Openingslezing CO2 Platform Rotterdam - Main contents

Op 24 augustus was René Leegte de openingsspreker op het C02 platform in Rotterdam. Hierbij riep hij iedereen op om nuchtere vragen te stellen over de invloed van CO2 op klimaatverandering. Hieronder kunt u zijn bijdrage teruglezen.

Openingslezing CO2 Platform Rotterdam

Vandaag praat u de hele dag over CCS - een ander woord voor CO2 opslag. Wie praat over CO2 kan er niet omheen ook te praten over klimaatverandering. Voordat ik zal beginnen aan mijn inleiding is het denk ik goed om een aantal zaken met elkaar vast te stellen:

de temperatuur stijgt, het klimaat verandert en er zijn problemen als ontbossing, verlies aan biodiversiteit, water tekort en overlast, voedsel problemen en energieproblemen

daarnaast weten we dat CO2 een broeikas gas is waarvan sommigen menen dat het een bepalende invloed heeft op het klimaat, en anderen menen van niet.

Ik ben een politicus en geen wetenschapper, dus ik kan u niet gaan vertellen wat waar is en wat niet. Wat ik wel mijn verantwoordelijkheid vind, is zorgen dat we een nuchtere discussie voeren over klimaatverandering en CO2.

Hoewel het voor een politicus natuurlijk aantrekkelijk is om een half uur (dat ik van uw dagvoorzitter kreeg) vol te praten, de onvermijdelijke fles wijn en het beleefde applaus in ontvangst te nemen en u al dan niet in verwarring achter te laten, zal ik proberen ruimte te maken voor vragen en opmerkingen na mijn betoog. Als ik dingen zeg waar u het niet mee eens bent, of waarvan u denkt dat ik het niet goed zie, geeft ons dat gelegenheid tot gesprek. Natuurlijk kunt u altijd een email sturen naar r.leegte@tweedekamer.nl

Tot zover mijn inleidende reclame blok.

We hebben net met elkaar vast gesteld dat er een klimaatverandering gaande is, de temperatuur stijgt en dat CO2 een broeikas gas is. Waar we het ook allemaal over eens zullen zijn, is dat de geschiedenis van de aarde een geschiedenis van klimaatverandering is.

Tijdens een van mijn wandeltochten op het Noordpool-eiland Spitsbergen heb ik fossielen meegenomen uit de tijd toen er palmbomen op Spitsbergen stonden. In de 5 miljard jaar lange geschiedenis van de aarde heeft het al heel wat veranderingen meegemaakt. Als wij dus praten over het tegen gaan van klimaatverandering, praten wij dan over het redden van de aarde, of praten wij over de menselijke comfortzone van het leven zoals wij dat nu zo plezierig leven? Salomon Kroonenberg geeft ons een lesje bescheidenheid in zijn boek “ de menselijke maat” het meest treffend op de pagina met de twee T-shirts. Op het ene staat: “stop klimaatverandering!”, op het andere”: “stop het schuiven van intercontinentale platen!” Volgens deze hoogleraar is beide even onmogelijk.

Laten wij eens kijken naar de redenering die de meeste politici en wetenschappers volgen over de klimaatverandering. Die is als volgt:

Mensen stoten CO2 uit. CO2 zorgt voor opwarming van de aarde. Daardoor stijgt de temperatuur en verandert het klimaat en ontstaan problemen rond ontbossing, verlies aan biodiversiteit, water tekort en overlast, voedsel problemen en energieproblemen. Dus als wij de CO2 hoeveelheid onder de 450 ppm (parts per million, dus 0,045 procent!) houden, voorspellen wij met precisie dat de temperatuur niet met meer dan 2 graden zal stijgen. Het klimaat zal dan niet onomkeerbaar veranderen.

Als deze redenering klopt. Als CO2 de thermostaatknop van de aarde is, dan zou dat logischerwijze ook andersom moeten gelden. Als wij de CO2 maar voldoende terugdringen, zouden we kunnen afspreken over 5 jaar de Elfstedentocht te schaatsen. We zien elkaar hossend op de brug van Bartlehiem. Dat gelooft niemand.

Wij voeren de discussie over CO2 en opwarming op basis van wat in de taalkunde het analoge dilemma heet. Mensen worden in een vals dilemma gedwongen door te doen als of er maar twee keuzes zijn.

