Zeg eerst eens waar die kernwapens liggen - Main contents

Vanavond praat de Kamer over nucleaire ontwapening. In NRC Handelsblad een opinieartikel dat ik samen met Sjoerd Sjoerdsma (D66) schreef.

Het is dit jaar vijfentwintig jaar geleden dat de Berlijnse muur viel, begin van het einde van de Koude Oorlog. Vandaag de dag liggen er echter nog steeds Amerikaanse kernwapens op ons continent. Waar ze liggen weten we niet. Althans, niet officieel. Dat maakt een debat over nucleaire ontwapening lastig. Terwijl er juist brede consensus bestaat dat deze wapens in Europa geen enkel militair doel meer dienen. Het wordt tijd om openheid van zaken te geven.

Kernwapens zijn de meest vernietigende wapens die de mensheid ooit heeft ontwikkeld. Wat ze aan kunnen richten weten we sinds Hiroshima en Nagasaki (foto). Met de capaciteit van de huidige kernwapens zou het gebruik, per ongeluk of opzettelijk, helemaal catastrofaal zijn. Het Rode Kruis verklaarde onlangs dat de gevolgen van de inzet van een kernwapen zo groot zijn, dat hulpverleners vrijwel niets uit zouden kunnen richten. Honderdduizenden slachtoffers is niet ondenkbaar. Dat is een fundamenteel debat waard.

Met het einde van de Koude Oorlog is de dreiging van de inzet van kernwapens gelukkig afgenomen. Opeenvolgende onderhandelingsrondes hebben tot een forse vermindering geleid. De Verenigde Staten streven onder Obama zelfs naar een ‘global zero’, een wereld zonder kernwapens. Verder onderhandelen met andere kernmachten, Rusland voorop, moeten dat doel dichterbij brengen. Het verwijderen van de zogeheten tactische kernwapens uit Europa is dan een logische openingszet.

Toen twee oud-premiers vorig jaar naar Volkel wezen, hield het kabinet de kaken op elkaar. Op zichzelf begrijpelijk, want over de precieze locatie van de wapens worden volgens NAVO-afspraken geen mededelingen gedaan. Maar gelden die afspraken ook wanneer de VS, tegen de wil van het Nederlands parlement, bezig is met de modernisering van het Europese kernwapenarsenaal? De Kamer liet recent nog weten geen nucleaire rol voor de JSF te zien. Die uitspraak, waarmee in feite de eindigheid van de Nederlandse kerntaak is gesteld, vraagt hoe dan ook om een open dialoog met bondgenoten.

Opmerkelijk is daarbij dat in andere landen een opener gesprek over het nucleaire vraagstuk mogelijk is. Zo vindt in het Verenigd Koninkrijk een publiek debat plaats over nut en noodzaak van nieuwe kernonderzeeërs (kosten: 100 miljard euro). In 2009 riep de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Steinmeier, sinds kort terug op zijn post, al op tot het zo snel mogelijk verwijderen van alle Amerikaanse kernkoppen van Duitse bodem. Leden van de Bundestag brachten ondertussen al eens een bezoek aan de luchtmachtbasis Büchel om zich ter plaatse voor te laten lichten.

Het is met andere woorden de hoogste tijd om de geheimzinnigheid achter ons te laten. Met de nucleaire supertop die Nederland eind maart organiseert, moeten we dit debat voeren. Niet door zo maar eenzijdig bondgenootschappelijke afspraken te negeren of op te zeggen. Wel door op zijn minst dezelfde openheid te bedingen als het VK of Duitsland. Het kabinet zegt in een recente brief over nucleaire ontwapening transparantie hoog in het vaandel te hebben staan. Eerlijk zijn over de kernwapens op eigen bodem ligt dan in de rede. Wees open over kernwapens, om te beginnen in Nederland.