31571 - Initiatiefvoorstel Invoeren van een verplichte voorafgaande bedwelming bij ritueel slachten

Dit wetsvoorstel werd op 2 september 2008 aanhangig gemaakt door het Tweede Kamerlid Thieme (PvdD)¹.

Dit voorstel is gebaseerd op de overweging, dat het wenselijk is om een verplichte voorafgaande bedwelming bij het ritueel slachten in de wet op te nemen.

Voorstel van wet van het lid Thieme tot wijziging van de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren in verband met het invoeren van een verplichte voorafgaande bedwelming bij ritueel slachten

Van deze pagina bestaat een uitgebreide versie met het inleidende gedeelte van de memorie van toelichting, alle documenten in dit dossier, een overzicht van Kamerleden en bewindslieden die bij de behandeling van dit dossier het woord hebben gevoerd en een overzicht van verwante dossiers.

• 1. 

  Bijna dertien jaar politiek leider van de in 2002 opgerichte Partij voor de Dieren, die er vanaf 2006 in slaagde haar partij in vier verkiezingen een vaste (en steeds sterkere) positie in het parlement te bezorgen. Stond bekend als een goede, vasthoudende debater, die haar bijdragen steeds afsloot met: "En voorts ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie". Trachtte tevergeefs een wettelijk verbod op onverdoofd ritueel slachten in te voeren. Werkte voor zij Tweede Kamerlid werd bij Stichting Bont voor Dieren en de Stichting Wakker Dier. In 2022 werd zij directeur van het wetenschappelijk bureau van de Partij voor de Dieren.
   
• 2. 

  Henk Jan Ormel (1955) was van 27 februari tot 16 juli 2024 lid van het Europees Parlement voor het CDA. Hij maakte deel uit van de fractie van de EVP. Eerder was hij tien jaar Tweede Kamerlid. De heer Ormel was toen buitenlandspecialist en woordvoerder Europese zaken. Sprak daarnaast geregeld over landbouw, voedselveiligheid, dierenwelzijn en dierengezondheid, en verder over biotechnologie en medisch-ethische kwesties, zoals euthanasie en onderzoek met orgaanweefsel. Leidde een themacommissie uit de Kamer over dierhouderij. In de periode 2007-2010 was hij voorzitter van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken. Na zijn Kamerlidmaatschap bekleedde hij functies bij de FAO en WHO. Daarvoor was hij dierenarts.
   
• 3. 

  SP-politicus en huisarts uit Oss, die met een onderbreking van een jaar tussen 2006 en 2021 Tweede Kamerlid was. Enige jaren wethouder van sociale zaken en volksgezondheid in zijn woonplaats en later raadslid. Als Kamerlid woordvoerder zorg (m.n. preventie, ziekenhuiszorg, geneesmiddelen), natuurbeleid, woningmarkt en ruimtelijke ordening. Actief Kamerlid, dat rijkelijk gebruikmaakte van het vragenrecht. Pleitbezorger van versterking van de rol van de huisarts in de zorg. Was in 2010-2012 voorzitter van de commissie voor Rijksuitgaven en maakte deel uit van de enquêtecommissie Fyra. Bracht een wet over het beëindigen van de pelsdierhouderij in het Staatsblad.
   
• 4. 

  Dion Graus (1967) is sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de PVV. Hij was presentator van een dierenprogramma op de commerciële zender TV Limburg. De heer Graus heeft als woonplaats Heerlen. Hij houdt zich in de Tweede Kamer vooral bezig met midden- en kleinbedrijf, luchtvaart, mainports, banken en financieel toezicht. De heer Graus was lid van de parlementaire onderzoeks- en enquêtecommissie kredietcrisis.
   
• 5. 

  Politica van de ChristenUnie, die ruim vijf jaar deel uitmaakte van de Tweede Kamer. Zij was daarvoor gemeenteraadslid in Zwolle en freelance bureauredacteur bij diverse tijdschriften. Hield zich als Kamerlid met name bezig met volksgezondheid, ruimtelijke ordening, landbouw, milieu en Europese zaken en maakte deel uit van het Presidium van de Tweede Kamer. Voerde in 2011 strijdbaar het parlementaire verzet aan tegen versobering van het persoonsgebonden budget. Werd na haar Kamerlidmaatschap regiomanager bij de Landelijke Huisartsenvereniging, directeur van de Nederlandse Patiëntenvereniging en regiobestuurer van het Leger des Heils.
   
