Spreektekst begrotingsbehandeling - VWS begroting 2014 - Main contents
Spreektekst begrotingsbehandeling - VWS begroting 2014
Mevrouw de voorzitter:
“Het stelsel van langdurige zorg in Nederland is failliet”
“De praktijk van de langdurige zorg is veel verder dan de discussie in Den Haag”
“Mensen hebben geen flauw benul van de kosten van de zorg”
“Het grootste gevaar voor de hervorming van de langdurige zorg is dat Den Haag weer allerlei regeltjes, schotten en voorschriften gaat opleggen”
“De hervorming van de langdurige zorg biedt enorme kansen om af te komen van bureaucratie, productieprikkels en echt te werken aan ontzorgen”
“Liever mantelzorg of vrijwilligers voor hulp in de huishouding dan bij het wassen”
“Wie zegt dat mensen op straat komen te staan, mensen onnodig bang”
Draagvlak hervorming
Voorzitter,
Het zijn citaten uit gesprekken die ik de laatste tijd voerde met professionals, cliënten, wethouders en bestuurders in de zorg. En het zijn citaten waar ik mij goed in kan vinden. Ik zie, dat het draagvlak voor noodzakelijke hervormingen in de zorg groeit. Of het nu gaat om cliënten, professionals, bestuurders, wethouders of mensen die helemaal geen beroep doen op zorg, maar wel premie betalen: het besef dat we iets moeten veranderen neemt hand over hand toe. Stilstand betekent in de langdurige zorg niet alleen achteruitgang, maar ook een verdere groei van de kosten. En dat kunnen we ons niet permitteren.
We behandelen vandaag de begroting 2014. Een begroting waarin nog niet heel veel verandert. Logisch, omdat de hervorming van de langdurige zorg pas echt in 2015 ingaat. Maar ook, omdat er in 2013 al veel werk is verzet.
Na het verschijnen van het regeerakkoord ging het kabinet hard aan de slag om in breed overleg met werkgevers, werknemers, patiëntenorganisaties, gemeenten en andere betrokkenen het regeerakkoord verder uit te werken.
Zorgakkoord
Dat resulteerde allereerst in het zorgakkoord. Alle werkgevers en op een na alle vakbonden vonden elkaar en het kabinet in de noodzaak tot hervormen. Een aantal maatregelen werden aangepast, zoals de korting op de huishoudelijke hulp. Dit akkoord was een belangrijke stap in het verder vergroten van het draagvlak voor de hervorming, niet in de laatste plaats omdat de financiële consequenties van het akkoord grotendeels door de sector zelf gedragen werden.
Hoofdlijnenbrief
Vervolgens kwam de hoofdlijnenbrief, waarover wij uitgebreid gedebatteerd hebben. Waarbij belangrijke stappen zijn gezet, zoals de uitspraak van deze kamer in steun voor een motie van de VVD en D66 om de middelen in het sociaal domein ongeoormerkt en zonder schotten over te hevelen naar gemeenten. En ook daar voorzitter, gaven vele partijen in deze kamer aan dat zij de noodzaak tot hervormingen en moderniseringen zien. Natuurlijk, er is en zal veel discussie zijn over de twee nieuwe wetten die we hopelijk snel gaan behandelen: de nieuwe WMO en de nieuwe AWBZ.
Herfstakkoord
Voorzitter, vervolgens werd het herfstakkoord gesloten. Een akkoord, waarbij oppositiepartijen hun nek uitstaken om Nederland financieel gezond te houden. Om te zorgen dat het prille economische herstel van ons land niet verstoord werd door politieke onrust. Daarvoor verdienen zij lof. En dat akkoord heeft daarmee ook voor de zorg grote betekenis. Want willen wij nu en in de toekomst goede zorg kunnen bieden aan iedere Nederlander die dat nodig heeft, dan zullen wij het geld daarvoor ook eerst met zijn allen moeten verdienen.
