Formatieperikelen - Main contents
Dat het een lastige formatie zou worden, was al van allerlei kanten voorspeld. Maar het daadwerkelijke verloop van de besprekingen kan geen mens verzinnen. Toen binnen het CDA de ernstige verdeeldheid steeds duidelijker en heftiger naar buiten kwam, leken de kansen voor een centrum-rechtse coalitie verkeken. Vooral toen de inhoud van de brief van mede-onderhandelaar Klink werd gelekt.
Toch wisten de CDA-fractieleden de eenheid uiteindelijk te herwinnen. De coalitie-onderhandelingen waren gered. Onverwacht was het nu echter de PVV die er geen gat meer in zag. Het beeld was op dat moment dat het over en uit was met de centrum-rechtse samenwerking. Dat was ook de boodschap van informateur Opstelten in zijn eindverslag aan de Koningin.
Terwijl de Koningin de fractievoorzitters op het paleis ontving om haar te adviseren over de nieuw ontstane situatie, was er een nieuwe verrassing. De PVV-fractie had zich bedacht. Nu CDA’er Klink was opgestapt als kamerlid, zag voorman Wilders er tóch wel weer brood in om de onderhandelingen te hervatten. VVD en CDA gaven daarop snel hun ‘ja’-woord.
Het was een verbazingwekkende en onhoffelijke gang van zaken dat dit naar buiten kwam, terwijl Koningin Beatrix nog bezig was met de zorgvuldige voorbereiding van een nieuwe stap in de formatieprocedure. In het kamerdebat dat op diezelfde dag werd gehouden, hebben we dit ook onomwonden geuit. Het had anders gekund en anders gemoeten.
De Koningin heeft voor de tweede keer de vice-president van de Raad van State, de heer Tjeenk Willink, als informateur aangesteld om haar te informeren over de situatie die is ontstaan, en ook over de stappen die nu genomen moeten worden. Het ligt voor de hand dat dit uitmondt in een voortzetting van de onderhandelingen tussen VVD, PVV en CDA. Alle drie hebben zij immers uitgesproken dat zij dit willen en vertrouwen hebben in de goede afloop.
De tumultueuze gang van zaken onderstreept nog eens wat wij al in het eerste advies aan de Koningin na de verkiezingen naar voren hebben gebracht: ideale coalitie-oplossingen zijn er niet. Tegen elke keuze zijn serieuze bezwaren aan te voeren.
Om in zee te gaan met de PVV -die vooral groot is geworden door het inspelen op onvrede -
is een waagstuk. Dat geldt alleen maar sterker nu het CDA, om overigens begrijpelijke redenen, over deze samenwerking intern verdeeld is. Dit knaagt aan de stabiliteit van een cenrumrechtse coalitie.
Maar wat zou het alternatief zijn? Een middenkabinet van CDA, VVD en PvdA lijkt vooral een studeerkameroptie. De politieke wil hiervoor is minimaal en de programmatische overeenstemming heel moeilijk. Het onderlinge vertrouwen tussen CDA en PvdA zit na de val van het CDA-PvdA-CU-kabinet nog steeds onder het vriespunt. Ook de VVD heeft al eerder uitgesproken inhoudelijk niets in het PvdA-programma te zien..
Te vrezen is dat het mogelijke stranden van een zoektocht naar een centrum-rechtse coalitie uiteindelijk toch de paars-pluspartijen bij elkaar brengt. Daar moeten we vanuit ons SGP-programma al helemaal niet aan denken.
In het kamerdebat met informateur Opstelten stonden we als SGP ook nogal in de belangstelling van partijen die te hoop lopen tegen een minderheidskabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV. Dat komt natuurlijk enerzijds doordat deze combinatie maar nauwelijks over een meerderheid in de Kamer zou kunnen beschikken. De ogen zijn dan al snel gericht op de SGP, omdat wij (anders dan de partijen op de linkerzijde van het politieke spectrum) vanuit onze gebruikelijke constructieve, onafhankelijke houding zo’n kabinet tegemoet zouden willen treden. Bovendien is het geen geheim dat wij op financieel-economisch terrein en bijvoorbeeld in de houding tegenover Israel meer verwantschap hebben met CDA en VVD hebben dan met PvdA en Groen Links.
Zowel in het debat, als in de toelichtingen voor de media heb ik beklemtoond dat gedoogsteun door de SGP niet aan de orde is. Er is maar één gedoogpartij, en dat is de PVV. Alleen met deze partij wordt gewerkt aan een gedoogdakkoord. Niet met de SGP. Ook niet achter de schermen.
Iets anders is als er informeel voeling met een partij als de SGP wordt gehouden. Wij willen graag aan iedereen uitleggen wat onze speerpunten zijn. Hoe meer daar rekening mee wordt gehouden, des te beter het is. Maar dat maakt ons niet verantwoordelijk voor een regeerakkoord waar onze handtekening niet onder prijkt. Wij blijven, net als tegenover het zittende kabinet, een onafhankelijke houding innemen. Steunen wat goed is en afwijzen wat niet deugt. Daar mag iedereen ons aan houden.
Hoe zal het verder gaan met de formatie? Wie alle onverwachte wendingen van de afgelopen tijd op zich laat inwerken, leert het wel af om al te stellig te zijn. Laten we hopen en bidden dat er een beleid komt wat ons niet verder afvoert van de goede weg die het Woord van God ons wijst. Uiteindelijk is er alleen toekomst wanneer we in Zijn wegen gaan.