Jan spuugt in de zee, dus komt er meer water in de zee

De zee overstroomt, dus Jan heeft te veel in de zee gespuugd.

Ik weet dat CO2 een broeikas gas is waarvan wetenschappers zeggen dat het invloed heeft op het klimaat

Als het klimaat verandert, wordt er dus teveel CO2 uitgestoten

Maar het klimaat wordt, net als zeestijging, door oneindig veel variabelen beïnvloed. We kiezen er één uit. Vervolgens geven we IPCC - het internationale klimaatpanel opdracht om te onderzoeken wat de invloed van CO2 op de klimaat verandering is. En wat denkt u, het antwoord is: “Ja!”, het is waarschijnlijk dat er een verband is tussen CO2 uitstoot en klimaatverandering”. De onderzoeksvraag was een vraag gesteld door politici.

Het klimaat panel is een intergouvernementele organisatie, waarbij de beslissingsmacht in handen is van de afgevaardigden of vertegenwoordigers (vaak ministers) van de lidstaten. Misschien had de politiek beter een open vraag kunnen stellen: welke variabelen zijn van invloed op de klimaatverandering? We zullen het antwoord nooit weten.

Maar, een feit blijft dat de geschiedenis van de aarde de geschiedenis van klimaatveranderingen is. Het meest gebruikte voorbeeld in de discussie over klimaatverandering zijn de Vikingen die ongeveer van het jaar 900 - 1300 op Groenland leefden. Ze vertrokken in kleine ijstijd. Niet zozeer door de klimaatverandering, maar door een taboe. Een taboe op het eten van vis. Terwijl de rivieren vol zalm zwommen en de Inuit voldoende te eten hadden, verhongerden de Vikingen, omdat het groeiseizoen te kort werd voor het hooien van gras. Daardoor overleefden de koeien de winter niet meer en viel de levensbron van de Vikingen weg.

Ons taboe, dames en heren, is het taboe op het stellen van nuchtere vragen over de klimaatconsensus. Het debat over klimaatverandering is zowel een politiek als een wetenschappelijk debat. En de politisering van de klimaatwetenschap legt een zware hypotheek op de discussie. Je bent voor of je bent tegen. Wie vragen stelt of kritisch is over de klimaatconsensus gaat met pek en veren de deur uit. Maar, als je politiek en wetenschap kunt scheiden, ontstaat ruimte voor een nuchtere koele blik. Er ontstaat ruimte om de feiten te laten spreken. Ik realiseer me dat die splitsing net zo lastig is voor de actievoerende wetenschapper als de pseudo wetenschappelijke politicus. Er gaat veel geld en aandacht naar klimaat onderzoek. Misschien hebben wetenschappers en politici meer baat bij het in stand houden van de discussie dan bij het vinden van een oplossing? Waarom zijn emeritus hoogleraren oververtegenwoordigd in het kritische kamp?

Tussen 1910 en 1940 was de opwarming van de aarde even groot als de opwarming tussen 1970 en 2000. Broeikasgassen hadden in 1910 geen invloed, hoe kunnen wij die temperatuurstijging verklaren?

De temperatuur op aarde stijgt, maar de stijging die wij meten neemt af, terwijl de modellen juist een versnelling van de temperatuurstijging voorspellen? Hoe kan dat? Klopt het model wel? Hoe kan het dat wij de zeespiegelstijging niet meten, maar wel modeleren?

Het antwoord op deze vragen is aan de wetenschap, maar het stellen van de vragen is ook aan de politiek en, in afwachting op een antwoord - op de vragen die we eigenlijk niet mogen stellen - moet de politiek slim beleid maken.

Ik neem u mee terug naar het begin van mijn verhaal. Ik neem u mee terug naar de redenering over de klimaatverandering.

Mensen stoten CO2.

Daardoor stijgt de temperatuur en verandert het klimaat.

Door de klimaatverandering ontstaan problemen rond ontbossing, verlies aan biodiversiteit, watertekort en -,overlast, voedselproblemen en energieproblemen.

Ik denk dat deze problemen belangrijk genoeg zijn om onze volle aandacht te krijgen. Want laat u niets wijsmaken. Ook als wij in staat zouden zijn CO2 terug te dringen. De ontbossing, het verlies aan biodiversiteit, de waterproblemen, de voedselschaarste en het energieprobleem zijn er niet mee opgelost.