• 6. 

  Esther Ouwehand (1976) is sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de PvdD (Partij voor de Dieren) en sinds 9 oktober 2019 fractievoorzitter en partijleider (trad als zodanig op 24 september 2023 tijdelijk terug). Mevrouw Ouwehand verving eerder van 11 oktober 2018 tot 31 januari 2019 Marianne Thieme als fractievoorzitter en nam ook in januari-mei 2012 het fractievoorzitterschap al even waar. Mevrouw Ouwehand was eerder medewerker op het partijbureau van de Partij van de Dieren. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 was zij opnieuw lijsttrekker van haar partij.
   
• 7. 

  GroenLinks-politicus, die in 2011 twee maanden en later (2019) nog eens achttien maanden Tweede Kamerlid was. Hij studeerde in Wageningen en was medewerker van Europarlementariër Kathalijne Buitenweg en daarna beleidsmedewerker milieu en energie van de GroenLinks-Tweede Kamerfractie. In 2012-2013 ontwikkelingswerker in Bangladesh. Richtte in 2018 een adviesbureau op het gebied van watermanagement op. Als Kamerlid hield hij zich onder meer bezig met onderwijs (met name middelbaar beroepsonderwijs en voortgezet onderwijs), justitie (adoptie, rechtsbijstand, strafvordering), migratie en geestelijke gezondheidszorg.
   
• 8. 

  Wetenschapper die acht jaar Tweede Kamerlid was voor de SGP. In 1999-2003 was hij voorzitter van de SGP-jongeren. Promoveerde in 2004 op een studie over afvalverwerking. Was daarna onderzoeker aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en verbonden aan daaraan gelieerde onderzoeksinstituten. Bijzonder hoogleraar empirische economie van de publieke sector in Rotterdam. Als Kamerlid hield hij zich onder meer bezig met financiën, sociale zaken, economische zaken, landbouw, defensie, milieu en ontwikkelingssamenwerking. Kon als lid van een kleine fractie het nodige bereiken en genoot van het parlementaire werk, maar zag zich vanwege privéomstandigheden genoodzaakt de politiek te verlaten.
   
• 9. 

  Groningse met een agrarische achtergrond, die VVD-Tweede Kamerlid en later burgemeester was. Was mede-eigenaar en boerin op een melkveehouderij en werd actief in de lokale politiek. Zat voor een lokale partij in de gemeenteraad van Termunten en was later VVD-raadlid en wethouder van economische en sociale zaken in Delfzijl. In de Kamer woordvoerster landbouw, voedselveiligheid en biotechnologie en voorzitter van de vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu. Verdediger van de belangen van de agrarische sector. Rapporteur voor het project ecologische hoofdstructuur en mede-indiener van een wetsvoorstel over tegengaan van bonthandel. Na haar Kamerlidmaatschap waarnemend burgemeester van Bellingwedde en in het Gelderse Oldebroek.
   
• 10. 

  Stientje van Veldhoven (1973) was van 26 oktober 2017 tot 19 juli 2021 staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat in het kabinet-Rutte III. Deze functie werd van 1 november 2019 tot 14 april 2020 onderbroken, toen zij minister voor Milieu en Wonen was. Mevrouw Van Veldhoven was van 17 juni 2010 tot 26 oktober 2017 Tweede Kamerlid voor D66. In de Tweede Kamer hield zij zich vooral bezig met klimaat, energie, circulaire economie en het gaswinningsdossier. Mevrouw Van Veldhoven was secretaris van de D66-fractie en lid van het Presidium. Eerder was zij onder meer diplomaat bij de Nederlandse Vertegenwoordiging van de EU in Brussel en werkzaam bij de Europese Commissie en clusterleider van het programma Zuidvleugel Randstad op het ministerie van Economische Zaken. Sinds 1 september 2021 is zij vicepresident/directeur van het Europa voor het World Resources Institute.
   
• 11. 

  Uit het Groningse Marum afkomstig lid van de PvdA-Tweede Kamerfractie in de periode 2010-2017. Was daarvoor vier jaar voorzitter van de Jonge Socialisten en werkte als programmamaker, gespreksleider en interviewer. Had daarna een eigen communicatiebureau. Hield zich als Kamerlid bezig met sportbeleid, dierenwelzijn, intensieve veehouderij, kunst en cultuur en regionaal-economisch beleid (krimpgebieden). Hij was voorzitter van de vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu. Profileerde zich vooral als regionaal afgevaardigde, met betrokkenheid bij de Groningse gaswinningsproblematiek. Sinds 2019 is de heer Van Dekken gedeputeerde van Groningen.
   
