Stemmen tellen: Rotterdam vs. Albanië - Main contents

Afgelopen weekend was ik op een tweedaags werkbezoek in Albanië met een delegatie van het Europees Parlement. Terwijl we spraken met politici in Albanië moest ik telkens weer aan Rotterdam denken. In Albanië liggen de Democratische Partij (regering) en de Socialistische Partij (oppositie) al sinds 28 juni vorig jaar met elkaar overhoop over de uitslag van de verkiezingen. De verschillen waren klein, en de Socialistische Partij vindt dat de Democratische Partij met fraude de verkiezingen gestolen heeft.

Ze eisen dat de stembussen opengaan en de stemmen herteld worden, en tot het zover is boycotten ze het parlement. Daardoor kan een aantal besluiten al een half jaar niet genomen worden en is over andere belangrijke zaken geen echte discussie meer in het parlement. Rotterdam indachtig leek het mij simpel; open die bussen en zorg dat er een neutrale uitspraak komt over wie de verkiezingen gewonnen heeft waar iedereen zich dan bij neerlegt. Maar dit is de Balkan, en dingen zijn hier zelden simpel.

Bombardement van notulen

We werden door beide kanten gebombardeerd met notulen, presentielijsten, uitspraken van het hof, amendementen en andere documenten waar het gelijk van de één of de ander uit moest blijken, door politici met prachtige retoriek en veel charisma. Edi Rama, de leider van de Socialistische Partij, hield een meeslepend betoog over transparantie en hoe dat voor de toekomst van zijn land als moderne Europese democratie van levensbelang is. De weigering van de coalitie om de stembussen te openen en een onafhankelijke parlementaire commissie in te stellen zorgt ervoor dat die transparantie er niet komt.

Jozefina Toppali, de flamboyante en al even charismatische parlementsvoorzitter, vertelde een andere kant van het verhaal. In Albanië is het niet het parlement of de regering die kan besluiten tot het openen van de stembussen volgens de grondwet. Het constitutionele hof gaat daarover. Het staat de socialistische leider vrij om een verzoek bij dit hof in te dienen, maar dat doet hij niet. Daarnaast heeft de regeringspartij alle verzoeken van de socialisten rond een onafhankelijke parlementaire commissie ingewilligd; de socialisten krijgen er het voorzitterschap van en een meerderheid van stemmen. Toch verzet de partij zich alsnog tegen de instelling ervan.

Opstappen bij verloren verkiezingen

De echte reden waarom Edi Rama zich niet neerlegt bij de verkiezingsuitslag gaat helemaal niet om transparantie, wist ze te vertellen. Er staat een bepaling in de statuten van de Socialistische Partij dat de partijleider op moet stappen als de verkiezingen verloren worden. Rama heeft die bepaling er zelf ingezet om de vorige leider op te kunnen volgen, maar nu dreigt hij er zelf slachtoffer van te worden. Zolang de stembussen niet geopend worden en hij de uitslag in twijfel trekt kan hij aanblijven.

"You would never accept an election result with even a few fraudulent votes in your countries!" riep Edi Rama uit toen we met hem spraken. "In your countries, it would be ridiculous to open the ballot boxes if the voting stations all verify the results!" zei Toppali.

Rotterdam als wijze les

Euh... nou... het geval wil dat we nog maar pas zoiets bij de hand gehad hebben in Nederland. Beide kanten heb ik verteld over Rotterdam, waar na onregelmatigheden bij de verkiezingen inderdaad de stembussen zijn heropend voor een hertelling, en iedereen zich daarna heeft neergelegd bij de uitslag om het gemeentebestuur niet lam te leggen. Ze waren heel verrast dat in een land als Nederland onregelmatigheden bij verkiezingen plaatsvinden, en nog verrassender dat de winnende en de verliezende partij samen besloten tot het openen van de stembussen. Ik hoopte dat er een wijze les in zou zitten; het is niet alleen in het belang van de oppositiepartij, maar ook van de regeringspartij in Albanië om die stembussen geopend te krijgen en de stemmen te hertellen. Dan kan er een uitslag komen te liggen waarbij iedereen zich wel moet neerleggen. Maar om zelf te gaan vragen bij het constitutionele hof om een hertelling gaat de regeringspartij duidelijk een stap te ver. Voorlopig blijven ze in hun loopgraven zitten.

Politieke puinhoop overschaduwt politieke vooruitgang

Wie er gelijk heeft is uiteindelijk niet zo interessant. Het is vooral sneu dat het hele verhaal alle negatieve beelden van Albanië bevestigt. Een Balkanland met nepotistische politici die vooral met elkaar bezig zijn en geen fatsoenlijk bestuur kunnen neerzetten. Terwijl er ondertussen allerlei goede dingen gebeuren. Albanië heeft bijvoorbeeld een stevige grenscontrole ingesteld en pakt mensenhandel actief aan, waardoor de hoeveelheid via en vanuit Albanië verhandelde vrouwen en kinderen drastisch verminderd is. En ze hebben sinds januari de meest progressieve anti-discriminatiewetgeving van de hele Balkan, waarin ook discriminatie op grond van seksuele oriëntatie en genderidentiteit is verboden; het eerste moslimland dat dit gedaan heeft. Maar daar horen we veel te weinig over, omdat de politieke puinzooi alles overschaduwt.