Zwart-wit - Main contents
Mijn twittervolgers en facebookvrienden vechten elkaar deze zomer voortdurend de tijdlijnen uit. Ze zijn tegen ISIS of tegen Israël, tegen Hamas of voor Gaza, boos over Syrië of Egypte of waar dan ook. En ze zien daarachter de kwade genius van Rusland, Amerika, Europa, Islam, of de neoliberale wereldheersers. Ze doen hun uiterste best met retweets en links naar artikelen her en der te bewijzen hoe kwaadaardig de club is waarop ze hun pijlen richten.
Ik zal vast trots moeten zijn op zo’n gemengde vriendenkring, maar ik vind het vooral verwarrend. Allereerst omdat mijn vrienden voortdurend lijken te zeggen dat je je maar over één van deze zaken druk mag maken en je tegelijk kwalijk nemen dat je niet steeds blijft zeggen hoe erg je al het andere vindt. Als je iets zegt over het disproportionele geweld van Israël, dan vind je het zeker niet erg wat Hamas doet. En dan zijn ze boos dat je de afgelopen twee dagen ISIS niet scherp genoeg veroordeeld hebt. Of dat je Syrië vergeten bent.
Welnu. Dan eerst maar de disclaimer: ik vind alle geweld verkeerd, elk opofferen van onschuldige en kwetsbare mensen aan ideologie of eigenbelang onaanvaardbaar, elke dode of vluchteling of verdrukte een aantasting van de menselijke waardigheid die onze leidraad zou moeten zijn.
En nee, natuurlijk is niet alle geweld gelijk. Natuurlijk is er een politieke en juridische analyse nodig van al die verschillende situaties. Natuurlijk moeten we goed kijken wat de oorzaken en aanleidingen zijn en wet er nodig en mogelijk is om de spiraal van geweld te doorbreken. Natuurlijk moet onderzocht worden hoe het zit met mensenrechtenschendingen en oorlogsrecht. En natuurlijk zijn de meeste antwoorden op die vragen te simplistisch.
Eenzijdig
Maar waarom twitteren mijn conservatieve christelijke vrienden eenzijdig alles door wat verwijst naar christenvervolging, de bedreiging van Israël door Hamas of wat wijst op het ‘gevaar van de Islam’? Waarom schrijven mijn moslimvrienden alleen over hoe Palestijnen (=moslims?) lijden onder Israëlische onderdrukking en bombardementen? Waarom doen mijn atheïstisch-seculiere vrienden alsof dit allemaal bewijst dat het religieuze problemen zijn? En waarom worden demonstraties voor dit of tegen dat met kennelijk boosaardig genoegen uitgemolken om ook de spanningen in Nederland op te blazen?
Ik snap heel goed hoe de verhalen uit deze conflictgebieden je bij de strot kunnen grijpen. Ik snap dat dat vooral gebeurt als je je verwant voelt met een van de groepen in het conflict. Ik snap dat de verhalen je zo boos kunnen maken dat je wilt dat iedereen ziet wat er fout gaat. Ik snap dat je wilt dat de wereld, iemand, ingrijpt. En ik snap dat je elk verhaal aangrijpt om dat duidelijk te maken en op te komen voor de groep die je aan het hart gaat.
Zoals bij elke strijd sneuvelt de waarheid als eerste. Soms omdat de verhalen die verteld worden simpelweg niet kloppen, foto’s worden gemanipuleerd, overdreven beelden worden geschetst. Vaker nog omdat slechts een deel van het verhaal wordt verteld, namelijk dat deel dat aantoont hoe fout de ander is en hoe zielig de groep voor wie je opkomt. Zo werkt propaganda en ik zie tal van mijn digitale vrienden daar gewild of ongewild aan bijdragen.
Hoe dan wel?
Moeten we dan maar zwijgen? Dat is niet alleen onmogelijk, het is ook onverantwoord in het licht van het vele geweld waarvan we deze maanden getuige zijn.
Maar het zou wel helpen als we beseffen dat we bijna telkens te weinig informatie hebben voor een eerlijk beeld. Het zou helpen als we beseffen dat het geweld van de een geen vrijbrief is voor het geweld van de ander. Het zou helpen als we beseffen dat het altijd de gewone mensen zijn die lijden onder het gevecht tussen machthebbers en tussen strijders. Het zou helpen als we opkwamen voor die mensen en niet voor partijen. En het zou helpen als we daarbij geen verschil maken tussen een kind in Gaza, Aleppo, Jeruzalem, of op een berg in Noord-Irak.
Beste digitale vrienden van me: ik snap jullie boosheid. En ik voel me ook boos en machteloos over het doorgaand geweld. Ik spreek me uit tegen het buitensporige geweld van Israël en tegen de willekeurige guerilla-technieken van Hamas. Ik spreek me uit tegen de nietsontziende strijders in Syrië en tegen het barbaarse geweld van ISIS. Ik spreek me ook uit tegen de internationale gemeenschap die door verdeeldheid en eigen belangen niet of alleen eenzijdig ingrijpt, vaak zelf boter op het hoofd heeft en structurele oplossingen vaak niet stimuleert. En ik spreek me uit tegen alle haat en geweld wegens ras of godsdienst, of het nu joden, moslims of christenen zijn.
Maar zullen we - alsjeblieft - proberen niet zelf in deze loopgraven van een heilloze strijd terecht te komen?