Fijne feestdagen en een gezegend 2010 toegewenst - Main contents
Het kerstreces is begonnen. Dat betekent dat de parlementaire werkzaamheden voor het jaar 2009 erop zitten. Een kalenderjaar dat vooral in het teken stond van de aanpak van de kredietcrisis. Wat zijn we daar intensief mee bezig geweest. Maar ook de klimaatverandering kreeg in toenemende mate meer politieke aandacht. Uitlopend op de Top van Kopenhagen, waarvan de uitkomsten me teleurstellen. Hier had ik toch echt meer leiderschap verwacht.
Van onze fractie was Esmé Wiegman deze week in Kopenhagen aanwezig. Ze sms-te mij vrijdag dat alle 'groten der aarde' haar op een halve meter afstand waren gepasseerd. 'Nu nog een klimaatakkoord', was haar hartekreet. Dat akkoord is er uiteindelijk gekomen. Of toch weer niet. Een officiële binding van landen aan dit akkoord schijnt er namelijk niet te zijn.
In een eerste reactie heeft Esmé geconstateerd dat de gemaakte afspraken het maximaal haalbare waren en dat we liever iets dan niets als resultaat kunnen hebben. Daar heeft ze natuurlijk gelijk in. Persoonlijk heb ik Kopenhagen als een belangrijke testcase gezien voor de wereld. Twee jaar van voorbereiding ging eraan vooraf. Hebben we het lef om vergaande afspraken te maken die in het belang zijn van een zorgvuldigere omgang met de aarde en daarmee samenhangend de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen? Dát is niet gelukt. Ondanks de aanwezigheid van wereldleiders als Obama, Sarkozy en Wen Jiabao. Ik had politiek gezien het kalenderjaar 2009 liever anders zien eindigen.
Het jaar 2009 vroeg veel van de coalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie. Vele, vele uren heb ik als fractievoorzitter overleg gehad met mijn coalitiegenoten. Zoals bekend wekenlang over het aanvullende beleidsakkoord. Daar zijn we in maart goed uitgekomen. Ik vind - ook terugkijkend - dat het een prima crisisakkoord is geworden.
Ook de moeizame discussie over de JSF wisten we voor het moment goed af te ronden. Al werd de uitkomst door de buitenwereld niet met applaus ontvangen. Opnieuw werd duidelijk dat als je de populariteitsprijs wilt winnen, je niet in een coalitie moet gaan zitten. Dan draag je verantwoordelijkheid en spelen andere belangen (o.a. stabiliteit van coalitie, bestuurbaarheid van het land) een veel grotere rol.
We wisten dit jaar ook goed uit de discussies over de AOW te komen. Ook hier geen daverend applaus, maar ondertussen wel een groeiend draagvlak voor de genomen maatregelen. Je kunt de coalitie veel verwijten, maar niet dat er in het afgelopen kalenderjaar geen keuzes gemaakt zijn. Aan daadkracht heeft het niet ontbroken.
De coalitie heeft op dit moment - mede afgaande op peilingen - de wind niet echt in de rug. Dat is jammer. Nu kun je direct voor de oorzaken daarvan naar anderen gaan wijzen. Dat vind ik te makkelijk. Voor een deel roepen we het namelijk ook over onszelf af. Ik scheer de totale coalitie nu maar even over één kam, dus de ChristenUnie incluis. Er wordt hard gewerkt. Er wordt veel gepresteerd. Maar naar mijn mening worden aanwezige meningsverschillen te vaak via de media naar buiten gebracht. Dat krijgt dan zo zijn eigen dynamiek.
Zo verdient de discussie over Uruzgan - om maar een voorbeeld te noemen - geen schoonheidsprijs. Ik heb me daar de afgelopen maanden geregeld aan geërgerd. Het is zeer begrijpelijk dat er verschillende opinies zijn over dit onderwerp, maar laat men daar dan intern in het kabinet over spreken. Uiteraard met als doelstelling het komen tot een verantwoorde keuze. Daar moet nu alles op gericht zijn. Ik verbaas me er dan wel over dat deze week een minister Koenders met dit onderwerp in het programma De Wereld Draait Door (DWDD) opduikt. Nadat hij de vrijdag ervoor ook al in Pauw & Witteman had gezeten en ontwijkende antwoorden op de terecht gestelde vragen over Afghanistan had moeten geven. Ik had hem verstandiger geacht. Eigen profilering mag nooit prevaleren boven de verantwoordelijkheid om in het kabinet te komen tot een zorgvuldige besluitvorming over een uiterst precair onderwerp. Vice-premier Bos zei gisteren in zijn persconferentie na de ministerraad dat het kabinet zo snel als mogelijk een besluit zal nemen. Dat wordt dus waarschijnlijk januari. We wachten het met gepaste belangstelling af.
Deelnemen aan een coalitie en eigen profilering blijft een lastige combinatie. Ik heb daar bij wijze van spreken dagelijks mee te maken. Het zal mijn bestuurlijke inslag zijn, als ik opmerk dat uiteindelijk het totale (lands)belang zal moeten prevaleren. Bijvoorbeeld in situaties waarin we moeten komen tot gezamelijke besluitvorming over moeilijke onderwerpen. Dat veroorzaakt wel een handicap: naar buiten toe wordt soms onvoldoende duidelijk waar de coalitiepartijen individueel staan. Terwijl dat weer nodig is om je eigen kiezers niet van je te vervreemden.
