Verantwoordingsdebat: 2013 jaar met twee gezichten - Main contents
2013 was economisch een zwaar jaar. Een terugblik op het jaar 2013 laat dan ook een gemengd beeld zien, het is een jaar met twee gezichten. In de tweede helft van 2013 blijkt uit de cijfers dat Nederland langzaam de goede kant op gaat: de export en de investeringen trekken aan, en het consumentenvertrouwen neemt toe. Maar we zijn er nog niet, dus voor de VVD alle reden om koers te houden.
Spreektekst VVD Tweede Kamerlid Aukje de Vries - Verantwoordingsdebat 28 mei 2014:
Voorzitter, verantwoordingsdag betekent voor mij twee zaken. Een terugblik op 2013 en bekijken of al het belastinggeld goed is besteed.
2013 was economisch een zwaar jaar. Een terugblik op het jaar 2013 laat dan ook een gemengd beeld zien, het is een jaar met twee gezichten. In de tweede helft van 2013 blijkt uit de cijfers dat Nederland langzaam de goede kant op gaat: de export en de investeringen trekken aan, en het consumentenvertrouwen neemt toe. Maar we zijn er nog niet, dus voor de VVD alle reden om koers te houden.
Koers houden om de financiën verder op orde te brengen. Er voor te zorgen dat we niet steeds maar meer blijven uitgeven dan we binnen krijgen. Want de staatsschuld is nog wel opgelopen [€ 443 miljard (73,5%)] en veel te hoog. Het legt een hypotheek op toekomstige generaties.
Koers houden om de prille tekenen van herstel te kunnen laten doorzetten. Want veel mensen voelen dit helaas nog niet in hun dagelijks leven, in hun portemonnee.
Koers houden om de noodzakelijke hervormingen door te zetten zodat we onze overheid, economie en samenleving krachtiger maken voor de toekomst. Dat is nodig om ook in de toekomst een vangnet te kunnen bieden voor mensen die dat echt nodig hebben.
In 2013 kromp de economie terwijl groei verwacht werd [-0,8% in plaats van +0,75%]. De werkloosheid liep fors op [8,5% in december 2013 - 668.000 personen]. De achterblijvende export en lage consumentenbestedingen waren de grootste redenen voor de negatieve economische ontwikkeling.
Achter deze cijfers gaan tekenen van herstel schuil. Voor het eerst in vijf jaar is het begrotingstekort onder de 3%, [namelijk 2,5%]. We willen naar 0%. In 2013 is er voor het eerst sinds jaren geldover bij de zorg [€ 1,1 miljard], dankzij een effectieve aanpak van de minister van VWS. Het bedrag waar de rijksoverheid garant voor staat is afgenomen [van € 258 miljard naar € 214,2 miljard]. Bovendien is vanaf eind 2013 een licht herstel in de economie waar te nemen.
De afgelopen periode heeft het kabinet forse stappen gezet. Sinds het regeerakkoord van Rutte 1 wordt er eind 2017 voor maar liefst €51 miljard bezuinigd [waarvan € 35 miljard op de uitgaven].Hiermee maken we de overheid dus ook echt kleiner! Een kleine overheid, die ruimte geeft, is nodig om meer groei te realiseren.
De Algemene Rekenkamer geeft aan dat de Tweede Kamer over steeds minder geld gaat. Ik vind dat gewoon wel mooi! Ik zou het liefst zien dat we over nog minder geld gaan. Alleen dan krijgen we echt een kleinere overheid die meer ruimte laat aan mensen en bedrijven.
We geven ook ruimte aan lagere overheden door taken te decentraliseren. Een grote operatie en natuurlijk begrijpt de VVD ook de zorgen over de decentralisaties. De VVD heeft er vertrouwen in dat gemeenten de taken die bij hun belegd worden op een goede, verantwoorde en efficiënte manier zullen uitvoeren. Het wordt dichtbij de mensen geregeld en er kan meer maatwerk geleverd worden. De gemeenten zijn hard aan het werk om dat voor elkaar te klaar te krijgen. Het Rijk moet dan ook durven loslaten. De VVD gaat er vanuit dat de verantwoordelijke ministers de vinger aan de pols houden bij de voorbereiding en implementatie. Daarom heeft de VVD geen behoefte aan een nieuwe toetsmoment. Er gebeurt op dat punt ook al veel, zo is er een coördinerend minister, zijn er regietafels. Ik ga er vanuit het kabinet dat kan bevestigen.
Ook voor de hervorming zijn grote stappen gezet. Hervormingen waar jarenlang veel over werd gepraat, maar weinig aan werd gedaan, die komen van de grond. Er is gewerkt aan de voorbereiding van de besluitvorming over belangrijke hervormingen op het gebied van wonen, zorg en arbeidsmarkt, waar dit jaar besluiten over zijn gevallen of gaan vallen.
Het kabinet is dus op stoom, met dank aan de steun van de constructieve oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP. Maar nogmaals we zijn er nog niet, er is nog veel werk te doen. Dus wat de VVD betreft nu doorpakken en koers houden.