• 12. 

  Groningse CDA-bestuurder, die als staatssecretaris voor landbouw, visserij, natuur en buitenlandse handel in het kabinet-Rutte I vaak in de belangstelling stond. Na ambtelijke en wetenschappelijke functies en na werkzaam te zijn geweest als organisatie-adviseur, was hij tien jaar gedeputeerde in Groningen. Was verder drie keer lijsttrekker bij de Statenverkiezingen en in 2009-2010 directeur van RTV Noord. Na de nederlaag van het CDA bij de Kamerverkiezingen van 2010 werd hij interim-voorzitter van zijn partij en in die rol maakte hij de weg vrij voor een CDA-VVD-kabinet, met de PVV als gedoogpartner. Door dossiers als ontpoldering van de Zeeuwse Hedwigepolder, dierenwelzijn (met name ritueel slachten) en forse bezuinigingen op natuurbeleid en door mediaoptredens een spraakmakend bewindsman.
   
• 13. 

  Jonge, spraakmakende GroenLinks-politicus die vanuit de collegebanken in de Tweede Kamerbankjes terechtkwam. Was behalve student cultuur en media in Amsterdam actief in buurtverenigingen en als organisator van demonstraties. In de Kamer woordvoerder onderwijs, justitie, jeugd en integratie en pleitbezorger van het kinderpardon. Tevens was hij fractiesecretaris en lid van de onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen. Ging in 2012, na ruim vijf Kamerlid te zijn geweest, zonder succes de strijd aan om het lijsttrekkerschap van zijn partij en keerde daarna niet terug in het parlement.
   
• 14. 

  In Eindhoven opgeleide technisch-bedrijfskundige, die na in 2003 op jonge leeftijd PvdA-Tweede Kamerlid te zijn geworden voortvarend carrière maakte in de Haagse politiek. Eerder was hij voorzitter van de Jonge Socialisten. Was als Kamerlid een helder formulerende woordvoerder mediabeleid, buitenlandse zaken en asiel en immigratie en werd in november 2012 tweede man in de PvdA-fractie. Had eerder dat jaar zonder succes meegedaan aan de lijsttrekkersstrijd. In 2015 volgde een overstap naar het kabinet-Rutte II toen hij staatssecretaris van Economische Zaken, belast met landbouw werd. Verliet in 2017 de politiek en werd lid van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO). Is sinds 2022 bestuurder van Nederlandse Datakluis.
   
• 15. 

  Nico Schrijver (1954) was van 1 september 2017 tot 1 juni 2024 staatsraad bij de Afdeling advisering van de Raad van State. Van 7 juni 2011 tot 1 september 2017 was hij Eerste Kamerlid voor de PvdA. Hij was hoogleraar internationaal publiekrecht in Leiden, wetenschappelijk directeur van het Grotius Centre en lid van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen. Verder maakt hij deel uit van diverse VN-organen op het gebied van mensenrechten en volkenrecht. De heer Schrijver was eerder voorzitter van de Evert Vermeer Stichting, de PvdA-organisatie voor internationale samenwerking. In de Eerste Kamer was hij voorzitter van de vaste commissie Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikkelingssamenwerking.
   
• 16. 

  Joris Backer (1953) was van 7 juni 2011 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid voor D66. Hij was directeur Corporate Legal van Schiphol. Voorheen was hij onder meer advocaat en werkzaam bij Shell. De heer Backer was voorzitter van de commissie die in 2006 en 2010 het D66-verkiezingsprogramma schreef. Hij hield zich in de Eerste Kamer onder meer bezig met Europa, justitie, financiën (begroting) en wetenschap. De heer Backer was in de periode 2015-2019 tweede ondervoorzitter van de Eerste Kamer en van 11 juni tot 2 juli 2019 tijdelijk Voorzitter.
   
• 17. 

  Marijke Vos (1957) was van 7 juni 2011 tot 26 september 2018 Eerste Kamerlid voor GroenLinks. Sinds 1 oktober 2018 is zij staatsraad in de Afdeling advisering. Zij werkte eerder onder meer als educatief medewerker bij Milieudefensie en als docent milieukunde aan de Universiteit Leiden en was in 1990-1994 voorzitter van GroenLinks. In de Tweede Kamer, waarin zij in 1994 zitting kreeg, hield zij zich onder meer bezig met milieu, asielbeleid, landbouw en natuurbehoud. Trad ook enige tijd op als waarnemend fractievoorzitter. Mevrouw Vos was voorts voorzitter van de parlementaire enquêtecommissie bouwnijverheid. Van april 2006 tot mei 2010 was zij wethouder van Amsterdam. In de Eerste Kamer was zij woordvoerdster infrastructuur, milieu, economische zaken en financiën.
   