Ik zal kort een artikel uit newsweek citeren:

Er zijn onheilspellende tekenen dat er een grote verandering van weerpatronen op de wereld aan de gang is en dat deze verandering een potentieel drastische afname van de wereldvoedselproductie tot gevolg zal hebben, met een precedentloze uitwerking op de politieke stabiliteit in de wereld. Ieder land zal er mee te maken krijgen. De bewijzen van deze stelling beginnen zich op te hopen en meteorologen kunnen het niet meer negeren. Zelfs in Engeland zien we de impact op het groeiseizoen. Niet alle meteorologen zijn het misschien eens over de exacte oorzaak van de trend en de specifieke impact op lokale weerscondities, maar er heerst unanimiteit over de trend en het risico van afnemende voedselproductie.

Afgelopen april is er een record aan tornadoes in de VS geregistreerd met meer dan 300 doden en miljarden schade in meer dan 13 staten van de VS. Vooral ook de toenemende wereldbevolking met alle daarbij horende druk op ecosystemen is een verergerende factor. Tegelijkertijd zien we de onmacht van politieke leiders om zelfs maar de meest simpele acties voor elkaar te krijgen om de trend te keren. Voor we het weten zijn we voorbij het zogenaamde 'tipping point'. Terwijl de oplossingen toch voor de hand liggen. Roet strooien op de Noordpool.

Het artikel van Newsweek is van 28 april 1975. De wereld was in de ban van klimaatverandering, want de wereld zou bevriezen. Er zou een nieuwe ijstijd komen en wij mensen moesten dat voorkomen. Het plan was om roet uit te strooien over de noordpool, zodat de warmte op aarde beter geabsorbeerd kon worden. Het was de tijd van het kabinet den Uyl en ook klimaat moest maakbaar zijn. Het is nog maar veertig jaar geleden.

Wat hebben we er weinig van geleerd!

Wat toen waar was, kan nu niet waar zijn en anders om. Ik roep iedereen op te stoppen met het leggen van een taboe op het stellen van nuchtere vragen. Vragen stellen doet geen pijn, tenzij het antwoord je niet uit komt. De Engelsen hebben daar een moei uitdrukking voor: don’t confuse me with the facts, I have made up my mind. Maar het was die houding - wij eten geen vis - die de Vikingen uit Groenland deed verdwijnen, terwijl de Inuit er nog steeds wonen. Het is die houding die Colijn, op de vooravond van de oorlog deed zeggen dat wij maar rustig moesten gaan slapen. En het is deze houding, waarmee wij hoge kosten zullen maken, terwijl de problemen steeds erger worden.

Wie durft nu nog te vragen wat ik van CCS vind? ik ben niet bang dat het onveilig is. Ik geloof dat het technisch prachtig mogelijk is. Tegelijkertijd denk ik dat de 1,1 Mton C02 die we straks in Rotterdam kunnen opslaan de klimaatverandering met nog geen minuut zal vertragen. Want geloof me, net zoals we dit jaar een mondiaal record in de uitstoot van CO2 hebben gehaald zullen wij dat record volgend jaar ruim verbeteren, en het jaar daarna en het jaar daarna……

Ik denk ook dat oliemaatschappijen meer olie uit hun bronnen kunnen halen door CO2 in de velden te spuiten. Dat zal vast ook veilig zijn. Maar het is geen argument om met belastinggeld die business case op te poetsen.

Zolang we nog CO2 kunnen verminderen door bijvoorbeeld het gebruik van kernenergie, besparen van energie, werk maken van hernieuwbare bronnen, kunnen we tijd en geld vrijmaken om ontbossing tegen te gaan, om aandacht te geven aan het verlies van biodiversiteit, om het waterprobleem aandacht te geven.

Ik zie in Nederland weinig toekomst voor CCS. In de Tweede Kamer zijn alleen GroenLinks, de Partij voor de Dieren en het CDA er voorstander van. Samen hebben zij 21 zetels van het CDA, 10 van GroenLinks en 2 van de PvdD. Dat zijn 33 van de 150 zetels. Ook dat zijn nuchtere feiten.

Ik dank u voor uw aandacht