Natura 2000 - Main contents
Natura 2000 is een netwerk van beschermde natuurgebieden, dat door de lidstaten i van de Europese Unie i in 1992 werd opgezet. Het netwerk dient ter bescherming van zowel de gebieden (natuurlijke habitats) als de wilde planten en dieren op het Europese grondgebied van de lidstaten. Het omvat in totaal meer dan 750.000 km², ongeveer 18 procent van de oppervlakte van de EU.
Natura 2000 kent feitelijk geen einddatum; eenmaal aangewezen gebieden blijven in principe voor altijd te boek staan als natuurgebied. De Europese Commissie i draagt financieel bij aan de verwezenlijking van dit netwerk van natuurgebieden via diverse subsidies, zoals het LIFE-fonds i.
De aanwijzing en het beheer van Natura 2000-gebieden is een taak van de afzonderlijke lidstaten. In Nederland wijst de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit i zulke gebieden aan. Dat gebeurt op basis van diverse criteria, zoals biodiversiteit en eventuele aanwezigheid van bedreigde dier- en plantensoorten. De Rijksoverheid is bij het natuurbeleid verantwoordelijk voor de kaders en de doelstellingen. Provincies zijn verantwoordelijk voor het invullen en uitvoeren van het beleid, waarover afspraken zijn gemaakt in het Natuurakkoord.
Om Natura 2000-gebieden te beschermen zijn stikstofnormen opgesteld: in Natura-2000 gebieden mag niet zo veel stikstof neerslaan dat het leefgebied hierdoor wordt aangetast. Deze grens, waarboven de toestand van de natuur verslechtert, heet de 'kritische depositiewaarde'. Deze waarde verschilt per type natuurgebied. Vooral veen- en duingebieden kunnen slecht tegen stikstof en hebben daarom een lage kritische depositiewaarde.
In principe mogen in de omgeving van Natura 2000-gebieden waar de kritische depositiewaarde wordt overschreden geen nieuwe projecten van start gaan waarbij stikstof wordt uitgestoten. Sommige landen, waaronder Duitsland, hebben echter een drempelwaarde ingesteld die dit wel mogelijk maakt. Nieuwe projecten mogen van start wanneer de stikstofuitstoot van het project op zich onder deze drempelwaarde ligt, ongeacht de totale hoeveelheid stikstof die in het betreffende Natura-2000 gebied neerslaat.
Nederland kent in totaal zo'n 165 Natura-2000 gebieden, zowel op land als op zee. De gezamenlijke omvang van deze gebieden is ongeveer een miljoen hectare (waarvan twee derde open water, inclusief de kustwateren).
In vrijwel al deze gebieden wordt momenteel meer stikstof aangetroffen dan volgens de kritische depositiewaarde verantwoord is. Tot mei 2019 konden stikstofuitstotende projecten toch van start gaan omdat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) toestond dat projecten van start gingen die aan de ingestelde drempelwaarde voor de uitstoot van stikstof voldeden. De legitimatie hiervan berustte op compenserende maatregelen die in de toekomst getroffen zouden worden.
In mei 2019 zette de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State i echter een streep door het PAS. Verschillende milieuorganisaties hadden een rechtszaak aangespannen omdat er in deze regeling van de PAS geen rekening werd gehouden met de cumulatieve effecten van stikstofproducerende activiteiten en omdat er nog geen compenserende maatregelen werden uitgevoerd. De Raad van State gaf hen daarin gelijk. Sindsdien is er geen drempelwaarde meer, waardoor er in veel gevallen geen stikstofproducerende activiteiten begonnen mogen worden en veel bouwprojecten stilliggen.
Meer informatie