voorzitter kunnen vervangen. Het Presidium telt als regel tussen de zeven en negen leden, afkomstig uit de grotere fracties.
   
• 6. 

  Deze Tweede Kamercommissie houdt zich bezig met de werkwijze van de Tweede Kamer. Zij behandelt alle voorstellen tot wijziging van het Reglement van orde. Dit betreft bijvoorbeeld de procedures in de plenaire vergadering en de wijze van voorbereiden van wetsvoorstellen en nota's.
   
• 7. 

  Martin Bosma (1964) is sinds 14 december 2023 voorzitter van de Tweede Kamer en sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de PVV. Hij was in de periode 2004-2006 medewerker van de fractie Groep-Wilders en daarvoor werkzaam in de journalistiek en onder meer mededirecteur van een mediabedrijf. De heer Bosma hield zich als Kamerlid vooral bezig met binnenlandse zaken, hoger en wetenschappelijk onderwijs, media en cultuur. Hij was fractiesecretaris en (tweede) ondervoorzitter van de Kamer. Eerder was hij lid van de onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen.
   
• 8. 

  De Tweede Kamer bestaat uit 150 parlementariërs: volksvertegenwoordigers die op basis van evenredige vertegenwoordiging voor een periode van in principe vier jaar worden gekozen via de kandidatenlijst van een politieke partij. Zij controleren de regering en treden op als medewetgevers.
   
• 9. 

  Een Reglement van Orde bevat regels over de gang van zaken in een vergadering, bijvoorbeeld van de Tweede en Eerste Kamer en van de ministerraad. Het gaat dan bijvoorbeeld om de wijze van besluitvorming, de volgorde van spreken door aanwezigen en het vastleggen van besluiten. Het reglement wordt door de organisatie waarvoor het van toepassing is zelf vastgesteld.
   
• 10. 

  De hoogste ambtenaar bij de Tweede Kamer is de griffier. Hij of zij heeft de leiding over de organisatie van de Kamer. Sinds 1815 zijn er zeventien griffiers geweest in de Tweede Kamer. Na het vertrek van Simone Roos in 2022 was Geert Jan Hamilton interim-griffier. Op 19 december 2023 werd Peter Oskam zijn opvolger. De langstzittende was D. Veegens, die 34 jaar griffier was.
   
• 11. 

  In 1983 werd de Grondwet ingrijpend herzien. De hoofdstukindeling werd gewijzigd, teksten werden gemoderniseerd, overbodig geachte artikelen werden geschrapt, en er kwamen bepalingen over sociale grondrechten en een algemene antidiscriminatiebepaling.
   
• 12. 

  Een fractievoorzitter is de leider van zijn fractie, een groep Kamerleden van dezelfde partij. Hij of zij voert het woord bij belangrijke debatten, zoals over de regeringsverklaring en bij de algemene beschouwingen over de rijksbegroting.
   
• 13. 

  De Tweede Kamer kent naast een politieke een ambtelijke organisatie. Dat laatste omvat zowel de interne ambtelijke dienst van de Tweede Kamer als de ambtelijke ondersteuning van individuele fracties en Kamerleden (fractie- en persoonlijke medewerkers). Aan het hoofd van de interne ambtelijke organisatie staat de Griffier.