Het is voortdurend zoeken naar een goed evenwicht. Te geprofileerd naar buiten treden, kan samenwerking erg negatief beinvloeden. Zeker nu we voor zulke moeilijke keuzes staan (de heroverweging komt eraan), is het wel van belang daar uiterst zorgvuldig mee om te gaan. Dat is niet eenvoudig met verkiezingen in het vooruitschiet. Dat bleek deze week wel in de opiniebladen. Minister Bos kondigt deze week in een interview in Vrij Nederland aan dat hij naar de verkiezingen toe de tegenstellingen met coalitiepartners gaat opzoeken. En minister-president Balkenende gaf op zijn beurt een openhartig interview met Elsevier waarin hij allerlei uitspraken doet over de heroverweging. Het mag allemaal, maar als we niet oppassen zijn we de komende weken weer méér druk met elkaar dan met de taak waartoe het kabinet geroepen is: het land regeren in een tijd van crisis. Ik hoop op, en vraag voor 2010, om wijsheid van alle coalitiepartijen - ook voor de ChristenUnie.
Ik ga er overigens van uit dat er een autorisatiefoutje in het interview met de minister-president in Elsevier is blijven zitten. Het blad laat premier Balkenende namelijk zeggen dat we ,,de komende jaren ruim 30 miljard misschien wel 50 miljard euro per jaar moeten bezuinigen om de overheidstekorten terug te dringen''. Nu bedragen de totale uitgaven van de Rijksoverheid circa 300 miljard euro. Daarvan gaat volgend kalenderjaar onder andere 60 miljard euro naar Volksgezondheid, Welzijn en Sport; 36,5 miljard naar Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen; 27,3 miljard naar Sociale Zaken en Werkgelegenheid; 6,5 miljard naar Jeugd en Gezin en 8,46 miljard naar Defensie. Stel dat we echt 50 miljard euro per jaar gaan bezuinigen, dan hebben we in zes jaar tijd alle overheidsuitgaven weg bezuinigd. Dat zal onze minister-president toch niet bedoelen met zijn opmerking ,,we moeten het bed weer eens goed opschudden''? Een mooi punt om volgend jaar eens over door te spreken.
Donderdagavond ben ik na de stemmingen met mijn collega Eddy van Hijum (CDA) naar huis gereden. In de auto hebben we uiteraard samen ook wat teruggeblikt op het afgelopen jaar, maar ook naar de radio geluisterd. In het radioprogramma Met het Oog op Morgen werd door een aantal parlementaire journalisten zowel terug- als vooruitgeblikt. Onder andere over de vraag welke coalitie er straks komt. Boeiend om naar te luisteren. Ook in verschillende dagbladen is dat nu een thema. Hans Goslinga in Trouw en ook Hans Wansink in De Volkskrant wagen zich aan enkele beschouwingen. Ik vind het op dit moment persoonlijk nog veel te vroeg voor het Haagse spelletje wie-gaat-straks-met-wie-regeren. Het jaar 2010 zal veel gaan vragen van de politiek. Hoewel de economie weer wat aantrekt, zijn we er nog lang niet. We zullen met elkaar - in ieder geval met de coalitiepartijen en waar het kan met oppositiepartijen - verantwoordelijkheid moeten nemen voor het bestuur van ons land. Ook als het gaat om het maken van moeilijke bestuurlijke keuzen. Dat is ook wat burgers van ons verlangen. Uiteindelijk zal dat ook alleen maar houdbaar zijn. Ook naar verkiezingen toe.
Hoewel die verkiezingen nog ver weg liggen (mei 2011) is deze week al duidelijk geworden dat SGP-voorman Van der Vlies daar niet meer aan zal deelnemen. Hij maakte vrijdag zijn afscheid per mei 2011 bekend. Hoewel er inhoudelijk genoeg verschillen zijn tussen de SGP en de ChristenUnie, dus ook tussen Bas en mij als fractievoorzitters van deze partijen, is er ook veel wat ons bindt. Ik heb veel respect voor mijn oudere collega. Zijn staat van dienst is - niet alleen als het om dienstjaren gaat - indrukwekkend. Hij krijgt in Kees van der Staaij wel een goede opvolger. Ik ken Kees als een aimabel en deskundig Kamerlid. Ik feliciteer hem van deze plaats met de voordracht door zijn partijbestuur tot lijsttrekker van de SGP voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2011. Uiteraard ben ik benieuwd of deze personeelswisseling nog veel inhoudelijke gevolgen zal hebben voor de koers van de SGP (denk bijvoorbeeld aan hun vrouwenstandpunt). De tijd zal het leren.
Deze week een uiterst gezellig en sfeervol kerstdiner gehad met de gehele fractie (minus Esmé, die in Kopenhagen zat), bewindspersonen (minus Tineke Huizinga, die ook in Kopenhagen zat) en enkele landelijke bestuursleden. Fijn om zo met elkaar het jaar af te sluiten en stil te staan bij de komst van Jezus Christus naar de aarde. We hebben het kerstdiner afgesloten met het zingen van enkele kersliederen, waaronder het Ere zij God. En wat kan die Cynthia mooi zingen!
Dit zal mijn laatste weblog zijn van dit kalenderjaar. Ook de gezamelijke fractieblog is tot 11 januari uit de lucht. Ik wens alle lezers van mijn blog fijne feestdagen en een gezegend 2010 toe.
Arie Slob