Zonder krediet staat de economie stil! - Main contents
Op woensdag 20 maart 2013 vond er op initiatief van de VVD een Algemeen Overleg Kredietmarkt plaats. De VVD maakt zich grote zorgen over de kredietverlening in de toekomst: vooral het MKB ondervindt zeer veel problemen om aan krediet te komen. Aukje de Vries heeft de beide ministers van Financiën en van Economische Zaken dan ook opgeroepen om een aantal toekomstscenario's voor kredietverlening in relatie tot de economische groei op te stellen. Want zonder krediet staat de economie stil!
Algemene ontwikkelingen
Voorzitter, DNB heeft geconstateerd dat door alle maatregelen richting banken de kredietverlening de komende 10 jaar met 14 tot 28 miljard kan verminderen. Sinds begin 2012 krimpt de reële zakelijke kredietverlening. De DNB maakt zich zorgen over de beperkte groei, zo meldde het Financieel Dagblad vorige week. De VVD maakt zich ook grote zorgen over de kredietverlening in de toekomst. Daarom heeft de VVD het initiatief genomen voor een rondetafelgesprek en dit Algemeen Overleg. Want zonder krediet staat de economie stil!
Voorzitter, het is duidelijk dat de kredietverlening piept en kraakt. De mogelijkheid is zeer reëel dat de kredietverlening de economische groei en het herstel op de woningmarkt gaat beperken. Dat mag niet gebeuren! De VVD roept de Minister daarom op een aantal toekomstscenario’s voor de kredietverlening in relatie tot de economische groei op te stellen. Daarnaast wil ik weten welke instrumenten de Minister en de DNB concreet tot hun beschikking hebben om te reageren op een negatieve ontwikkeling in de kredietverlening?
Voorzitter, de banken, VNO-NCW,MKB en Vereniging Eigen Huis hebben elkaar de afgelopen jaren bestookt met feiten en rapporten. Ik wil de partijen oproepen om de handschoen zelf ook op te pakken, kom met een gezamenlijk plan van aanpak voor de kredietverlening. De verantwoordelijkheid kan niet alleen neergelegd worden bij de overheid.
Voorzitter, een probleem op de kredietmarkt is de beperkte concurrentie. De NMa is momenteel bezig met een onderzoek naar de belemmeringen voor nieuwe toetreders. Wanneer is dit onderzoek gereed? En wanneer komt dit naar de kamer? De VVD ontvangt ook graag een Kabinetsappreciatie. De VVD vindt het van belang dat ook DNB zijn licht werpt op het concurrentievraagstuk. Kan de minister aangeven of DNB dit doet? Zo nee, is de minister bereid DNB hiertoe opdracht te geven?
Het prijsleidersverbod wordt genoemd als een van de oorzaken van de beperkte concurrentie. Kan de Minister op korte termijn regelen dat het Europese prijsleidersverbod van ABN/AMRO komt te vervallen en er voor SNS niet zo’n verbod komt?
Midden- en Kleinbedrijf
Voorzitter, dan het Midden- en Kleinbedrijf. Bij het kleinbedrijf wordt op dit moment 52% van de aanvragen afgewezen, tegen het grootbedrijf 4%. Maar vaak komt het niet eens tot een aanvraag. De schatting is dat 65 tot 70% eerder wordt afgewezen. Er komen bij de VVD ook regelmatig klachten binnen van het MKB. Een concreet voorbeeld is een edelsmederij die eigen geld kan steken in een pand, het korte tijd kan aflossen, maar toch geen krediet krijgt. Bij één bank geeft de lokale vestiging nog wel een “ja”, maar het hoofdkantoor zegt alsnog “nee”. Het lijkt erop dat er alleen nog maar gewerkt wordt met afvinklijstjes. Terwijl bankieren gewoon een vak is, en je ook moet kijken naar de ondernemer achter het plan. De VVD vindt het belangrijk om niet alleen maar algemene cijfers en trends te hebben, maar ook de harde werkelijkheid en praktijk van alle dag. Bij de Ondernemerskredietdesk is ook een mogelijkheid om klachten te melden. Kan de Minister in overleg met de banken en MKB Nederland zorgen voor een overzicht uit de praktijk van de kredietverlening MKB, en een analyse van de problemen die daaruit blijken en eventueel oplossingen?