• 18. 

  Bescheiden, principiële, pijprokende jurist uit Uddel op de Veluwe, die vijfentwintig jaar een alom gerespecteerd Eerste Kamerlid voor de SGP was. Kwam uit een boerengezin. Hij combineerde het Eerste Kamerlidmaatschap achtendertig jaar met de functie van beleidsmedewerker van de SGP-Tweede Kamerfractie. Was daarnaast geruime tijd Statenlid in Gelderland. Als lid van een kleine fractie, één periode zelfs een eenmansfractie, woordvoerder bij honderden kamerdossiers. Hoewel zijn stem in de Senaat soms de doorslag kon geven, stelde hij zich altijd nuchter en zakelijk op.
   
• 19. 

  Niko Koffeman (1958) is sinds 12 juni 2007 lid van de fractie van de Partij voor de Dieren in de Eerste Kamer. Tot 3 februari was hij dat als fractievoorzitter. Hij is werkzaam op het gebied van reclame en voorlichting en speelde een belangrijke rol als extern adviseur bij campagnes van de SP. Verder was de heer Koffeman voorzitter van de omroepen Nutopia en Llink en medeoprichter van 'De vegetarische slager'. Momenteel is hij betrokken bij Those Vegan Cowboys, dat plantaardige melk produceert.
   
• 20. 

  Marjolein Faber (1960) is sinds 2 juli 2024 minister van Asiel en Migratie in het kabinet-Schoof. Van 6 december 2023 tot 2 juli 2024 was zij Tweede Kamerlid voor de PVV. Daarvoor was zij van 7 juni 2011 tot 6 december 2023 Eerste Kamerlid voor de PVV en vanaf juni 2014 fractievoorzitter. Zij was tevens lid (en PVV-fractievoorzitter) van Provinciale Staten van Gelderland. Zij was eerder laborante en werkzaam als IT-specialist. Als Tweede Kamerlid hield mevrouw Faber zich bezig met strafrecht en beleid mensenhandel.
   
• 21. 

  CDA-politicus met een lange staat van dienst, afkomstig uit de christelijke vakbeweging. Was economisch medewerker en bestuurder van het CNV en werd in 1986 Tweede Kamerlid. Na zijn vertrek vier jaar, in 1999-2003, bestuurder van de Sociale Verzekeringsbank en Statenlid in Utrecht en vanaf 2003 twaalf jaar Eerste Kamerlid. Was in beide Kamers een deskundig lid op het gebied van sociale zekerheid en sociaaleconomische vraagstukken, inclusief landbouwbeleid. In de Senaat tevens enige jaren financieel woordvoerder van zijn fractie. Hoffelijk, relativerend Kamerlid.
   
• 22. 

  Peter Ester (1953-2022) was van 7 juni 2011 tot zijn overlijden op 11 december 2022 Eerste Kamerlid voor de ChristenUnie. Hij was lector arbeidsmarktvraagstukken en innovatief ondernemerschap aan de Hogeschool Rotterdam. Daarvoor was hij onder meer hoogleraar sociologie in Tilburg, directeur van onderzoeksinstituten, gasthoogleraar in de VS en plaatsvervangend kroonlid van de SER. In de Eerste Kamer hield hij zich bezig met sociale zaken en werkgelegenheid, financiën en Koninkrijksrelaties.
   
• 23. 

  Wetenschapper en SP-bestuurder, die op betrekkelijk jonge leeftijd Eerste Kamerlid werd. Was universitair docent, programmaleider van kenniscentrum Nicis Institute en vanaf 2009 vijf jaar directeur van het wetenschappelijk bureau van de SP, alsmede redacteur van 'Spanning', het tijdschrift van dat bureau. In 2009 promoveerde hij aan de VU. Van 18 juni 2014 tot 30 mei 2018 was hij wethouder voor sociale zaken van Amsterdam. Als Eerste Kamerlid woordvoerder op het gebied van bestuurlijke aangelegenheden. Zo sprak hij bij de behandeling van grondwetsherzieningen, herindelingen en voorstellen op het gebied van het kiesrecht.
   
