Holland's Next Top Model of niet - iedereen gelijk in de bodyscan - Main contents

Onlangs uitte ik mijn bedenkingen over de bodyscanner. Daarna wilde ik zo’n ‘naaktscanner’ eigenlijk wel zien. Daarom ging ik afgelopen week bij luchthaven Schiphol op bezoek om het apparaat te bekijken. Een leerzame ervaring.

De beveiligingsmensen op Schiphol benadrukten dat er verschillende soorten bodyscanners op de markt zijn die gebruik maken van verschillende technieken. De keuze van de scanner bepaalt in hoge mate of aan de eisen die het Europees Parlement heeft geformuleerd - privacy, gegevensbescherming, gezondheid, keuzevrijheid - kan worden voldaan.

Privacy

Om te beginnen met de eis van privacy. De bekende ‘naaktbeelden’ van de bodyscanner tonen drie dimensies van het lichaam. Tot mijn geruststelling merkte ik dat het ook anders kan. Schiphol heeft namelijk een versie van de bodyscanner aangeschaft die ervoor zorgt dat iedereen - man of vrouw, dik of dun - er hetzelfde uitziet op het beeldscherm van de bodyscanner. Je verschijnt als een tweedimensionaal poppetje, een soort veredelde ledenpop. Holland's Next Top Model of niet... we all look the same in the bodyscan.

De beelden die de bodyscanner op Schiphol maakt kunnen niet worden opgeslagen en evenmin gekoppeld aan de naam van een passagier. De inbreuk op de privacy en aantasting van de integriteit van het menselijk lichaam wordt op deze wijze geminimaliseerd. Als de bodyscanner iets opmerkelijks ziet op het lichaam, dan krijgt het poppetje op het scherm een gele vlek op de corresponderende plek. Merkt de bodyscanner niets op, dan verschijnt er, in groen, OK op het scherm.

Straling

De bodyscanner op Schiphol maakt geen gebruik van de omstreden tetrawaves en evenmin van röntgenstraling, zoals bij de bolletjescontrole op de vluchten uit Suriname. Als het waar is dat een TL-buis meer straling afgeeft dan deze bodyscanner, dan hoeven we voor nadelige effecten op de gezondheid van passagiers niet te vrezen.

Keuzevrijheid

De passagiers op vluchten waar de bodyscanner wordt ingezet kunnen nu nog kiezen voor handmatige fouillering als zij niet door de scanner willen. Maar Schiphol garandeert niet dat dat zo blijft. Dat is een punt van aandacht, want eurocommissaris Tajani van Transport heeft die keuzevrijheid wel degelijk toegezegd. Veel kandidaten voor fouilleren zal dat niet opleveren, want de bodyscanner van Schiphol lijkt me klantvriendelijker dan een standaard-fouillering. Het scannen duurt ruwweg drie seconden en levert een poppetje op dat niet op jou lijkt. Maar mensen met een prothese zullen er misschien anders over denken. Het is niet fijn als de scanner je telkens als ‘verdachte’ aanmerkt vanwege je kunstbeen.

Garanties

Dus we gaan voor de bodyscanner? Nog even niet. Als de Europese Commissie met een voorstel komt om bodyscanners toe te staan op alle Europese luchthavens, dan moeten de garanties die ik belangrijk vind - privacy, gegevensbescherming, gezondheid, keuzevrijheid - er ook zwart op wit in staan. Er zijn bodyscanners op de markt die niet aan deze eisen voldoen, dus het kan nog een politiek gevecht worden in het Europees Parlement.

Daarnaast blijft de vraag of de massale aanschaf van bodyscanners - zelfs al vervangen zij de huidige metaaldetectors - de meest zinnige investering in veiligheid op luchthavens en in vliegtuigen is. Ook die vraag zal de Commissie moeten beantwoorden, door de bodyscanner af te wegen tegen de alternatieven.

Onderbroekterrorist

Waterdicht zal de controle op luchthavens nooit worden. Effectief inlichtingenwerk blijft onmisbaar om terroristische plannen te verijdelen. De onderbroekterrorist van Detroit had al lang voordat hij op het vliegtuig stapte alarmbellen moeten doen afgaan bij de Amerikaanse inlichtingendiensten. President Obama heeft dat ruiterlijk toegegeven. Ik hoop dat Janet Napolitano, de Amerikaanse minister van Binnenlandse Veiligheid die vandaag vergadert met haar Europese collega’s, zich dat herinnert. Het geeft geen pas de Europeanen te pressen tot overhaaste invoering van bodyscanners als je zelf je zaakjes nog niet op orde hebt.