Verslag van een AO over het Midden-Oosten Vredesproces - Main contents
De vaste commissie voor Buitenlandse Zaken heeft op 17 juni 2014 overleg gevoerd met minister Timmermans van Buitenlandse Zaken over:
• de stand van zaken van het Midden-Oosten Vredesproces en het verzoek van het lid Voordewind om duiding van de ontwikkelingen met betrekking tot de verzoening tussen Fatah en Hamas;
• de financiële ondersteuning voor Palestijnse gevangenen in Israëlische detentie;
• de kabinetsreactie op het rapport The UNICEF Report-one year on van Military Court Watch.
Inbreng de heer Ten Broeke (VVD): Voorzitter.
Amper een jaar geleden debatteerden we in de plenaire zaal over het burgerinitiatief Sloop de muur. De eerste berichten over een poging van de Minister van Buitenlandse Zaken van de VS, Kerry, om de Israëli’s en Palestijnen weer om tafel te krijgen, hadden ons op dat moment bereikt. Heel weinig mensen geloofden toen dat dit zou gebeuren en dat het kansrijk zou zijn. Ik hoor het mijn collega Van Bommel nog zeggen: die havik Netanyahu is een sta-in-de-weg voor het vredesproces. Wellicht beweert hij dit vandaag weer. Het kan niet worden ontkend dat diezelfde Netanyahu, wellicht niet in eigen persoon, maar via Yitzhak Molcho en Tzipi Livni, aan tafel is gaan zitten. Hij deed dit zonder voorwaarden vooraf, wat slechts door weinigen voor mogelijk was gehouden. Om te gaan praten stond hij voor de volgende keuzen: het accepteren van de grenzen van 1967, wat volgens mij pas aan het einde van de onderhandelingen een mogelijkheid zal zijn; het bevriezen van de nederzettingen, wat men in 2009 al heeft geprobeerd zonder resultaat of het vrijlaten van de zogenaamde pre-Oslogevangenen. Israël koos voor dit laatste.
Ik had het genoegen vorige week zelf in Israël en de bezette gebieden te mogen zijn. Ik was in Ramallah en sprak daar met Mohammed Stayyeh die tot vlak voor het mislukken van de onderhandelingen een van de onderhandelaars aan Palestijnse zijde was. Ik heb het genoegen gehad om in Jeruzalem met een aantal leden van het Israëlische onderhandelingsteam te mogen spreken. Dan krijg je toch een wat ander beeld dan wat zoal in de pers gegeven wordt. Opvallend was bijvoorbeeld dat beide partijen klaagden over de wijze waarop de onderhandelingen onder leiding van de Amerikanen uiteindelijk weer in de ijskast zijn verdwenen, althans voorlopig. Er ontstaan dan allerlei lezingen. We kunnen proberen daar weer onze eigen lezing van te geven. Bij dit AO wil ik de lezing vasthouden dat de Amerikanen goede relaties onderhouden met beide partijen en ze een klimaat wisten te creëren waarin onderhandelingen toch opportuun werden. Kerry heeft tientallen bezoeken aan de regio gebracht. Het team van Indyk heeft daar vrijwel permanent gezeten. Ik wil niet over een bezetting spreken, maar dit team was er toch geruime tijd aanwezig. Dit maakte de onderhandelingen mogelijk die nu zijn vastgelopen.
Wie had verwacht dat het één rechte lijn naar een akkoord zou zijn, miskent de realiteit die we al twintig jaar kennen. De realiteit is dat er niet of nauwelijks gesproken wordt en dat verzoening steeds moeilijker wordt. De realiteit is dat een oplossing, hoewel deze al tientallen malen beschreven is en duidelijk is voor de meeste mensen, enorme opofferingen en concessies van beide kanten vergt. Niemand wil het vastlopen van de onderhandelingen op zijn geweten hebben. De blame game is begonnen. Het is niet goed als Nederland daar een bijdrage aan levert. We moeten onze ogen op de bal houden. De bal is in dit geval het hervatten van de besprekingen zodra dit mogelijk is.
Natuurlijk is met het aankondigen van de eenheidsregering van technocraten met wie Hamas heeft ingestemd, een nieuwe situatie ontstaan. Natuurlijk heeft de aankondiging van de bouw van 1.500 nederzettingen bijgedragen aan het beëindigen van de besprekingen. Het betrof hier de zoveelste recycling van de bouw die al in december was toegezegd, vervolgens was bevroren en nu weer is geactiveerd. Abbas kon onmogelijk het framework dat hem op 12 maart in het Witte Huis werd aangeboden, omhelzen. Hij heeft zelf toegegeven dat dit ook heeft bijgedragen aan het stopzetten van de besprekingen.
De vraag die we moeten beantwoorden, is op welke manier Nederland zichzelf, de Europese Unie, maar ook de Amerikanen, in staat acht om binnen afzienbare termijn toch weer te komen tot besprekingen. In de tussentijd moeten we afzien van eenzijdige acties naar de ene dan wel de andere partij. Ik wil graag zeker weten dat Nederlandse belastinggelden die nu nog aan de Palestijnse Autoriteit (PA) ter beschikking worden gesteld, niet bij Hamas dan wel bij affiliates van Hamas terechtkomen, zolang deze op de terreurlijst staat.
Ik wil graag weten wat de consequentie is van het ondertekenen van een vijftiental VN-resoluties? Van sommige van deze verdragen en protocollen is Nederland de houder. Geeft Nederland bij het ondertekenen daarvan aan dat het niet ontvankelijk is voor eventuele verzoeken op basis van die verdragen, zolang we Palestina nog niet als staat erkennen? Dit laatste moet het gevolg zijn van onderhandelingen.