• 24. 

  Landbouwer, waterstaatsbestuurder en filosoof in de VVD-Eerste Kamerfractie, waarvan hij twaalf jaar deel uitmaakte. Werd in 1986 dijkgraaf van het waterschap Noordoostpolder en was later voorzitter van een zuiveringsschap en twaalf jaar dijkgraaf van het waterschap Groot-Salland. Doceerde filosofie en was zes jaar voorzitter van de Unie van Waterschappen. Als Kamerlid hield hij zich onder meer bezig met landbouw, natuur, Europese Zaken en ontwikkelingssamenwerking. Schreef kritisch over populisme en kwam op tegen ondermijning van de rechtsstaat. Is hoogleraar in Wageningen en was dat in Delft.
   
• 25. 

  Politicus die ruim een halve eeuw actief was op vele fronten en bij meerdere partijen, vanaf 2011 bij 50PLUS. Begon bij de PvdA-jongeren, werd voorman van Nieuw Links en was later Eerste Kamerlid voor die partij. Was jarenlang programmamaker bij de VARA en lange tijd een prominent partijbestuurder van de PvdA. Stapte later uit die partij en richtte de lokale partij Leefbaar Hilversum op, die succesvol was bij de gemeenteraadsverkiezingen, waarna hij in 2001 wethouder werd. Medeoprichter van Leefbaar Nederland, waarvan hij ook voorzitter werd. Haalde Pim Fortuyn in de politiek. Na mislukte pogingen een nieuwe partij op te richten, keerde hij in 2011 terug in het politieke centrum als medeoprichter van 50PLUS. Was als voorzitter naast Henk Krol voorman van die partij en acht jaar Eerste Kamerlid. Schaker, die wist hoe in Hilversum en Den Haag 'de hazen liepen' en volop gebruikmaakte van die kennis.
   
• 26. 

  Gepensioneerde hoogleraar scheikunde aan de Vrije Universiteit, die in 2011 voor OSF in de Eerste Kamer kwam. Hield zich in de Eerste Kamer met vele onderwerpen bezig. Was als OSF'er tevens nauw verbonden met 50PLUS, waarvan hij bestuurder was, tot het in 2012 na een conflict met Jan Nagel tot een breuk kwam. Kort voor de verkiezingen van 2015 brak hij ook met de OSF, waarna hij als zelfstandige eenmansfractie doorging. Een rol als eenling leek voor hem, als wetenschapper en onafhankelijk denker, ook het best passend. Bij interrupties moest de Voorzitter hem geregeld vragen enige bondigheid in acht te nemen. Was in 2009-2011 tevens voorzitter van de Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen.
   
• 27. 

  Toegewijde politica van de ChristenUnie, betrokken op mens en natuur, die achtenhalf jaar Tweede Kamerlid was. Was werkzaam als freelance kunsthistorica en begon haar politieke loopbaan als raadslid in Veenendaal en lid van Provinciale Staten in Utrecht. In de Tweede Kamer woordvoerster landbouw, natuur, water, milieu en klimaat, wonen en ruimtelijke ordening, cultuur, zorg, preventie en medische ethiek. Volksvertegenwoordigster in de volle betekenis van het woord, die werkbezoeken nog belangrijker vond dan de vele debatten waaraan zij deelnam. Zette zich - geregeld met succes - in voor concrete doelen, zoals het invoeren van statiegeld om afval te beperken. Ging na haar Kamerlidmaatschap theologie studeren.
   
• 28. 

  Jaco Geurts (1970) was van 20 september 2012 tot 10 mei 2023 Tweede Kamerlid voor het CDA. Hij was eigenaar van een varkenshouderij in Kootwijkerbroek. Tevens was hij fractievoorzitter van het CDA in de gemeenteraad van Barneveld. De heer Geurts was als Kamerlid woordvoerder infrastructuur, ruimtelijke ordening en Omgevingswet en eerder van landbouw. Van juni 2019 tot januari 2022 was hij fractiesecretaris en in 2022 werd hij voorzitter van de vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Was in 2023-2024 waarnemend burgemeester van Maasdriel en in 2025 werd hij dat in Culemborg.
   
• 29. 

