Grote gaten in EU-verbod bijengif - Main contents

Bron: Blog Judith Merkies

Afgelopen dinsdag besloot de EU tot een tijdelijk verbod op een bijendodend bestrijdingsmiddel. In april dit jaar kondigde de Europese Commissie al een vergelijkbaar verbod af op drie andere gifstoffen. Judith Merkies, lid van het Europees Parlement namens de PvdA, stelt vandaag vragen aan de Europese Commissie. Merkies: "Aan de ene kant is het goed dat de Commissie eindelijk de stap zet om bijen te beschermen, aan de andere kant blijven grote delen van het probleem liggen. Voor Nederland is vooral het voorbijgaan aan gifgebruik in kassen mogelijk desastreus.

Bijen zijn essentieel voor onze voedselvoorziening. De bijensterfte in Europa en de VS is sinds enige tijd abnormaal groot. Eén van de oorzaken is het zeer snel groeiende gebruik van neonicotinoïden, een relatief nieuw type insecticiden dat onder meer tegen bladluizen wordt gebruikt. Studies, onder meer van het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) in opdracht van Greenpeace, wijzen erop dat dit verbod ontoereikend is omdat het zich richt op slechts een klein aantal toepassingen en middelen. Ook kan een deel van het probleem opgelost worden door ecologisch verantwoorde alternatieven.

Merkies: "de wintersterfte van bijen is de afgelopen jaren met tientallen procentpunten toegenomen. Het huidige voorstel kan een begin maken om de achteruitgang te keren, maar ik vraag me tegelijk af wat de Commissie weerhoudt van een veel breder verbod op het gebruik en de toepassing van neonicotinoïden. Zou de lobby van pesticideverstrekkers te machtig zijn? Ook vind ik het onterecht dat het verbod tijdelijk is, terwijl aangetoond is dat effecten van bijengif tot zeventien jaar kunnen voortduren."

Lozingen door kassen

Merkies wijst er verder op dat het voor een land als Nederland, met veel tuinbouw in kassen, erg slecht kan uitpakken dat kassen zijn vrijgesteld van het gifverbod.

"Onderzoek van de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) stelt dat bijensterfte door gifgebruik in kassen niet aan de orde is. Maar daarmee wordt niet gekeken naar de gevolgen van lozing. Veel van de gifstoffen die in het oppervlaktewater zijn geraakt, komen daar via lozingen door kassen. Daardoor sterven larven en insecten in en bij het water, waaronder ook de natuurlijke vijanden van bladluizen. Daardoor is er meer neonicotionide nodig en komen we in een vicieuze gifcirkel"

Vragen

Al een aantal jaar is er onder meer in Europa en de VS sprake van een abnormale sterfte onder bijen. Recente studies wijzen op een aantal veelgebruikte bestrijdingsmiddelen als een van de oorzaken. Op basis van een herbeoordeling door de EFSA van de risico’s voor bijen van een vijftal neonicotinoïden en de stof fipronil heeft de Commissie in april j.l. besloten tot een tijdelijk verbod op bepaalde toepassingen van drie neonicotinoïden: clothianidine, thiamethoxam en imidacloprid. Deze week volgde een vergelijkbare maatregel voor de stof fipronil.

Uit een vorige maand gepubliceerd onderzoek van het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) in opdracht van Greenpeace blijkt echter dat in Nederland 85 procent van het gebruik van de drie ‘verboden’ neonicotinoïden buiten schot blijft. Een groot aantal toepassingen zoals grondbehandeling bij pootaardappelen, zaadbehandeling bij suikerbieten, en alle toelatingen voor het gebruik in kassen worden niet aangepakt. Volgens een recente studie van de Universiteit van Sussex duurt het vaak meerdere jaren en soms zelfs tot wel 17 jaar voor deze stoffen zijn verdwenen uit de bodem. Het gevolg is dat deze zeer persistente stoffen zich kunnen blijven ophopen in de bodem en het oppervlaktewater.

• 1) 

  Kan de Commissie een overzicht geven van de gebruikte hoeveelheden van de 3 neonicotinoiden en fipronil en welk percentage hiervan wel en niet onder het moratorium vallen (voor de EU als geheel en per lidstaat)?
• 2) 

  Waarom is het gebruik in kassen vrijgesteld van het verbod, terwijl het al jaren bekend is dat lozingen vanuit kassen een belangrijke oorzaak zijn van de grootschalige normoverschrijdingen van neonicotinoiden en andere stoffen in het oppervlaktewater?
• 3) 

  Welke maatregelen gaat de Commissie nemen om ervoor te zorgen dat ook andere problematische toepassingen van neonicotinoïden en fipronil worden beëindigd? Behoort een totaalverbod tot de opties? Waarom wel/niet?
• 4) 

  Hoe gaat de commissie ervoor zorgen dat de schade die is toegedaan door de neonicotinoiden-gebruik in het verleden beperkt of hersteld wordt?

Afbeelding: http://www.sxc.hu/photo/1355506/?forcedownload=1