Eigen VN-zetel zou Palestijn hoop geven - Main contents
Palestijnen verdienen geen vrijheid, als het aan commentatoren als Efraim Karsh ligt. Hij schreef afgelopen zaterdag in de Volkskrant dat president Abbas de verkeerde kant op gaat. Dat de Palestijse Autoriteit corrupt is en geen baken van democratie, zoals Karsh zegt, is al jaren bekend. Dat laat echter onverlet dat de Palestijnse president Abbas met de aanvraag voor een Palestijns VN-lidmaatschap wel degelijk een stap in de juiste richting zet.
Lees het opiniestuk van Arjan El Fassed, verschenen in de Volkskrant.
In 1999 tegen het einde van de interim periode van beperkt Palestijns zelfbestuur lukte het de VS en de EU om Yasser Arafat af te laten zien van het uitroepen van een staat. Arafat was destijds in de veronderstelling dat het beperkte zelfbestuur zoals bepaald in de Oslo Akkoorden slechts vijf jaar zou duren. Nu, twaalf jaar verder, trekt president Abbas alsnog de stoute schoenen aan. De Amerikaanse president Obama gaf vorige week noodgedwongen te kennen zijn veto uit te zullen spreken. Dat weerhield Abbas niet om duidelijk te maken dat de tijd rijp is voor onafhankelijkheid. Hij overhandigde de aanvraag voor het lidmaatschap aan VN-baas Ban Ki-Moon en kreeg na zijn toespraak een staande ovatie van de overgrote meerderheid van de Algemene Vergadering.
Aan de situatie waarin vooral Palestijnse jongeren in Gaza of op de Westelijke Jordaanoever leven, verandert de stap naar de VN niet veel. Zij hebben de hoop op een eigen staat al een tijd geleden opgegeven. Zij zien dat door een groeiend aantal nederzettingen, aparte wegen, wegversperringen, een blokkade en een muur de kans op een tweestaten-oplossing steeds kleiner wordt. In de afwezigheid van een vredesproces en uitzicht op een onafhankelijke staat, is daarmee ook het bestaan van de Palestijnse Autoriteit steeds minder relevant geworden.
Levert het lidmaatschap van de VN dan niets op? Wel degelijk.
Ten eerste legt de aanvraag van het lidmaatschap bloot dat een aantal landen, waaronder de VS en EU, zich wel in verklaringen uitspreekt voor een twee-statenoplossing, maar in de praktijk daar weinig tot niets aan doet. Zelfs Obama, waar veel Palestijnen hun hoop op hadden gevestigd, lukt het niet om Israel te dwingen om de bouw van nederzettingen te stoppen. Het was voor veel Palestijnen juist deze Westerse steun waarom zij in 2005 bij de laatste Palestijnse presidentsverkiezingen voor Abbas hadden gekozen. Door zijn pragmatische houding was Abbas geliefd bij Amerikaanse en Europese diplomaten. Na de verkiezingen werd die steun echter niet omgezet in daden. Zo kon Hamas een jaar later de parlementsverkiezingen winnen. Voor veel teleurgestelde Palestijnen was dat een proteststem om hun ongenoegen te tonen met het falen van het vredesproces en met het corrupte bestuur van de Palestijnse Autoriteit.
Ten tweede levert het Palestijnse VN-lidmaatschap de mogelijkheid voor de Palestijnse Autoriteit, erkend als staat, naar het Internationaal Strafhof te gaan. Dat hoeft niet te betekenen dat ze dat daadwerkelijk doen, maar er gaat een preventieve werking van uit. Een Amerikaans veto bij de Veiligheidsraad zal een stafrechtelijk onderzoek naar schenders van mensenrechten dan niet kunnen tegenhouden. Uit WikiLeaks-documenten blijkt dat dit een van de belangrijkste redenen voor Israel is, om zich fel te keren tegen het Palestijnse VN-lidmaatschap.
Ten derde betekent de gang naar de VN dat de Palestijnse Autoriteit een onafhankelijke koers vaart. Tot nu toe was de Palestijnse Autoriteit afhankelijk van het welbevinden van Israel en haar bondgenoten. Abbas stelt hen nu voor de keuze: of je doet er alles aan om ervoor te zorgen dat de twee-statenoplossing werkelijkheid wordt, of de Palestijnse Autoriteit heft zichzelf op. De Palestijnse Autoriteit was immers in 1994 opgezet om in een periode van vijf jaar beperkt zelfbestuur uit te oefenen. In die periode zouden onderhandelingen worden gestart voor een zelfstandige Palestijnse staat. Die staat is er nog steeds niet en de vraag rijst wat dan het nut is van de Palestijnse Autoriteit.
Zonder uitzicht op een Palestijnse staat houdt Israel controle over het land en water, maar hoeft zich niet te bekommeren om de kosten en het bestuur van mensen. De Palestijnse Autoriteit zorgt voor het bestuur van mensen en is financieel grotendeels afhankelijk van de Europese belastingbetaler. Israel heeft baat bij een Palestijnse autoriteit en moet er niet aan denken om volledig controle te hebben over alle mensen in het gebied. Een nachtmerrie scenario voor Israel zou zijn als Palestijnen in deze situatie stemrecht zouden eisen. Oud-premier van Israel Ehud Olmert, waarschuwde al in 2007 voor een dergelijke Zuid-Afrikaanse toestand. Volgens hem is de stichting van een Palestijnse staat daarom van vitaal belang voor Israel. Dat Israel niet alleen de bouw van nederzettingen weigert te stoppen maar ook weigert te koersen op een tweestaten-oplossing, lijkt niet logisch.
Ten slotte biedt de gang naar de VN voor Abbas een breuk met de enorme kloof die er bestaat tussen de Palestijnse Autoriteit en de meerderheid van de bevolking: Palestijnse jongeren die snakken naar een toekomstperspectief. Abbas heeft een mager mandaat van de Palestijnse bevolking. Sinds zijn termijn in januari 2009 afliep, hebben geen nieuwe Palestijnse verkiezingen plaatsgevonden. Overigens hebben de VS en de EU zich daar nooit echt druk over gemaakt. Palestijnse jongeren zien hun leeftijdgenoten in omringende Arabische hoofdsteden de straat op gaan voor basale vrijheid. Vroeg of laat zullen zij ook hun eigen leiders ter verantwoording roepen. Wil de Palestijnse president deze groep niet verliezen aan radicalisme dan zal hij ze hoop moeten bieden. Ook zij verdienen het om in vrijheid te leven.