Voorzitter, MKB kredietverlening zal in de toekomst minder via banken verlopen. Alternatieve financieringsvormen zoals crowdfunding en kredietunies zullen toenemen. De brief die het Kabinet hierover heeft gestuurd is wat de VVD betreft nog te afwachtend. Er wordt veel onderzocht en gepraat. Maar wanneer is er duidelijkheid, wanneer is een actie klaar? Ik wil verder van de Minister weten welke mogelijkheden hij ziet voor een bankvergunning light voor kredietunies, welke mogelijkheden er zijn om het overstappen van ondernemers makkelijker te maken, tegen welke problemen ondernemers aanlopen bij het MKB obligatiefonds en welke oplossingen hiervoor denkbaar zijn, en ziet de minister net als in de VS mogelijkheden voor belastingvoordelen voor credit unions?
VNO-NCW en MKB hebben gevraagd om onderzoek naar de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van andere financieringsvormen. Zijn de bewindspersonen bereid om hier naar te kijken? En zien de ministers ook mogelijkheden tot een vergelijkbare exercitie als Dijkhuizen en te verkennen hoe tot een verbetering van de financiering van MKB-kredieten kan worden gekomen?
En nu we het toch hebben over de kredietverlening. In de afgelopen tijd is de Deutsche Bank negatief in het nieuws. De VVD is overstelpt door klachten van ondernemers, vooral in de agrarische sector en het MKB. De beantwoording van de vragen hierover stelt de VVD teleur. De VVD vindt het onbegrijpelijk dat banken gewoon eenzijdig voorwaarden kunnen wijzigen waardoor agrarische ondernemers in grote financiële problemen komen en boetes worden gerekend als ze noodgedwongen moeten overstappen. Welke rol kunnen de minister en de AFM hierin spelen? Wat kunnen de minister en de AFM maar ook zeker banken zelf doen om ervoor te zorgen dat dit in de toekomst niet meer gebeurd? Is een optie is bijvoorbeeld dat het MKB voortaan ook onder het zorgplicht wordt geschaard? Hoe zou de minister dat kunnen doen?
Hypotheken
Voorzitter, tot slot de hypotheken. Vanuit de financiële sector krijgen we signalen dat AFM de regelgeving wel heel erg stringent interpreteert. Banken mogen meer als het gaat om maatwerk dan ze op dit moment doen. Maar de banken zijn bang om op de vingers getikt te worden en gaan daardoor aan de veilige kant zitten. Banken moeten meer maatwerk kunnen leveren. Is de minister bereid hierover met de AFM in gesprek te treden? Steeds meer banken willen geen 100% gefinancierde hypotheken meer. Een optie zou kunnen zijn om bouwsparen mogelijk te maken, om zo de eerste 10 tot 20% te sparen. Welke mogelijkheden ziet de Minister hiervoor? Verzekeraars willen wel meer doen op het gebied van hypotheken, maar zien hier problemen met Solvency II, dat sterk vertraagd is. Wat kan de minister hieraan doen?
Tot slot, voorzitter, recentelijk heeft het Kabinet een verkenning laten uitvoeren naar een grotere rol van institutionele beleggers hypotheken. De positieve uitkomsten worden nu verder uitgewerkt. Hoe ziet het tijdpad voor deze werkgroep eruit? En kan de Minister garanderen dat de ruimte die dit bij de banken eventueel zou opleveren, ook daadwerkelijk ingezet wordt voor de kredietverlening en niet voor andere zaken?