Gewetensbezwaarde trouwambtenaren - Main contents
November 2011. Een triest moment. Iets wat je diep raakt. Een Kamermeerderheid steunt een motie van Groen Links om af te rekenen met gewetensbezwaarde ambtenaren van de burgerlijke stand. Onverteerbare onverdraagzaamheid.
Helaas was het al zo dat in de afgelopen jaren veel gemeenten geen tolerantie meer wilden opbrengen voor de trouwambtenaren die gewetensbezwaren hebben tegen het tien jaar geleden ingevoerde 'homohuwelijk'. Onlangs nog werd voormalig Haags raadslid Pijl uit zijn betrekking als buitengewoon ambtenaar voor de burgerlijke stand ontslagen toen hij eerlijk naar buiten trad met zijn gewetensbezwaren tegen het meewerken aan een homohuwelijk.
Een Kamermeerderheid wil nu zelfs dat de wetgeving zo aangepast wordt, dat gemeenten gedwongen worden gewetensbezwaarde ambtenaren te weigeren.
September 2000. Ik herinner me het als de dag van gisteren. We voerden in de Tweede Kamer een intens debat over het zogenaamde homohuwelijk. Heel aangrijpend, omdat gebroken werd met de klassiek-christelijke visie op het huwelijk die eeuwenlang het Nederlandse huwelijksrecht stempelde. Het is niet iets bijkomstigs, maar behoort tot het wezen, de onveranderlijke grondvorm van het huwelijk als een Goddelijke instelling dat het een levensverbond is tussen een man en een vrouw.
Onze bezwaren tegen het homohuwelijk vonden destijds geen gehoor. Het homohuwelijk kwam er. Had het indringende debat dat we voerden dan helemaal geen enkel effect? Op één punt was er een kentering. Het politieke debat had ertoe geleid dat meer begrip was ontstaan voor de ernstig en diepgaande bezwaren van principiële tegenstanders. Bovendien besefte staatssecretaris Cohen dat een huwelijk voltrekken meer is dan een bouwvergunning afgeven. Er zit ook een ceremoniële kant aan.
Staatssecretaris Cohen draaide daarom bij en wilde uitdrukkelijk ruimte bieden aan gewetensbezwaarde ambtenaren. De slotsom van het debat was dat er ruimte zou moeten blijven voor gewetensvolle ambtenaren die principieel niet kunnen meewerken aan een homohuwelijk. In de Eerste Kamer werd er weliswaar nog geprobeerd wat af te knabbelen, maar de staatssecretaris was helder en duidelijk: zowel zittende als toekomstige ambtenaren verdienen bescherming.
Een goede uitvoering van deze democratisch tot stand gekomen wet betekent dan ook dat gewetensbezwaren gerespecteerd worden en blijven worden! Dat is dus gewoon de wet uitvoeren!
Praktische oplossing
Bovendien gaat het hier ook om een rechtsplicht. Voordat de commissie gelijke behandeling een aantal jaren geleden een draai van 180 graden maakte, had deze commissie dat nog duidelijk uitgesproken. Dat was toen Leeuwarden af wilde van een gewetensbezwaarde ambtenaar. Niks ervan, zei deze commissie, het is discriminatie wegens godsdienst om van alle ambtenaren te vragen dat zij per se bereid zijn een homohuwelijk te voltrekken. Als er principiële bezwaren staan tegen een onderdeel van de werkzaamheden, bezwaren die voortkomen uit een diepgewortelde overtuiging, dan moet bezien worden of daaraan tegemoet gekomen kan worden. Opnieuw: steun voor het vinden van een praktische oplossing.
Zo kan het nog steeds, zonder problemen. Wat de wet toestaat (het homohuwelijk) is in alle gemeenten ook mogelijk. Praktisch kan het prima geregeld worden dat niemand tegen zijn geweten daaraan hoeft mee te werken. Dat gaat in allerlei gemeenten prima. IJzersterk toch? Ruimte bieden aan gewetensbezwaren: uitdrukkelijke uitkomst van politiek debat, is ook nog eens praktisch goed vorm te geven, op een wijze die aansluit op het vinden van een oplossing bij serieuze en diepgaande gewetensbezwaren.
Wat is daar nu tegen? Niets! Helaas heeft een kleine maar machtige lobby van fanatieke scherpslijpers zich plechtig voorgenomen om niet te rusten voor de laatste gewetensbezwaarde ambtenaar eruit gewerkt is. Er is een heksenjacht ontketend tegen gemeenten die gewetensvol willen omgaan met trouwambtenaren. Het is treurig dat deze lobby zoveel steun heeft gekregen in politiek Den Haag. Het is buiten alle proporties om mensen geheel buiten te sluiten omdat zij tegen een beperkt deel van hun totale takenpakket onoverkomelijke bezwaren hebben terwijl er praktische oplossingen voorhanden zijn.
Hoe nu verder?
Een Kamermotie is een uitspraak van de Tweede Kamer. Niet minder, maar ook niet meer. Zo’n motie betekent dan ook allerminst dat er morgen een wet ligt. Er moet nog heel wat gebeuren voordat het daadwerkelijk zover komt. Het kabinet heeft juist kort geleden de beslissing genomen, om de Raad van State nog eens goed naar de positie van de gewetensbezwaarde ambtenaar te kijken. Dat is wijs. Dat is verstandig.
Maar ook al zal het in de praktijk allemaal zo’n vaart niet lopen, het is en blijft een pijnlijke en ernstige stap dat een Kamermeerderheid eerdere toezeggingen op zo’n gevoelig onderwerp terzijde schuift. Het is belangrijk daarover het inhoudelijke debat te blijven zoeken. Als SGP-fractie zullen we tegenover iedereen aanhoudend en indringend onze opvatting kenbaar blijven maken. Want onverteerbaar blijft het.