Staatsdeelnemingen, Urenco en NS - Main contents
Tijdens het algemeen overleg over de staatsdeelnemingen heeft de VVD haar visie gegeven op het toekomstig staatsdeelnemingebeleid. De insteek moet zijn dat je alleen een staatsdeelneming hebt als het publieke belang niet op een goede manier goed, bijvoorbeeld via wet- en regelgeving, geregeld kan worden. Over de voorgenomen verkoop van van de aandelen van Urenco had de VVD nog een aantal vragen. De VVD vindt dat er nog onvoldoende zicht is op de mogelijke kruissubsidiëring van NS en haar dochterondernemingen. De VVD is daarom blij dat de minister een onafhankelijk, extern onderzoek heeft toegezegd.
Voorzitter, de VVD wil vandaag graag aandacht besteden aan 3 zaken: het nieuwe staatsdeelnemingenbeleid, de kruissubsidiëring NS en Qbuzz en Urenco.
STAATSDEELNEMINGENBELEID
Voorzitter, naar aanleiding de IBO-notitie staatsdeelnemingen, inclusief CPB-notitie "Economische invalshoek staatsdeelnemingen" wil de VVD graag haar visie geven op een aantal punten van het staatsdeelnemingenbeleid.
De VVD is ervan overtuigd dat Nederland vol ondernemerschap zit. Het doel van de overheid is daarom ook niet om bedrijven in eigendom te hebben. De VVD vindt het daarom belangrijk dat er een eenduidig toetsingskader komt voor de staatsdeelnemingen. De insteek moet zijn dat je alleen een staatsdeelneming hebt als het publieke belang niet op een goede manier goed, bijvoorbeeld via wet- en regelgeving, geregeld kan worden. Dat kan als er bijvoorbeeld sprake is van "marktfalen", dat wil zeggen dat de markt de taak niet goed kan oppakken. Hierop is nu nog onvoldoende zicht. Er is vaak sprake van een doelredenering. Alle staatsdeelnemingen moeten dan ook eens tegen het licht gehouden worden.
Als je het publieke belang goed wilt behartigen, is het belangrijk dat je voldoende zeggenschap hebt in staatsdeelnemingen. Als je onvoldoende zeggenschap hebt, heeft staatsdeelneming ook niet veel zin, want je kan dan weinig tot niets beïnvloeden.
De VVD vindt het waardevol dat de rol van aandeelhouder en beleidsbepaler gescheiden is. Het zijn verschillende belangen. Waarom zou je het anders in een NV of BV onderbrengen. Nu is die scheiding er nog niet altijd. Een meer eenduidige lijn is wenselijk. Wat is de mening van de minister hierover?
Als het gaat om de strategie van deelnemingen gaat dan is er relatief veel ruimte. Synergie-voordelen door meer en andere activiteiten zijn natuurlijk mooi. Maar het moet niet leiden tot marktverstoring, of het concurreren vanuit een staatsdeelneming met ondernemers.
KRUISSUBSIDIËRING NS
Voorzitter, allereerst dank aan de minister voor de brief over kruissubsidiëring NS. De brief laat nog wel wat vragen onbeantwoord en roept ook weer vragen op. De VVD ziet toch wel behoorlijk wat relaties tussen Qbuzz en NS. Zijn de relaties allemaal noodzakelijk? En welke voordelen heeft Qbuzz daardoor? De minister geeft aan dat Qbuzz in 2011 en 2012 winstgevend was. Waar komen deze cijfers vandaan? Want de jaarstukken zijn nog niet openbaar. Daarvoor was Qbuzz zwaar verliesgevend, waardoor een fors negatief eigen vermogen is opgebouwd. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?
De minister vindt dat de verschillende bedrijfsonderdelen van NS allemaal winstgevend moeten zijn. De vraag is of de minister hiermee aangeeft dat er sprake moet zijn van een marktconform rendement op het geïnvesteerd vermogen. En wat moet het marktconform rendement dan zijn? En kan de minister daar dan inzicht in geven voor de verschillende onderdelen?
URENCO
Voorzitter, de minister heeft recent de voorgenomen verkoop van de aandelen Urenco aangekondigd. De VVD wil daar wel naar kijken, maar heeft nog wel een aantal vragen. Het publieke belang kan volgens de minister ook op een andere manier geregeld worden dan door een staatsdeelneming. De minister geeft aan dat het publieke belang non-proliferatie, veiligheid en leveringszekerheid is. Graag een toelichting op dit publieke belang van de kant van de minister. En hoe dit publieke belang via de gestelde voorwaarden wordt geborgd. Wat zijn bijvoorbeeld de gevolgen van een faillissement van Urenco en hoe is dit te voorkomen? Welke van de gestelde eisen voorkomen dit?
In de brief staat een waslijst aan voorwaarden en bevoegdheden die de minister wil houden. Welke daarvan zijn cruciaal? En wat is de invloed van al deze voorwaarden op de uiteindelijke prijs voor Urenco?
Tot slot, voorzitter, wat is het tijdpad? En hoe wordt de Tweede Kamer verder betrokken bij het verkoopproces?