Bij verantwoordingsdag is het belangrijk om te kijken of al het belastinggeld rechtmatig is besteed. En dat is met 99,7% dik in orde. Maar net zo belangrijk is het om te kijken of we met de inzet van al dat belastinggeld ook bereiken wat we wilden bereiken en of dat efficiënt gebeurt. Ofwel of de miljarden doelmatig en doelgericht worden ingezet.
De overheid moet het belastinggeld goed besteden. De VVD is daarom blij dat de regering bovenop de aanpak van fraude zit. Als je er bovenop zit, dan komt er ook meer naar boven. Er gebeurt al veel meer dan in het verleden. De Algemene Rekenkamer constateert echter dat er nog scherper zicht moet komen op de omvang van de fraude. Dat is natuurlijk mooi als dat kan. Hoe kan de fraude-aanpak nog verder worden verbeterd?
Als het gaat om de effectiviteit en efficiency van sommige subsidies en stimuleringsmaatregelen vraagt dat ook de aandacht volgens de VVD. Op initiatief van de VVD is er gelukkig inmiddels een horizonbepaling voor subsidies, die binnenkort ook wettelijk verankerd gaat worden. Subsidieregelingen stoppen dan automatisch na 5 jaar. Er moet eerst een evaluatie plaats vinden voordat eventueel besloten kan worden om door te gaan met de regeling. Anders schrijven we in feite een blanco cheque uit.
Hoe wordt door het kabinet invulling gegeven aan de evaluatie van subsidieregelingen in de praktijk?
Dat er aanleiding voor is bleek wel uit een publicatie in de NRC, waarin de overheid via subsidies als pinautomaat werd neer gezet. Ook uit de bevindingen van de Algemene Rekenkamer komen zaken naar voren die minimaal de wenkbrauwen doen fronsen. Bijvoorbeeld het effect van de maatregel voor zuinige auto’s. Dit heeft sinds 2007 mogelijk € 5 miljard gekost, terwijl de CO2-besparing laag was. Daarmee was het een heel dure maatregel. Het geld is wel naar auto’s gegaan maar of de lucht nu schoner is?
Hoe kan er nog beter zicht komen op de effectiviteit van subsidies en op de risico’s bij subsidieregelingen? Hoe kunnen we het dorre hout kappen, ofwel subsidies die niet doen wat ze moeten doen of niet efficiënt zijn?Je kan elke euro maar 1 keer uitgeven, zeker in tijden van schaarste maakt dat deze vraag relevant.
Een ander instrument zijn de beleidsdoorlichtingen. Al het beleid moet een keer per 4 tot 7 jaar worden doorgelicht om te kijken of het werkt. In de praktijk gebeurt dit lang niet altijd.
Hoe gaat het Kabinet ervoor zorgen dat dit wel gaat gebeuren?
De VVD is daarnaast een voorstander van een grotere betrokkenheid van de Tweede Kamer vooraf bij de opzet van beleidsdoorlichtingen en -evaluaties. Dit zal de betrokkenheid alleen maar ten goede komen. Hoe gaat het kabinet de Tweede Kamer eerder en nauwer betrekken bij de opzet en vraagstelling van de verschillende typen beleidsonderzoeken?
Ik moet zeggen dat de Tweede Kamer in dit opzicht ook de hand in eigen boezem mag steken. Voor de evaluatie van beleid en van maatregelen is veel minder enthousiasme en aandacht dan voor nieuw beleid. We zijn blijkbaar meer geïnteresseerd in plannen maken, dan in te kijken of de plannen ook goed zijn geweest en goed zijn uitgevoerd.
De VVD vind het ook interessant om meer te kijken naar productiviteitsverbetering van de overheid. Vorig jaar is daarover er een rapport verschenen van Roland Berger Strategy Consultants. Volgens het onderzoek benut de Hervormingsagenda Rijksdienst nog maar een heel klein van het geïdentificeerde potentieel. Daarvoor is allereerst meer inzicht in de productiviteit nodig en de ontwikkeling. Welke mogelijkheden ziet het kabinet? Want als het goedkoper kan, moet je het goedkoper doen.
Tot slot, voorzitter, transparantie is cruciaal volgens de VVD als het gaat om de besteding van ons belastinggeld. De VVD ziet daar kansen voor open data en open spending. Het is toch teleurstellend dat de Algemene Rekenkamer in haar trendrapport constateert dat er niks gebeurt als het gaat om open data bij het onderdeel verantwoording. Dat de subsidies dit jaar als open data beschikbaar zijn gesteld is goed, maar kan dit ook gewoon structureel in een openbaar subsidieregister? De Tweede Kamer heeft een belangrijke controlerende rol, maar met open data kunnen we 17 miljoen Nederlanders controleur maken van de regering, kunnen onderzoeksbureaus, universiteiten, journalisten nog meer controleur worden.
Wat gaat de regering doen om open spending te bevorderen zeker ook bij verantwoording? Wat is de ambitie? En in welk tempo gebeurt dat?