Politieke situatie Griekenland - Main contents

Bron: © PDC

In 2019 werd Kyriakos Mitsotakis i van de liberaal-conservatieve partij Néa Dimokratía (ND) minister-president, nadat zijn partij de verkiezingen won bij vervroegde verkiezingen. De vervroegde verkiezingen kwamen er na het verlies van de toen leidende linkse partij Syriza bij de Europese verkiezingen van 2019. In mei 2023 vonden er verkiezingen plaats waarbij de zittende premier Mitsotakis een grote overwinning behaalde, maar niet de absolute meerderheid. Op 25 juni 2023 gingen de Grieken opnieuw naar de stembus voor een tweede ronde, waarbij Mitsotakis een absolute meerderheid van 158 zetels haalde.

De jaren 2009-2015 kenden grote politieke onrust. Tussen 2009 en 2011 regeerde het sociaaldemocratische kabinet-Papandreou. Dat kabinet werd geconfronteerd met een enorm begrotingstekort en enorme staatsschuld, waarvan de omvang door het voorgaande kabinet was verdoezeld. Van november 2011-mei 2012 regeerde een nationaal kabinet onder leiding van oud-vicepresident van de ECB i Loukas Papademos i. Dat kabinet werd opgevolgd door het kabinet-Samaras. In juni 2013 stapte Democratisch Links uit de coalitie vanwege een conflict over de publieke omroep. Toen het parlement er niet in slaagde een president te kiezen, moesten in januari 2015 verkiezingen worden uitgeschreven. Deze verkiezingen werden gewonnen door de linkse partij Syriza. Binnen een jaar werd het parlement ontbonden, nadat overeenstemming met de EU was bereikt over een meerjarig bezuinigingspakket. Op 5 november 2016 werd een nieuw kabinet onder leiding van Tsipras beëdigd. De kwestie-Macedonië leidde begin 2019 tot een kabinetscrisis.

Griekenland is vijf keer voorzitter geweest van de Europese Raad i. De laatste keer was van januari tot juni 2014. De Griekse politicus Margaritis Schinas i is Eurocommissaris voor 'Bevordering van onze Europese levenswijze i.'

Griekenland is een republiek. Na de val van het Griekse kolonelsregime in 1974 werd de Grondwet van 1952 opnieuw van kracht, behalve de artikelen die te maken hadden met de monarchie. In de Grondwet die in 1975 werd aangenomen, werd de presidentiële, parlementaire monarchie verankerd.

Kiesstelsel

Het Griekse parlement (Vouli) bestaat uit 300 rechtstreeks gekozen leden. 288 daarvan komen van kieslijsten in één van de 56 regionale kieskringen. Sommige van die kieskringen zijn goed voor één zetel, andere voor meerdere zetels. De president wordt gekozen door de leden van het parlement voor een termijn van vijf jaar. Hij heeft geen werkelijke macht. Meestal lukt het de winnende partij een absolute meerderheid te behalen in het parlement. De leider van die partij wordt in dat geval door de president benoemd tot minister-president. De minister-president draagt vervolgens ministers voor, die ook door de president worden benoemd. Ministers zijn meestal tevens lid van het parlement. Als geen van de politieke partijen een absolute meerderheid behaalt in het parlement, krijgt de leider van de grootste partij de opdracht een coalitie te vormen.

Partijen

De belangrijkste politieke partijen in Griekenland waren lange tijd de sociaaldemocratische partij PASOK (Panellinio Sosialistiko Kinima, Panhelleense Socialistische Beweging) en de partij Néa Dimokratía (Nieuwe Democratie). Beide partijen werden in 1974 opgericht, na de val van het kolonelsregime. PASOK werd in 2018 omgevormd tot een nieuwe progressieve partij, KINAL. In 2012 kwam de radicaal-linkse milieupartij SYRIZA (Synaspismos tis Aristeras ton Kinimaton kai tis Oikologias, 'Coalitie van Links, Bewegingen en Ecologie') sterk op. Dat is een samenwerkingsverband van diverse linkse partijen. Een constante factor in het parlement is de KKE (Kommounistiko Komma Elladas, Griekse Communistische partij). In februari 2012 ontstond ANEL (Anexartitoi Ellines, Onafhankelijke Grieken) als afsplitsing van ND. De leden van de partij stemden tegen een vertrouwensvotum van het kabinet-Papademos en keerden zich tegen de afspraken over het terugdringen van de Griekse staatsschuld. De partij wil herstel van nationale soevereiniteit en vervolging van de schuldigen van de financiële crisis.