En ja voorzitter,
In dat akkoord zitten ook extra bezuinigingen op de langdurige zorg. De VVD vindt dat verdedigbaar. Nog altijd geeft ons land 20 miljard euro per jaar meer uit dan er binnenkomt. De zorg, en met name de langdurige zorg, kent een kostenstijging die telkens weer hoger is dan de economische groei, voor zover daar sprake van is. De situatie is niet meer zo dat er makkelijk geld gevonden kan worden, zeker niet voor 2014. Maar het is wel noodzakelijk en het kan ook. Ook in 2014 zijn wij wereldkampioen in uitgaven aan langdurige zorg.
Voorzitter,
Na het herfstakkoord werd in deze kamer ook met brede steun de hervorming van de jeugdzorg aangenomen. Daarmee is een van de grote drie decentralisaties (jeugd, zorg, werk) een feit.
Ondanks de relatieve rust in de begroting 2014, is er in 2013 dus juist het nodige gebeurd. En 2013 is nog niet klaar. Hopelijk kunnen wij snel starten met de behandeling van de nieuwe WMO en de nieuwe AWBZ.
Hervorming biedt kansen
Voorzitter,
Die nieuwe wetten, en de hele hervorming, bieden enorme kansen. Kansen, om verkeerde prikkels uit het huidige systeem te halen. Kansen om de kosten omlaag en de kwaliteit omhoog te krijgen. Kansen om mensen waar mogelijk minder afhankelijk te maken van de overheid. Kansen om innovatie, ondernemerschap, echte solidariteit, vakmanschap volop de ruimte te geven. Kansen om mensen langer thuis te laten wonen, om zorg en wonen niet meer onlosmakelijk met elkaar te verbinden. Dat is de kwaliteitsimpuls die we nodig hebben en de ontwikkeling die aansluit bij wat mensen willen.
Mijn collega Rutte gaf al aan dat ons stelsel van de curatieve zorg internationale bewondering trekt en hoog scoort op de goede lijstjes. De ambitie van de VVD is dat over vijf jaar andere landen ook komen kijken hoe wij het in Nederland toch voor elkaar hebben gekregen om de langdurige zorg beter en houdbaar te maken, waarbij de mens centraal staat en niet het systeem, de instelling of de manier van bekostiging.
Speerpunten VVD
Voorzitter,
Naast de wetten die wij nog gaan behandelingen, zijn daarvoor een aantal dingen cruciaal die volgens de VVD ook al in 2014 vorm gegeven kunnen worden.
1. Inzichtelijkheid kosten
Voorzitter, veel mensen in Nederland hebben geen idee van wat de zorg kost en wat zij daar voor betalen. Ook wie gebruik maakt van langdurige zorg, heeft vaak geen zicht op de kosten en uitgaven die voor hem of haar gemaakt worden. De VVD vindt dat vreemd en onwenselijk. De zorg is de grootste post op de begroting van ons land. Dat alleen al vraagt om meer bewustzijn van mensen om zo ook de discussies over hervormingen in een juist perspectief te plaatsen. Ik vind het ook vreemd om in tijden waarin iedereen de cliënt centraal wil stellen, we deze informatie niet gewoon geven. Dat kan volgens de VVD ook een belangrijke bijdrage leveren aan het versterken van de positie van de cliënt, of het nu gaat om eisen die we stellen aan kwaliteit of aan het tegengaan van fraude en verspilling. Daarom wil de VVD dat mensen die langdurige zorg ontvangen, daarvoor ook te zien krijgen welke kosten er allemaal gemaakt worden.
