Behalve het bruidspaar nam RTL4 ook 750.000 kijkers in de maling - Main contents

Een nieuw hoogtepunt hield miljoenen Nederlandse televisiekijkers vorige week aan de buis gekluisterd: publieke koppelpraktijken met als doel: uithuwelijking aan een miljonair. Het RTL 4- programma ‘Ja, ik wil een Miljonair!’ toont dat de inventiviteit van de Nederlandse TV-producenten geen enkele grens meer kent. Na de successen van programma’s die openlijk het voyeurisme aanjagen als Big Brother en De Bus werd het blijkbaar ook tijd het publiek mee te laten delen in het organiseren van een huwelijk met een miljonair. Het lijkt nu uit te lopen op een canard buiten de komkommertijd. De miljonair, de Belg Stefan Kerkhofs, blijkt wellicht alleen miljonair in Belgische franken en niet in guldens. Zelfs reden voor NOVA om er aandacht aan te besteden afgelopen woensdag.

Door Jan de Wit, lid van de Tweede Kamer en justitiewoordvoerder voor de SP

Voor het ‘gelukkige bruidspaar’ is het eigenlijk niet meer dan een gokje, wat ze ook volmondig hebben toegegeven in de media de dagen na de publieke blind date. Maar ook de aandachtige kijkers konden meedingen door te wedden op een kandidate. Via de telefoon kunnen de miljoenen lustige kijkers een gokje wagen welke kandidate het ‘geluk’ ten deel zal vallen. De beloning voor het gokken welke bruid het zou worden: een BMW- cabrio. Een mooi sportwagentje van toch snel 80.000 gulden zodat de winnaar zich ook ‘miljonair’ kan voelen.

En waar gaat het allemaal om? GELD, zeggen de cynische critici in de duistere krochten van de media. Nee, ik doe mee voor de uitdaging, roepen de ruim 45 kandidaten voor de huwelijksmarkt. Het publiek wordt een vette vis voorgehouden (een BMW-cabrio) en de kandidaten een miljonair. Het programma betaalt ondertussen zich zelf enkele malen terug. Nu met belminuten, later met de verkoop van het concept.

Wat is hier nu mis mee, zal de argeloze kijker denken. Gezeur, zal de televisieproducent roepen. Het is gewoon amusement. Wat is toch het verschil met het circus, daar betaal je ook voor het krijgen van iets leuks, dat is ook zo met spelprogramma’s. Je belt, kunt leuk meedoen door te raden welke bruid het wordt en vervolgens maak je kans op een dure sportwagen! Mooier kan toch niet? Interactieve TV, de kijkers herkennen zich in de kandidaten en dat blijkt uit de kijkcijfers: het is mateloos populair. Er hebben circa 2.3 miljoen mensen gekeken, het programma kwam op de eerste plaats qua kijkdichtheid, direct gevolgd door de voetbalwedstrijd Cyprus- Nederland.

Maar we gaan eens rekenen; de statistieken: er belden 750.000 kijkers ieder bijna 2 minuten, ze gaven 1,99 gulden per gesprek uit. RTL4 verdiende zo bijna 1,5 miljoen met de telefoonlijn. De cabrio kost 80.000 gulden. RTL4 houd toch ook nog altijd 1,4 miljoen over, behalve de kosten voor de telefooncentrale en de doorberekening van tikken aan de KPN. Daarvoor kunnen ze zelf ook nog wat cabrio’s voor de deur parkeren.

Feit is dat de hele kluit aan bellers flink belazerd wordt. De bellers hebben geen enkel inzicht hoe, en op welke wijze hun telefonische ‘bijdrage’ verwerkt wordt. Trekt een notaris een winnend telefoonnummer? Dingen echt ALLE mensen die gebeld hebben mee naar de auto? Is één auto aan ‘prijzengeld’ niet erg weinig gezien de totale opbrengsten van 1,5 miljoen?

De vraag is dan ook of dit soort ‘spelletjes’ die zich als een olievlek over de TV-wereld uitspreiden, niet onder zekere normen moeten vallen. In januari van dit jaar heeft staatssecretaris vna Justitie Cohen aangegeven dat ‘zelfregulatie’ het middel is van de toekomst. De TV-bazen zoals Endemol lachen zich ondertussen helemaal suf: ze kunnen zonder pardon de burger een paar gulden uit de zak kloppen, met de kans van 1: 750.000 dat je een cabrio wint. De beller kent deze achtergronden niet en stinkt erin. In geen enkel kansspel is de win- kans zo miniscuul.

Het is hoog tijd voor alle redelijkheid, hier iets aan te doen. Bijvoorbeeld door de Wet op de Kansspelen ook onverkort van toepassing te laten zijn op televisiespelletjes. Want laten we heel duidelijk zijn: is het volgens artikel 1a van deze wet niet verboden zonder vergunning gelegenheid te geven ‘om mede te dingen naar prijzen of premies, indien de aanwijzing der winnaars geschiedt door enige kansbepaling, waarop de deelnemers in het algemeen geen overwegende invloed kunnen uitoefenen’? De ‘zelfregulatie’ leidt tot de excessen die we nu zien bij dit soort programma’s waarbij niet meer dan 5% van de via de telefonische opbrengsten aan prijzengeld wordt uitgedeeld terwijl dit bijvoorbeeld bij de Staatsloterij 60% moet zijn! Er is bij dit soort spelprogramma’s maar één winnaar: de televisieproducent. En dat kunnen al die andere 750.000 verliezers toch niet wensen…

Dit artikel verscheen in Trouw van 14 oktober 2000