Gelijkwaardig samenwerken met Afrika - Main contents

De witte man is in Afrika op zijn retour, stelt Marcia Luyten in haar boek 'Dag Afrika'. Hij legt het af in de bar, schrijft zij, in de smartphone van de minister en tegen het economisch geweld van de Chinezen. Ik zie dezelfde ontwikkelingen, maar deel niet de conclusie dat het Westen het nakijken heeft.

Afrikanen willen met westerse landen samenwerken, alleen niet meer op de voorwaarden van gisteren. Afrikanen willen niet met een opgeheven vingertje verteld worden hoe zij hun landen moeten inrichten. Zelfs niet in ruil voor een goedgevulde zak euro's. Maar een gelijkwaardige en eerlijke samenwerking, die recht doet aan de verhoudingen van de 21ste eeuw, is juist nu meer dan welkom.

China noemt zichzelf het grootste ontwikkelingsland en Afrika het continent met de meeste ontwikkelingslanden. Een goede basis voor een warme verhouding. Bijna elk Afrikaans land heeft inmiddels een 'You-Yi' cadeau gekregen van China: een 'vriendschaps'-stadion, -snelweg of -regeringsgebouw. Sommigen, onder wie Luyten, denken dat het Westen hier nooit meer tussen kan komen. Dat door onze nadruk op mensenrechten, democratie en maatschappelijke verantwoordelijkheid we het wel moeten afleggen tegen de Chinezen en hun snelle deals.

De kritiek op uitbuiting en gebrek aan waarborgen van arbeidsrechten leek kritiek van een afgunstig Westen. Inmiddels wordt deze kritiek ook luider in Afrikaanse media en onder Afrikaanse leiders. Er is een voelbare discrepantie tussen het respect en de gelijkwaardigheid waarmee China de bilaterale relaties aanhaalt en het cowboykapitalisme waarmee sommige Chinese bedrijven de Afrikaanse markt op gaan.

Daar liggen de kansen voor het Westen, voor Nederland. Nederlandse bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen, worden gewaardeerd. Net als Nederlandse ngo's die bijvoorbeeld steun verlenen aan vrouwenorganisaties of aan de bestrijding van hiv/aids.

Nederland en Europa kunnen leren van China als het gaat om het tonen van respect en eerbied, beide essentieel voor het opbouwen van een gelijkwaardige relatie tussen landen. China houdt vast aan zijn beleid van non-interventie als het gaat om de politieke banden tussen landen. Op dat punt kan Europa juist verschillen van China. Goede vrienden moeten elkaar durven aanspreken, ook als het gaat over mensenrechten en goed bestuur.

De moderne Nederlandse ondernemer, regeringsleider, ontwikkelingswerker en wetenschapper is volgens mij meer dan welkom op het Afrikaanse continent. Niet met een opgeheven vingertje graag, zelfs niet met een zak geld, maar met een fatsoenlijk voorstel tot samenwerking. Een samenwerking waarbij lokale autonome bedrijvigheid niet wordt weggeconcurreerd en waarbij arbeidsrechten, sociale en culturele rechten worden gerespecteerd. En een samenwerking waarin wij vriendelijk onthaald worden, maar niet meer het hoogste woord voeren.

Dagblad Trouw publiceerde dit opiniestuk op zaterdag 2 maart.