Een nieuwe overheid: kleinschaliger, informatiever en moderner - Main contents

Mensen zijn veranderd. We willen meer greep op ons leven, minder afhankelijk zijn. We zijn gewend aan informatie op maat, een persoonlijk advies, snelle reacties. Dat vereist een nieuwe overheid.

Toch ontwikkelde de overheid zich in tegengestelde richting. Onder het mom van efficiency werden ROC's leerfabrieken met tienduizenden leerlingen. Schoolbesturen beheren tientallen scholen op vele kilometers afstand. Laatst hoorde ik dat een wethouder met conciërges op de foto ging, omdat ze NIET ontslagen zouden worden. De extra aandacht en persoonlijke kwaliteit van conciërges is kennelijk nog steeds niet vanzelfsprekend, maar een extraatje.

Woningcorporaties groeiden uit tot halve projectontwikkelaars met bijbehorende salarissen en onaantastbaarheid van de directie. Zorginstellingen hebben raden van bestuur en consultants. Het leidt allemaal tot een publieke sector die van niemand meer is. De directeuren en bestuurders zijn onaantastbaar en worden nauwelijks serieus gecontroleerd. De mensen die het echte werk moeten doen, worden niet gehoord. Toen ik mij aanmeldde als kandidaat voor het leiderschap van de PvdA, kreeg ik een ontroerend mailtje: "Ik werk in de zorg. U hoeft maar één ding te doen. Geef mij mijn beroep weer terug."

Ik wil dat de publieke sector weer om mensen draait.

• - 

  Om dat te bereiken kies ik voor een kleinere schaal. Concreet betekent dat dus minder scholen per bestuur, op letterlijk kortere afstand. Minder huizen per woningcorporatie, kleinere ROC's. Verplicht defuseren.
• - 

  Anders sturen in de gezondheidszorg. Niet op efficiency en verrichtingen, maar op echte zorg met aandacht. Dat betekent een hervorming van de gezondheidszorg die weer uitgaat van inputsturing, dus geen administratie en stopwatch omdat er ‘productie' gedraaid moet worden.
• - 

  Beter toezicht op scholen, woningcorporaties, openbaar vervoer en zorginstellingen. Politici moeten er weer over gaan. Die zijn dan aanspreekbaar door kiezers. Bij corporaties moet de gemeente veel meer controle en meer zeggenschap hebben. De minister hoort weer direct verantwoordelijk te zijn voor de NS.

Het is mooi als belastinggeld efficiënter kan worden besteed. Maar wel met een duidelijke grens. De schaalgrootte moet zodanig zijn dat de leraar de schoolbestuurder nog persoonlijk kent, dat de verpleegkundige de directeur van de instelling persoonlijk kent en de directeur van de woningcorporatie op één dag door al ‘zijn' wijken kan lopen.

Dat vergt ook ander soort bestuurders. Wethouders die veel meer boven op de uitvoering zitten in plaats van te vluchten in nota's en het verzinnen van beleid. In de stad, niet in het stadhuis. De aanpakwethouders zijn onze trots, we moeten daar nog scherper op selecteren. Ook in Den Haag moet een goede uitvoering aan belang winnen, ten koste van het maken van beleid. En bestuurders in de publieke sector van PvdA-huize zal ik aanspreken op hun partijlidmaatschap. Ik verwacht van hen een afwijzing van schaalvergroting, onpersoonlijke dienstverlening en al helemaal van te hoge salarissen en het managementdenken van de jaren negentig.

Er moet meer gebeuren dan dat. De overheid weet nog nauwelijks hoe ze om moet gaan met nieuwe media. Makkelijk persoonlijk contact via sociale media, meedenken en creëren middels crowd sourcing. Het biedt kansen. De wijkagent in mijn vorige woonplaats Utrecht hield de buurt via twitter op de hoogte. Dan wist je dat er eindelijk een schoonveegactie was geweest in de Voorstraat waar elke voorbijganger voelde dat er dingen gebeurden die niet deugden. Of je wist dat er inbrekers actief waren. Of als je in een week alleen iets las over een gestolen fiets, dan was er niet zoveel aan de hand.

Hij is een voorbeeld voor de publieke sector. Mensen informeren, liefst op maat. Ze om feedback vragen. Samen plannen maken. Het is geen toeval dat het uit eigen initiatief van een werker uit de frontlinie komt. Die hebben vaak de ideeën, die maken de keuzes die op beleidsniveau vaak stranden in bange risicoanalyses of bureaucratische complicaties.

Zo werken is dan ook geen gemeengoed. Als je de politie op het centrale nummer hebt gebeld, hoor je zelden wat er met je melding is gebeurd. Ineens wordt je straat opengebroken zonder dat je op de hoogte bent gesteld. Gestrand met de trein en uren niet weten waar je aan toe bent. De hele publieke sector moet weer leren mensen snel en goed te informeren, open te staan voor reacties en goede ideeën en terug te koppelen wat er met de input van mensen is gebeurd.

We moeten de publieke sector terugveroveren. De verpleegkundigen en patiënten, de leraren en de ouders, de wijkbeheerders en de huurders moeten weer centraal komen te staan. De persoonlijke band, het kennen en gekend worden, moet weer de norm zijn. Met gebruik van nieuwe mogelijkheden. Een moderne overheid informeert je persoonlijk over voor jouw relevante plannen, laat je weten wat er concreet gaat gebeuren en vertelt je achteraf wat er is gebeurd. Net als de wijkagent in Utrecht.