Geen militaire oplossing voor Congo - Main contents
Foto PvdA
Sinds maart van dit jaar ben ik gekoppeld aan de Congolese mensenrechtenverdedigster Irène Esambo. We hebben elkaar driemaal ontmoet voordat zij deze week terug is gereisd naar Kinshasa. Het initiatief voor deze 'twinning' komt van Justitia et Pax.
Na haar eerste bezoek aan Congo in maart van dit jaar concludeerde speciaal gezant van de Verenigde Naties Mary Robinson, dat er geen militaire oplossing voor het conflict in de Congo en het zogenoemde Grote Merengebied in Midden-Afrika is en promootte zij het vredesakkoord. Eind mei bracht zij opnieuw een bezoek aan de regio en drong aan op de implementatie van het vredesakkoord. Nederland en Europa kunnen een rol spelen, de angel uit het conflict halen, door zich in te zetten voor legaal en verantwoord mijnen, het weren van conflictgrondstoffen, rechtsstaat verbetering en vrouwenrechten.
Mijn gesprekken met Irène Esambo hebben mij gesterkt in de mening dat de PvdA zich hard moet maken voor het weren van conflictgrondstoffen van de Europese markt en het ondersteunen van mensenrechten in de regio. En dat deze twee zaken hand in hand gaan.
De eerste keer dat in Irène ontmoette, was zij net in Nederland op uitnodiging van het 'Shelter City'-initiatief. Irène is een zeer uitgesproken advocate, die de straffeloosheid en mensenrechtenschendingen in haar land aan de kaak stelt. En dat is in Congo niet zonder gevaar. Omdat zij herhaaldelijk werd bedreigd, mocht ze een aantal maanden in Nederland op adem komen. Die periode heeft haar duidelijk goed gedaan. De laatste keer dat ik haar ontmoette, vlak voor haar vertrek deze week naar Congo, leek ze tien jaar jonger dan de eerste keer dat ik haar ontmoette.
De twinning lijkt voor ons allebei nuttig te zijn geweest, want we hebben afgesproken ook na het vertrek van Irène naar Kinshasa contact te houden. Ik heb veel opgestoken van Irène, wat mij helpt in het aanscherpen van mijn ideeën voor de PvdA ten aanzien van Congo en het Grote Merengebied. We hebben gesproken over het corrumperende en ontregelende effect van illegaal mijnen. De rijke bodemschatten zijn een vloek voor de stabiliteit van het land. Maar dat betekent volgens Irène niet dat er niet gemijnd mag worden, of dat Rwanda niet mee mag helpen met de exploitatie. Het betekent vooral dat de wijze van mijnen transparanter, eerlijker, verantwoorder en inclusiever moet zijn. Het pleidooi van de PvdA voor het weren van illegaal gemijnde grondstoffen, conflictgrondstoffen, van de Europese markt, steunde zij volledig.
Ook spraken we over de kansen op vrede in de regio. Irène is kritisch, maar voorzichtig optimistisch over de kansen van het akkoord van Addis. Voor het eerste hebben alle spelers in de regio, elf betrokken landen, zich gecommitteerd aan vrede en beloofd geen rebellen meer te steunen. Eerst zien dan geloven. Maar het feit dat dit allemaal ook is vastgelegd en Mary Robinson als speciaal vertegenwoordiger van de VN op de implementatie van het akkoord toeziet, is van groot belang. We spraken er over hoe de bevolking bij het akkoord te betrekken en hoe de centrale en decentrale overheid ook een betrouwbare overheid kan worden. Rechtsstaatverbetering, vooral op eigendomsrechten, belasting en belastingafdrachten waren volgens Irène belangrijk. Dat is natuurlijk ook van groot belang in relatie met de transparantie van de grondstofwinning en het uitbannen van illegale grondstofwinning.
Tot slot spraken we uitgebreid over de positie van vrouwen in de Congo. Op papier prima en een uitgesproken vrouw als Irène is een best voorbeeld. In de praktijk is het echter lang nog niet overal goed gesteld met vrouwen in Congo. Zij zijn de eerste slachtoffers van het continue geweld van rebellengroepen in het oosten van het land. Maar ook in de steden en op het platteland zijn vrouwen niet goed af. Huiselijk geweld en economische uitbuiting zijn aan de orde van de dag. Toch zijn er ook vele sterke vrouwengroepen die steun behoeven. Het is goed dat de PvdA en minister Ploumen vrouwenrechten en seksuele rechten hoog in het vaandel hebben.
Via Irène kom ik ook in contact met een aantal vrouwelijke politici in Congo. Dat contact zal ongetwijfeld even vruchtbaar worden als de gesprekken met Irène.