Segers: "Hart Europese cultuur is leeg" (Volkskrant) - Main contents

"Juist het afscheid van het christendom is oorzaak van de onzekerheid van het Westen. Alleen een nieuwe geboorte kan ons redden." Dat zegt Gert-Jan Segers, directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie, vandaag in de Volkskrant. Hij reageert daarmee op een kerstartikel van Frits Bolkestein. Lees het volledige artikel...

In een prikkelende kerstboodschap vraagt Frits Bolkestein zich af hoe het komt dat een puike beschaving als de Europese zo’n chronisch gebrek aan zelfvertrouwen heeft . Zijn antwoord wijst naar het christendom dat ons zou hebben opgezadeld met een permanent schuldcomplex. Bolkesteins vraag prikkelt echter meer dan zijn antwoord overtuigt.

Zelfrespect

Hij heeft gelijk dat onze cultuur iets ziekelijks heeft. Westerse bestuurders wringen zich in alle bochten om moslims vooral niet voor het hoofd te stoten, moslims met een beetje zelfrespect zouden er zich door beledigd moeten voelen. Tegelijk worden met een vorm van culturele zelfhaat steeds meer zichtbare manifestaties van het christendom tegengegaan. Bolkestein legt er terecht de vinger bij.

Homohaat

Het is aandoenlijk te zien dat pleidooien om een christelijke feestdag in te ruilen voor een islamitische bijna altijd van autochtone zijde komen. En het is veelzeggend dat discussies rond publieke manifestaties van nieuwe religies altijd gerelateerd zijn aan de islam. Er zijn bijna een half miljoen hindoes en boeddhisten in Nederland, maar zij hebben nog geen enkele publieke discussie opgeroepen over handenschudden, zittenblijvende advocaten, eedaflegging, haatpreken, dubieus onderwijs, antisemitisme en homohaat.

En er is nog geen enkele Nederlandse politicus die beveiligd moet worden vanwege bedreigingen vanuit deze religieuze groepen. Maar ondanks de onheilige ijver van sommige moslims is niet de islam de oorzaak van onze culturele onzekerheid. Het legt die slechts bloot.

Volgens Bolkestein is het christendom de oorzaak. Met een paar bijbelverzen uit de Bergrede, een vers uit de Matthäus Passion en een citaat van Yeats meent hij de bewijsvoering rond te hebben. Het christendom heeft ons een verslaving aan schuld en boete bezorgd. Maar hierin is Bolkestein allerminst secuur. Hij stelt dat het christendom in Europa is uitgebloeid, maar tegelijk zou het nog altijd krachtig genoeg zijn om ons allemaal een schuldgevoel aan te praten. Dat is knap.

Relatie

Zijn redenatie wordt nog moeilijker te volgen als Bolkestein constateert dat, toen het christendom hier 150 jaar geleden nog wel bloeide, ons continent ‘barstte van het zelfvertrouwen’. Er is dus allerminst een directe relatie tussen een bloeiend christendom en culturele onzekerheid.

Liefde die alles goedpraat, heeft niets met het christelijke geloof te makenIn zijn eigen redenatie is het secuurder om te stellen dat juist het afscheid van het christelijke geloof Europa op zijn laatste benen doet wankelen.

Het is waar dat de islam de meest brutale uitdager van het Westen is. Het is een weinig bescheiden godsdienst met een grote publieke pretentie. En het is waar dat de komst van moslims ons confronteert met de vraag wie wij eigenlijk zijn. Maar het feit dat Rita Verdonk bij haar antwoord niet veel verder komt dan Sinterklaas en handenschudden en dat Geert Wilders met een christendom schermt waar hij zelf niet in gelooft, illustreert juist ons probleem.

We hebben met veel bombarie afscheid genomen van het christelijke geloof, maar hebben in de multiculturele samenleving opeens niets meer in handen waar we werkelijk houvast aan hebben. De bron van veel van onze morele intuïties - solidariteit, individuele waardigheid, vrijheid - droogt op en daarmee dreigen ook die intuïties zelf een pijnlijke dood te sterven.

Dominantie

Zo is er een sterke relatie tussen enerzijds vrijheid en democratie en anderzijds de invloed van het christendom (specifieker: het protestantisme), terwijl er ook een sterke relatie is tussen de dominantie van de islam en een gebrek aan vrijheid en democratie. Daardoor kun je vrezen voor het lot van onze vrijheden als de invloed van het christendom verder afneemt en die van de islam toeneemt.

Bolkestein meent dat het christendom ons heeft opgezadeld met een schuldcomplex en een gebrek aan zelfvertrouwen. Maar de politiek-filosofe Hannah Arendt stelt dat juist vergeving een van de belangrijkste christelijke bijdragen aan de westerse cultuur is geweest. Die vergeving is in persoonlijke verhoudingen een bevrijdende kracht, maar heeft in de publieke orde nooit het onrecht door de vingers willen zien.

Liefde die alles goedpraat, heeft niets met het christelijke geloof te maken. Vergeving die uit zijn christelijke context wordt gehaald en in een seculiere samenleving tot publieke moraal wordt verheven, leidt tot een slapheid die niets met het christendom heeft uit te staan.

De uitdaging van de islam legt het lege hart van de Europese cultuur bloot. Ze leidt tot een onzekerheid die Bolkestein terecht aanklaagt. Maar het is de onthoofding die de kip doet waggelen en het is de doorgehakte wortel die de boom doet verdorren. Alleen een nieuwe geboorte kan ons redden.

Gert-Jan Segers is directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie

Bron: Volkskrant.nl