Europese waarden noodzakelijk in onoverzichtelijke wereld - Main contents
Solidariteit, vrijheid en democratie. Kernwaarden van de Nederlandse rechtstaat, en tevens de kernwaarden van de Europese Unie. Kernwaarden die we overeind kunnen houden doordat we daar samen in Europa voor staan, tegen de barbarij van IS of de machtspolitiek van Rusland. Zeker in een wereld die steeds minder overzichtelijk wordt, hebben we Europa, en de waarden waar Europa voor staat, harder nodig dan ooit.
Recent sprak ik een museumdirecteur die mij aanspoorde om vaker het verhaal van de Europese Unie te verkondigen. Zoals zij kunstwerken met verbeelding aan de man bracht. Eerst dacht ik, lekker makkelijk, een Hollandse oude meester ligt natuurlijk beter in de markt dan zoiets abstracts als de Europese Unie. Maar eigenlijk is de overeenkomst juist glashelder en scherp aanwezig.
In de wereldoorlogen van de eerste helft van de vorige eeuw was het duidelijk wie de voor en wie de tegenstander was. En tijdens de koude oorlog die daarop volgde waren de blokken ook scherp verdeeld. Maar de afgelopen zomer zagen we dat de 21ste eeuw echt is uitgebroken. We leven in een wereld die niet meer zo overzichtelijk is. Het conflict tussen de Oekraïne en Rusland, de oorlog in Gaza, het zelfbenoemde islamitisch kalifaat in delen van Syrië en Irak, de ziekte Ebola. Deze conflicten komen ook ons land binnen. Instabiliteit in onze wijken, duizenden mensen die asiel zoeken, sancties richting Rusland die ook ons en onze bedrijven treffen, de ziekte Ebola die ongezien op het vliegtuig naar Nederland kan komen en een vliegtuig dat van Schiphol vertrekt en geliefden nooit meer thuisbrengt.
Veel landen aan de randen van Europa kijken reikhalzend naar de stabiliteit, voorspoed, welvaart, welzijn en de democratische waarden die wij in Nederland en in de Europese Unie hebben. In Europa ben je vrij om te zijn wie je wilt zijn, te zeggen wat je wil zeggen en is er altijd een vangnet als het mis gaat. Dat is een Europese Unie waar de Partij van de Arbeid voor staat en die we willen onderhouden en verbeteren.
De Europese Unie is zo veel meer dan een markt of een vrijhandelszone. Net zoals de oude meesters van de museumdirecteur is de Europese Unie een kunstwerk van formaat: het is een waardengemeenschap van mensen. Europa staat voor een halve eeuw welvaart, vrijheid, solidariteit en democratie. En natuurlijk is Europa niet perfect, en ondervindt bijvoorbeeld de vrachtwagenchauffeur die te maken heeft met oneerlijke concurrentie ook nadelen van Europese samenwerking. Sommigen willen daarom het hele kunstwerk, en het verhaal dat erbij hoort, bij het grofvuil zetten. Ik wil juist het kunstwerk behouden door deze reële problemen aan te pakken, en stapje voor stapje te werken aan een sterker en socialer Europa. Een Europa dat levert wat het belooft: een gezamenlijke toekomst met welvaart, werk, zekerheid en veiligheid. Niet alleen voor diegene die sterk genoeg zijn om mee te kunnen, maar voor iedereen.
De nieuwe Commissievoorzitter Juncker moet voortvarend aan de slag met deze opdracht. En onze nieuwe Nederlandse Commissaris Frans Timmermans gaat daar een bepalende rol bij spelen. Als de plaatsvervanger en rechterhand van Juncker krijgt hij een leidende rol bij de grote prioriteiten van de nieuwe commissie. Ook zijn portefeuille is essentieel: de rechtstaat en de fundamentele rechten binnen de Europese Unie staan onder druk en daarmee ons welzijn en onze vrijheid.
Aan Timmermans de taak om hier weerstand tegen te bieden en tevens de organisatie van de Unie op de rails te krijgen, zodat de Unie welvaart, werk en zekerheid kan bieden aan al haar inwoners. Daarnaast rust op zijn schouders, want een Eurocommissaris blijft ook een Nederlands politicus, de verantwoordelijkheid het verhaal van Europa naar Nederland te brengen. Dat is de laatste jaren te weinig gedaan. Het verhaal van de EU als waardengemeenschap, waar we samen staan voor onze historisch gedeelde kernwaarden: solidariteit, vrijheid en democratie.