Hervormd-Gereformeerde Staatspartij (HGSP) - Main contents
De HGSP was een orthodox-protestantse, anti-Roomse partij, die streefde naar een protestants Nederland dat geregeerd moest worden volgens bijbelse normen. De partij werd opgericht in 1921 en hield in 1945 op te bestaan.
De HGSP was van 1925 tot en met 1937 met één afgevaardigde als oppositiepartij in de Tweede Kamer vertegenwoordigd. Na de Tweede Wereldoorlog keerde de partij niet terug, al is de Protestantse Unie die in 1946 i aan de verkiezingen meedeed, enigszins als opvolger te beschouwen.
Grote voorman van de HGSP was dominee Lingbeek i.
De HGSP was fel anti-Rooms en vond dat Nederland een op grond van de bijbel geregeerde protestantse natie moest worden. Zij richtte zich in felle bewoordingen tegen de coalitie van ARP i en CHU i met de Rooms-Katholieken en verwierp de scheiding van kerk en staat.
Het beginselprogramma werd in de vorm van de Tien Geboden uitgewerkt. Het Eerste Gebod (Gij zult geene andere goden voor mijn aangezicht hebben) werd bijvoorbeeld 'vertaald' in het afwijzen van Plutos (geldmacht), Demos (volkswil) en Ochlos (proletariaat). Andere 'Geboden' richtten zich tegen het rooms-katholieke kerkelijk huwelijk, tegen katholieke heiligenbeelden, en tegen 'stelen' door werkweigerende arbeiders en door uitbuitende werkgevers.
De HGSP ontstond nadat katholieken in Amsterdam een protestoptocht hadden gehouden tegen het processieverbod. Enkele Amsterdamse predikanten grepen die gebeurtenis aan om te waarschuwen voor 'het Roomse gevaar'. Na een oproep waarop enkele positieve reacties waren ontvangen, werd op 13 oktober 1921 de HGSP opgericht. Voorzitter werd de Friese predikant K.H.E. Gravemeyer.
In 1922 deed de HGSP voor het eerst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen. In 1925 i behaalde zij een zetel. Die ging in 1937 verloren.
Na de Tweede Wereldoorlog ging de voormalige HGSP samen met een groep (ontevreden) oud-CHU'ers. Zij richtten de Protestantse Unie op, die in 1946 zonder succes aan de verkiezingen deelnam.
Voorman van de HGSP was de Hervormde predikant C.A. Lingbeek i. Hij beschikte over een grote welsprekendheid, en kreeg mede daardoor landelijke bekendheid. Nadat hij in 1932 als predikant in Urk was beroepen, verliet hij de Tweede Kamer. Een jaar later keerde hij echter al weer terug, omdat zijn opvolger, B.G. Peereboom i, weinig indruk had gemaakt.
De HGSP had haar aanhang vooral onder de rechtervleugel van de Nederlands Hervormde Kerk. Op haar hoogtepunt (1933) werden bijna 36.000 stemmen (1,1%) gehaald. Gemiddeld lag haar aanhang rond de 30.000 (0,9%).
Meer over
Kijk voor meer informatie over de Hervormd-Gereformeerde Staatspartij op de website van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen.