De rechtsstaat zegeviert in Europa - Main contents

Vandaag een gesprek gehad met vertegenwoordigers van de PMOI, oftewel de Volksmojahedin uit Iran. Deze verzetsgroep heeft al jarenlang het geweld afgezworen, maar de Raad van de Europese Unie wil hen per se op de zwarte lijst van terroristische organisaties houden. Dan kan de EU hun vermogen bevriezen en hen allerlei andere beperkingen opleggen. Maar vorige week heeft het Hof in Luxemburg de Raad voor de derde maal gesommeerd hen van de lijst te halen. Het geduld van de rechters is op.

Elke keer dat de PMOI de plaatsing op de lijst bij het Hof van Justitie (Gerecht in Eerste Aanleg) aanvocht, werd de organisatie in het gelijk gesteld. De motivering van de plaatsing was steeds te mager, en bovendien was de organisatie zelf niet geïnformeerd over de plaatsing of de redenen. Maar doordat een procedure nu eenmaal tijd vergt, en de Raad de zwarte lijst om het half jaar vernieuwd, was de gerechtelijke uitspraak steeds weer achterhaald door een nieuw plaatsingsbesluit.

De PMOI kreeg gelijk, maar wel over een verouderd plaatsingsbesluit. De basis van een plaatsingsbesluit is altijd een onderzoek, vervolging of uitspraak over de terroristische organisatie in één van de lidstaten. In dit geval was dat het Verenigd Koninkrijk. Toen daar afgelopen lente het hoogste gerecht bepaalde dat de nationale plaatsing onterecht was, dachten we: nu is het afgelopen met de Europese acties. Maar nee hoor, onmiddellijk kwam Frankrijk met nieuwe informatie op de proppen, en kon de plaatsing worden vernieuwd.

De irritatie van het Gerecht bleek al uit de recordsnelheid waarmee het uitspraak deed: een dag na de zitting. De rechters was er ook veel aan gelegen om nu eindelijk die vicieuze cirkel te doorbreken. Het Gerecht acht de informatie die de Raad heeft overgelegd volstrekt onvoldoende. Echt woedend is het Gerecht dat Frankrijk zijn aanvullende informatie niet aan het Gerecht heeft willen overleggen, omdat het vertrouwelijk zou zijn. De rechters verbazen zich erover dat de informatie wel aan 26 lidstaten is gegeven, maar toch te vertrouwelijk is voor inzage door het Gerecht. De rechters constateren dat de PMOI een effectieve rechtsbescherming is onthouden, en dat de organisatie opnieuw van de lijst moet gehaald.

Wat zouden we zijn zonder rechterlijke macht, als de politiek haar eigen belangen steeds weer doordrukt en het recht op een eerlijk proces aan haar laars lapt? De Europese Unie kan alleen geloofwaardig zijn als het zijn rechtsstatelijke principes hoog houdt. Dus als de Raad zich nu eindelijk neerlegt bij de loop van het recht. De justitiecommissie van de Eerste Kamer heeft dit aan de Nederlandse regering gevraagd. Als ze niet duidelijk maakt dat de uitspraak gevolgd wordt, wacht haar een stevig debat.