Debat Persoonsgebonden Budget - Main contents

Hierbij mijn inbreng voor het debat van 15 december

Voorzitter,

Eigen regie, keuzevrijheid en keuzemogelijkheid. Dat zijn voor de VVD de sleutels voor de langdurige zorg. Als de hele wereld om je heen afbrokkelt en je zelfs niet meer uit mag gaan van een goede gezondheid, wat voor heel veel mensen dagelijkse kost is, dan mag je toch op zijn minst grip hebben op je eigen leven. Met die insteek is in 1995 het PGB ingevoerd als alternatief voor zorg in natura. En nu gaan we dan eindelijk wettelijk verankeren dat de keuze voor eigen regie er altijd is. Bij de begrotingsbehandeling VWS vroegen we de staatssecretaris bij motie, een motie die uiteindelijk met kamerbrede steun is aangenomen, om uiterlijk 1 december helderheid te geven voor de toekomst van het PGB en met name de kleine wooninitiatieven. Dit heeft geresulteerd in de brief die nu voorligt. Wij lezen in de brief dat de staatssecretaris aangeeft dat het PGB zich bewezen heeft. Een mooie uitspraak die recht doet aan het pionierschap van al die mensen die met zorg in eigen regie realiseerden wat we allemaal wensen: kleinschaligheid, warmte en menselijk contact. Onze eerste reactie op de brief was positief. De PGB stop wordt opgeheven, de wettelijke verankering wordt in gang gezet en de kleine wooninitiatieven blijven in 2011 buiten schot. Onze complimenten voor de inzet van de staatssecretaris die veel werk heeft verricht om dit complete pakket op te stellen. Maar gaandeweg gingen de mails binnenstromen. Eerst tientallen, later honderden. Allemaal persoonlijke verhalen, van mensen die voor zichzelf of voor hun kinderen grote zorgen hadden over de maatregelen uit de brief. Vele gesprekken heb ik gevoerd en bezoeken gebracht. Afgelopen maandag nog, aan een kleine woongroep. Acht jongvolwassenen wonen daar. Een huiselijke situatie, en mag dat ook, voor een thuissituatie. Persoonlijke aandacht en goede begeleiding. In een van de kamers een schommel. Omdat de jonge vrouw die daar woont rustig wordt van schommelen en daardoor nagenoeg geen tikken meer met haar hoofd heeft. Bijeenkomsten worden er georganiseerd voor de familie, niet alleen de ouders maar ook de broers en zussen. Een jonge vrouw die zo de boel reddert, dat zij in een instelling waarschijnlijk te druk bevonden zou worden en vastgebonden zou worden, kan daar op tijd afgeremd of gestimuleerd worden. Deze mensen wonen daar, zijn geen nummer maar zijn liefdevol opgenomen in een thuis. Voorzitter, al deze verhalen en voorbeelden hebben tot het inzicht geleid bij de VVD fractie dat wij door het pakket aan maatregelen dat nu voor ons ligt het kind met het badwater weg dreigen te gooien.

Het grote probleem van de langdurige zorg openbaart zich volledig in het vraagstuk van het PGB. De lichte zorg verdringt de zware zorg. En was de AWBZ niet oorspronkelijk bedoeld voor diegenen die levenslange en levensbrede zorg nodig hebben? Dit is wat de VVD voor ogen heeft met de opmerking in het regeerakkoord over de overheveling van de begeleiding naar de WMO. Maar ook de budgetgarantie die bij de invoering van de zorgzwaartepakketten in 2007 is toegespitst op de mensen die volledig afhankelijk zijn van zorg, thuis of in een kleine woonvorm. Voorzitter, bij ons rijst de vraag wat er inhoudelijk veranderd is dat de budgetgarantie nu afgebouwd kan gaan worden. En hoe staat het met de meer dan 80 nieuwe wooninitiatieven die gepland staan voor 2011? Hoe verhoudt deze set aan maatregelen zich tot de investeringen in de Zorgzwaartepakketten in het regeer- en gedoogakkoord vanaf 2012? Gaan we eerst de budgetten verlagen om ze straks weer op te hogen?

Voorzitter, de schriftelijke beantwoording van de vragen stelt ons in bovenstaande overwegingen niet gerust. Wij zien teveel aanknopingspunten om nu vragen over te stellen. Veel meer dan wij in 5 minuten spreektijd kwijt kunnen. Om een paar voorbeelden te noemen die zeker niet uitputtend zijn; hoe verhouden zich de onderzoeken en documenten van nadere visievorming tot de effecten van de maatregelen die in de brief genoemd staan? Is het nu echt niet mogelijk om de lichtere zorgvraag naar zorg in natura te geleiden zonder dat de zware zorg de dupe is? Wij hebben eerder opgemerkt dat het CIZ nu de keuze bepaald voor Zorg in natura of PGB. Maar een heldere voorlichting over het aanbod van organisaties maakt nu geen onderdeel uit van keuzeproces. Wij maken ons zorgen over de aantallen mensen op de lijst die verkiest te wachten op een PGB in plaats van op zoek te gaan naar een goede organisatie. Hier valt toch nog een wereld te halen! Het PGB kan slechts functioneren als er óók goede collectieve voorzieningen zijn, en er is nu blijkbaar onvoldoende prikkel voor de zorg in natura instellingen om het juiste aanbod te creeren. Moeten wij dit niet eerst oplossen alvorens wij juist de levenslange, levensbrede zorg onder eigen regie op de schop gaan nemen, een jaar voordat wij gaan investeren in de zorgzwaartepakketten?

De vraag of een zebra zwart wit is of wit zwart, wat er eerder was, de kip of het ei, doet zich ook voor bij het PGB. Als het PGB wettelijk verankerd uit, maakt het niet meer uit waar je voor kiest. Dan is het slechts nog de vorm. Zoals het nu is georganiseerd, zijn de mensen dienstbaar aan het systeem en de VVD fractie vindt dat het systeem dienstbaar moet zijn aan de mensen. Allerlei tijdsvolgordelijkheden grijpen in elkaar; de overheveling van de begeleiding naar de WMO, de uitvoering van de AWBZ door de zorgverzekeraars, de wettelijke verankering van het PGB, de investering in de zorgzwaartepakketten. Terwijl dit alles nog qua afhankelijkheden goed in planning gebracht moet worden, zetten wij elkaar hier klem met een set aan maatregelen die als package deal wordt gepresenteerd.

Voorzitter, mijn spreektijd is te kort om alle punten uit de brief aan te kaarten. Dit vind ik een teken aan de wand. Bij twijfel niet inhalen, heb ik altijd geleerd en daarmee kom ik graag veilig thuis. Dat brengt mij tot de vraag aan de staatssecretaris of wij de onderdelen uit de brief die gaan over de beperkende maatregelen, maar zeker de afbouw van de budgetgarantie, die voor mijn fractie echt een brug te ver is, integraal kunnen bespreken aan de hand van de beloofde onderzoeken uit de eerste helft van 2011. Dan kunnen we overzien wat we doen. De wettelijke verankering van het PGB mag geen dode mus zijn waar we mensen blij mee maken. Eigen regie en keuzevrijheid gaan immers samen met keuzemogelijkheid.