Europa begint klimaattop met domme strategie - Main contents
OPINIE - Uit strategische overwegingen neemt de Europese Unie geen leidende rol in de klimaatonderhandelingen. En dat is een domme keuze. Maandag begint de VN-klimaattop in Durban. Een belangrijke stap naar een wereldwijd klimaatakkoord dat de temperatuurstijging beperkt tot twee graden Celsius. Volgens de VN en het Internationaal Energieagentschap (IEA) zijn de gevolgen onomkeerbaar als niet binnen vijf jaar dat akkoord er ligt. De Europese Unie heeft in Durban een cruciale rol in het smeden van een akkoord. Maar dan moet ze wel haar rol van spelbreker naar spelmaker omvormen.
Eind volgend jaar loopt het enige mondiale klimaatakkoord, het Kyoto-protocol, af. Onder het Kyoto-protocol hebben landen een doel voor het jaar 2012 om hun schadelijke uitstoot te reduceren. Een aantal landen wil dat er geen verlenging komt van het Kyoto-protocol. Voor ontwikkelingslanden is het echter prioriteit. Hoewel de Europese Unie niets te verliezen heeft bij een verlenging - ze heeft al een doel voor 2020 - verbindt zij condities aan een vervolg op Kyoto. Een domme strategische zet: Europa lijkt maar geen lessen te trekken uit het verleden.
Tijdens de klimaattop in Kopenhagen (2009) wilde de Europese Unie van twintig procent minder CO2-uitstoot naar dertig procent gaan als andere landen ook zouden bewegen. Deze tactiek faalde: andere vervuilers verhoogden hun inzet niet, de top werd een grote mislukking en de EU bleef zitten met een weinig ambitieus klimaatbeleid. Dit jaar lijkt de EU hetzelfde te doen: wachten totdat iedereen op hetzelfde moment springt.
Dreun
Eurocommissaris voor klimaat Connie Hedegaard wil niet meteen al haar kaarten op tafel leggen. Een vervolg op het Kyoto-protocol is acceptabel voor de EU, maar alleen als andere vervuilers op termijn ook aan regels gebonden zijn. Want wat stelt een klimaatakkoord voor als het slechts vijftien procent van de wereldwijde klimaatuitstoot omvat? Hedegaard wil haar troefkaart, een 'ja' voor verlenging op Kyoto nog vasthouden.
Kyoto is echter de troef die het beste nú gespeeld kan worden. Laten we de zaak bekijken vanuit China. China kan lekker achterover leunen zolang de EU niet beweegt. "Wij willen wel, maar zolang de historisch gezien grootste veroorzakers niet bewegen, waarom zouden wij?" aldus China. China kan op deze manier de schuld van nóg een falende klimaattop op de EU afschuiven. Ondertussen krijgen de klimaatonderhandelingen zo'n grote dreun dat het jaren duurt voordat er weer vooruitgang kan worden geboekt.
Lui
Speelt de EU echter haar troef dan zullen de ontwikkelingslanden, die als eerste geconfronteerd zullen worden met de desastreuze gevolgen van klimaatverandering, de EU plotseling als een partner zien. China kan niet meer lui achterover hangen en moet dan zelf aan de bak. Zo niet, dan krijgt China zijn traditionele achterban, de ontwikkelingslanden, tegen zich en dat is niet in het belang van China die hen voor bijvoorbeeld grondstoffen hard nodig heeft. Als grootste CO2-uitstoter zal zij dan ook een stap moeten zetten om gezichtsverlies te voorkomen. Deze troef zou zo het blokkerende duo van China en de Verenigde Staten uit elkaar spelen en zou de VS isoleren.
De EU doet zich graag als klimaatleider voor. Uit strategische overwegingen gedraagt het zich niet als klimaatleider in de onderhandelingen, terwijl er veel te winnen valt. De EU kan met ambitieus klimaat- en energiebeleid en investeringen in groene innovaties ook de weg uit de crisis leiden. De wereld ontwaakt uit de droom dat de oliereserves onuitputtelijk zijn en ziet dat klimaatverandering leidt tot een toename van extreme weersomstandigheden en onze gezondheid lijdt onder luchtvervuiling. Door in te stemmen met Kyoto tijdens de klimaattop in Durban kunnen allianties gesmeed worden om de komende jaren tot een bindend wereldwijd klimaatakkoord te komen en de ernstige gevolgen van klimaatverandering te voorkomen. Als we blijven wachten totdat de VS zich gaan roeren dan staan wij voor altijd aan de zijlijn.
Dit opinie-artikel verscheen eerder op de website van De Volkskrant.