Zijn de EMU en sociaal beleid verenigbaar? - Main contents

Het is nogal wat, als je met elkaar een muntunie vormt. Je geeft je eigen munt op en daarmee vervalt de mogelijkheid voor nationale regeringen om zelfstandig geld te scheppen voor het stimuleren van de economie. Ook kun je niet langer je munt devalueren om daarmee de export op te krikken.

Een muntunie kan prima werken tussen landen met gelijkaardige economieën. Zijn er echter landen bij die structurele zwakheden in hun economie hebben, dan wordt de muntunie een lijdensweg. Dat laatste is helaas het geval in de eurozone. Zuid-Europese economieën verschillen enorm van die van de Noord-Europese. Alleen al het feit dat er in Zuid-Europa sprake is van een enorme informele economie, d.w.z. van economische activiteiten waarover geen belasting of sociale premies worden afgedragen, maakt die economieën anders.

De drama’s die zich de afgelopen jaren in de zuidelijke eurolanden hebben afgespeeld, zijn onbeschrijflijk. Een aantal landen werd van de financiële steun van andere eurolanden afhankelijk om nog aan hun betalingsverplichtingen te voldoen.Onder aanvoering van Merkel werden de landen die om steun hadden gevraagd, gedwongen flink te bezuinigen. Op de publieke voorzieningen, op het aantal ambtenaren (ook in de sectoren die je juist hard nodig hebt om aan geld te komen, zoals de belastingdienst of het justitieapparaat), en op de lonen en pensioenen.

Door de lonen met 20-30% te verlagen zouden deze landen weer concurrerend moeten kunnen worden. Ondanks alle volksprotesten werden dergelijke maatregelen doorgevoerd. Volgens de Internationale Arbeids Organisatie (ILO) op een manier die zelfs een schending betekende van de internationale sociale verdragen.

Het is dan ook een gotspe om te spreken over een sociale EMU. Die zou kunnen bestaan, als de eurozone beperkt was gebleven tot gelijksoortige economieën. In de huidige omstandigheden gebeurt het omgekeerde: landen breken hun publieke voorzieningen af, arbeidsvoorwaarden verslechteren dramatisch en de armoede en werkloosheid stijgen explosief.

De effecten zijn al erg genoeg voor de betrokken landen zelf, maar zullen ook uitwaaieren naar een land als Nederland. Werkgevers zullen gaan wijzen op het verlies van concurrentiekracht t.o.v. Zuid-Europa. Dan zullen ook hier de lonen verder worden verlaagd en de publieke voorzieningen verder worden afgebroken.

Mijn stelling: de huidige eurozone is zo divers dat hij een gevaar is voor het sociale beleid van alle eurolanden. Alleen een muntunie van gelijksoortige economieën kan voldoende garanties geven voor versterking of in ieder geval het behoud van arbeidsvoorwaarden en publieke voorzieningen.

Deze column verscheen in de FNV Europa-nieuwsbrief van 12 september