2. Ruimte voor nieuwe aanbieders
Het volgende punt waar ik hier graag aandacht, wederom aandacht moet ik zeggen, voor wil vragen, is de ruimte voor nieuwe, innovatie aanbieders van zorg. Aanbieders die betere kwaliteit leveren, voor scherpere kosten en meer gericht op de vraag van de cliënt. We hebben daar als VVD al vaak aandacht voor gevraagd en zullen dat blijven doen. Ik hoop op dat vlak dat de staatssecretaris daar in zijn gesprekken met de Vereniging Nederlandse Gemeenten ook veel aandacht aan besteedt. De hervorming van de zorg moet niet gericht zijn op het in stand houden van instellingen en aanbieders, maar op de beste zorg voor de laagste prijs. We weten, dat vooral kleine aanbieders het soms moeilijk hebben om hun plek in de zorg te veroveren. Branchebelang Thuiszorg Nederland heeft momenteel een voorstel om via het zogenaamde project consortiumidee kleine en innovatieve aanbieders op verschillende vlakken van zorg aan elkaar te verbinden en hen zo een stevigere positie te geven in het veld van aanbieders. Hiertoe leeft het idee om middels een aantal proeftuinen in 2014, in het kader van het programma ‘In voor zorg’, te bekijken hoe een dergelijke constructie de innovatie in de zorg kan versterken. De VVD zou graag zien dat deze proeftuinen er volgend jaar komen en vraagt de staatssecretaris om daar serieus naar te kijken.
3. Cultuuromslag opleidingen
Een derde punt waar de VVD aandacht voor wil vragen is de noodzakelijke cultuuromslag in de langdurige zorg. De laatste tijd heb ik heel veel zorgaanbieders mogen bezoek die eigenlijk al werken zoals we het voor ons zien bij de hervorming van de langdurige zorg in de toekomst. Een van de belangrijkste ingrediënten van deze hervorming is dat we mensen niet langer als alleen maar afhankelijk zien, maar als volwaardige individuen die zelf en/of in hun omgeving ook eventueel kracht hebben om zaken te regelen.
Bij bijna iedere instantie in de zorg die op die manier al werkt, met vaak zeer positieve resultaten, kwam een ding continu naar voren: het personeel is niet langs deze lijnen opgeleid. De primaire reactie van personeel in de zorg is om zoveel mogelijk zorg te verlenen. Zoals een medewerkster van een sociaal team laatst tegen mij zei: “ ik heb echt een knop om moeten zetten om niet automatisch alles van iemand over te willen nemen. Ik zie nu dat dat helemaal niet goed is en dat we echt moeten kijken naar wat mensen nog zelf kunnen regelen. Maar het zat niet in mijn systeem, zo ben je niet opgeleid en zo heb ik jaren niet gewerkt’. Juist omdat de professional meer ruimte moet en zal krijgen, is het in de hervorming van de zorg van zo’n groot belang dat die professional ook toegerust is om niet alleen in termen van zorg te denken, maar ook in termen van zelfredzaamheid. Dat vraagt ook wat in den breedte van de opleidingen voor al die mensen die straks in het sociaal domein werkzaam zullen zijn. Graag hoor ik van de staatssecretaris hoe hij juist ook daar de noodzakelijke cultuurverandering al in de opleiding handen en voeten wil geven.
Historisch jaar
Voorzitter,
2014 zal wat de VVD betreft een historisch jaar worden. Historisch, omdat er eindelijk de durf en moed is om in Nederland de langdurige zorg aan te passen aan de eisen van deze tijd. Historisch, omdat eindelijk echte stappen worden gezet om de kosten onder controle en de kwaliteit omhoog te brengen. Historisch, omdat we de belangrijke stap zetten om mensen minder in plaats van meer afhankelijk van de overheid maken.
Zoals altijd, zullen wij dat in dit land zo vormgeven, dat juist de mensen die echt afhankelijk zijn van de zorg op ons kunnen rekenen. Zoals altijd zullen wij dat zo doen, dat we altijd oog houden voor individuele gevallen. Zoals altijd zullen wij geen mensen op straat zetten en fatsoenlijk zorgen voor wie dat nodig heeft. En dat kan ook. We zijn nu wereldkampioen uitgaven aan langdurige zorg. Dat is geen titel om trots op te zijn. Juist 2014 is bij uitstek het jaar om de zaken te veranderen en uiteindelijk wereldkampioen kwaliteit te worden.
Download hier de spreektekst in pdf.