Met het scheermes door de Europese poppenkast - Main contents

De vorming van een 'Europese economische regering' is, zoals VVD-europarlementariër Hans van Baalen vrijdag scherp opmerkte 'een fout antwoord op de verkeerde vraag'.

Frank Kalshoven in zijn rubriek 'Het spel en de knikkers' in de Volkskrant

De hervormingsplannetjes van politici met het eurogebied buitelen over elkaar heen, en de beurskoersen buitelen wereldwijd naar beneden. Als die laatste buiteling de aankondiging blijkt van de gevreesde Tweede Teruggang mag die zeker ten dele worden toegeschreven aan de eerste. Slecht beleid veroorzaakt problemen.

De kernvraag is: kan het beter?

Als de complexiteit rond een bepaald vraagstuk te groot dreigt te worden, zal nooit tevergeefs een beroep worden gedaan op de 14de-eeuwse franciscaner monnik Willem van Ockham. Zijn 'scheermes' helpt nodeloze franje en decor weg te snijden en te komen tot de kern van de zaak.

Het scheermes maakt bijvoorbeeld korte metten met het plannetje dat Angela Merkel en Nicolas Sarkozy deze week openbaar maakten. De vorming van een 'Europese economische regering' is, zoals VVD-europarlementariër Hans van Baalen vrijdag scherp opmerkte 'een fout antwoord op de verkeerde vraag'.

Wat de vraag dan wel is: hoe kunnen we voorkomen dat budgettair gedrag van een euroland negatieve gevolgen heeft voor andere eurolanden? Niet meer en niet minder. Selecteer uit alle mogelijk antwoorden het eenvoudigste, suggereert Van Ockham.

Dat eenvoudigste antwoord luidt: automatiseer de procedure die in werking treedt indien een land voor anderen schadelijk verdrag vertoont. 'Automatiseren' wil zeggen dat op voorhand duidelijk is waar de gedragsgrenzen liggen, wie welke 'straf' oplegt, wie die uitvoert, en dat dit alles losstaat van politieke besluitvorming.

Dat is alles.

Is het dan niet fijn om een 'economische regering' in Europa te hebben? Misschien, maar dat heeft met het onderhavige vraagstuk niets van doen. Het gaat erom gedrag te vermijden waarvan andere landen last hebben, niet om het bevorderen van goed gedrag. Mijn punt is dat de huidige beleidsdiscussie wordt vervuild met allerlei andere wensen en verlangens.

Is dit echt alles? Voor de lange termijn wel. Op de korte termijn zijn er natuurlijk wat vuiltjes weg te werken. Maar dat wordt veel gemakkelijker als er een bikkelharde procedure bestaat die op afzienbare termijn minimale begrotingsdiscipline van lidstaten garandeert.

Het grappige is namelijk: dan zijn er plotsklaps meerdere oplossingen goed. Want de risico's zijn verdwenen. Denk maar mee.

Een verdubbeld of verdrievoudigd Europees noodfonds? Daar wil en kan iedereen dan met plezier aan meedoen. Immers: het risico dat andere dan de huidige staten in de financiële problemen komen is nul geworden, want er is een geautomatiseerde procedure die dit voorkomt.

Euro-obligaties uitgeven? Tja, als er een risico is dat landen hun overheidsfinanciën laten ontsporen, doe dat dan maar liever niet. Maar een diepe en liquide Europese obligatiemarkt met de hoogste kredietwaardigheid? Graag! In tegenstelling tot wat een Duits onderzoeksinstituut deze week beweerde, zou een drievoudige A-beoordeling van zo'n Europese kapitaalmarkt de rentekosten voor Nederland juist verlagen. Als - ja als - ondubbelzinnig is dat landen gedwongen zijn zich als een goed schuldenaar te gedragen.

Zo'n procedure is dus echt de alfa en omega van de eurocrisis.

In de Tweede Kamer werd deze week nogal een punt gemaakt van de 'soevereiniteit'. Bij een systeem van automatische sanctionering zouden landen beschikkingsmacht overdragen aan Europa. Ook Nederland. Is dat wel wenselijk?

Ja, natuurlijk is dat wenselijk. Indien het erom gaat dat gedrag van een lidstaat geen schade mag aanrichten aan anderen. Een land dat dat toch doet - ook als dat Nederland is - gedraagt zich crimineel. En verdient dus straf en reclassering.

Het overdragen van soevereiniteit wordt pas problematisch als dat gaat om verdergaande bemoeienis. Bijvoorbeeld: u krijgt straf als u uw arbeidsmarkt niet hervormt, onvoldoende investeert in onderzoek en ontwikkeling, uw pensioenstelsel niet aanpast, of op zon- en feestdagen geen pro-Europese manifestaties houdt.

Van Europese politici vragen we nauwelijks het onmogelijke: neem één verstandig besluit.

Frank Kalshoven is directeur van De Argumentenfabriek | Reageren? Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.