  Vooraanstaande, zaakgerichte GroenLinks-politicus, die wethouder in Delft en Rotterdam, Tweede Kamerlid en partijvoorzitter was. Van huis uit bouwkundig ingenieur en werkzaam op het gebied van het bouwen. Als wethouder van verkeer en ruimtelijke ordening had hij in Delft een groot aandeel in het autoluw maken van de stad en bij de komst van een spoortunnel. Tussen zijn twee periodes als Kamerlid twee jaar partijvoorzitter. Hield zich in de Kamer onder meer bezig met landbouw, natuur, financiën, onderwijs en defensie en leidde het onderzoek naar het breed welzijnsbegrip. Maakte zich sterk voor bescherming van weidevogels. Verliet na een affaire in 2018 de Tweede Kamer. In 2019 werd hij gedeputeerde van Noord-Brabant en in 2021 wethouder in Tilburg.
   
• 30. 

  Werkzaam en veelzijdig VVD-Tweede Kamerlid, dat tijdens de coronacrisis bekendheid kreeg als voorzitter van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Afkomstig uit een agrarisch gezin en zelf enige tijd landbouw-woordvoerder van haar fractie. Daarnaast hield zij zich in de bijna elf jaar als Kamerlid onder meer bezig met natuurbeleid, arbeidsmarktbeleid in de zorg, fiscale zaken, financiële verhoudingen decentrale overheden, kredietfaciliteiten, pensioenen en kansspelen. Werd opgeleid voor de kraamzorg en was voor zij in de Haagse politiek kwam zes jaar wethouder in Zeewolde. Werkte voorts in de financiële dienstverlening en was zelfstandig adviseur. Vertegenwoordiger uit en van Flevoland, die soms opviel door uitbundige kleding.
   
• 31. 

  Frank Futselaar (1979) was in de periode 2017-2021 Tweede Kamerlid voor de SP. In 2023 verving hij tijdelijk Jasper van Dijk. Na beleidsmedewerker bij de Europese fractie te zijn geweest was hij onder meer docent politiek en cultuur bij Saxion Hogeschool. Was voorts was hij lid van Provinciale Staten van Overijssel en gemeenteraadslid in Zwolle. Als Kamerlid hield de heer Futselaar zich onder meer bezig met natuur, buitenlandse zaken en defensie.
   
• 32. 

  Tweede Kamerlid uit Roermond, zoon van een Turkse fabrieksarbeider. Verliet in november 2014 met Tunahan Kuzu de PvdA-fractie, waarvan hij sinds 2012 deel uitmaakte, en richtte in 2015 de beweging DENK op, waarvan hij tot juni 2020 voorzitter was. Management­consultant en raadslid in zijn woonplaats en lid van Provinciale Staten van Limburg. Als Kamerlid onder meer woordvoerder binnenlandse zaken, economische zaken en defensie. Zijn filmpjes op sociale media van het stemgedrag van medeleden met een migratieachtergrond en felle debatbijdragen brachten hem soms in aanvaring met de Voorzitter. Was in de persoonlijke omgang 'rustiger'.
   
• 33. 

  Tjeerd de Groot (1968) was van 23 maart 2017 (met een korte onderbreking in 2023) tot 29 maart 2024 Tweede Kamerlid voor D66. Hij promoveerde bij Uri Rosenthal op een proefschrift over hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en was politiek adviseur van minister Brinkhorst. Daarna was hij onder meer diplomaat bij de Nederlandse ambassade in Berlijn. Sinds 2010 was hij directeur van de Nederlandse Zuivel Organisatie. In de Tweede Kamer hield de heer De Groot zich bezig met landbouw, natuur en visserij, stikstof, dierenwelzijn en voedsel(productie). Hij was voorzitter van de vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat.
   
• 34. 

  Henk Kamp (1952) was van 24 september 2021 t/m tot 10 januari 2022 minister van Defensie in het (demissionaire) kabinet-Rutte III. Eerder was hij in het kabinet-Balkenende I minister van Volkshuisvesting en nam later in dat kabinet ook Defensie op zich; een ministerschap dat hij ook bekleedde in Balkenende II. Had toen intensieve bemoeienis met de missies in Irak en Uruzgan. Na twee jaar Kamerlid en een functie op de Antillen keerde hij in 2010 terug als minister van Sociale Zaken in het kabinet-Rutte I. Wegbereider van het kabinet-Rutte II en daarin minister van Economische Zaken. De heer Kamp begon zijn loopbaan als fiscaal rechercheur en wethouder van Borculo en werd in 1994 Tweede Kamerlid voor de VVD. Sinds 1 januari 2018 was hij voorzitter van branchevereniging ActiZ (zorg).