Weeklog Dennis de Jong: Handjeklap van regeringsleiders - Main contents
De afgelopen week hebben de regeringsleiders op de Europese Raad besloten dat er een ‘kleine’ verdragswijziging nodig is om een permanent noodfonds op te kunnen richten voor landen uit de eurozone die in zwaar weer terecht zijn gekomen. Maar dan wel onder strenge voorwaarden, zoals de Duitse Bondskanselier Angela Merkel er uitdrukkelijk bij vermeld wilde zien. Als het allemaal door gaat, is het helemaal geen ‘kleine’ wijziging maar het begin van nog meer zeggenschap van Brussel over het nationale economische beleid. De regeringsleiders noemen het alleen maar ‘klein’, om te voorkomen dat er in de lidstaten onder de bevolking een echte discussie over ontstaat en er referenda worden uitgeschreven. Daarmee maken ze de traditionele fout: Brussel wordt machtiger, maar zonder dat er geluisterd wordt naar de Europese burgers.
De SP heeft in de Tweede Kamer en in het Europees Parlement gestemd tegen de leningen aan Griekenland en Ierland uit het tijdelijke noodfonds. In onze ogen is het gevaar groot dat deze landen de leningen niet of niet geheel kunnen terugbetalen en de automatische consequentie van het huidige systeem is dat dan de belastingbetaler voor de kosten opdraait. En dat terwijl de banken jarenlang geprofiteerd hebben van relatief hoge rentes op de Griekse en Ierse staatsobligaties. Merkel heeft er wel op gezinspeeld, maar hier komen de regeringsleiders niet erg ver: hooguit wordt er van geval tot geval gekeken of de banken ook moeten bijdragen.
De toevoeging dat er alleen onder strenge voorwaarden leningen zullen worden verstrekt, is geen ‘kleinigheid’, wat de regeringsleiders ook beweren. We zien aan Griekenland en Ierland wat dit in de praktijk betekent: draconische bezuinigingen, o.a. door uitverkoop van publieke diensten en goederen (zoals de haven van Athene), en door afbraak van wat er nog over is aan sociaal stelsel. In beide landen ontsnappen de rijken voorlopig de dans. Als je dit voegt bij de ideeën van de Commissie over een economische regering, is er sprake van een neoliberale sprong voorwaarts: de crisis én de Europese Unie worden gebruikt voor een puur neoliberaal afbraakbeleid.
Er is dus sowieso al genoeg aan de hand om een referendum juist te willen, in plaats van zo’n formule te kiezen dat een referendum niet hoeft, zoals de regeringsleiders nu doen. Bovendien hadden we vanuit de SP ook nog wel wat aanvullende ideeën voor een verdragswijziging: bijvoorbeeld erkenning van het recht van lidstaten om de eurozone ook te kunnen verlaten als ze de opgelegde bezuinigingen onaanvaardbaar vinden, of de versterking van sociale rechten die in het huidige verdrag nog erg vaag zijn geformuleerd. Maar daarover heb ik de regeringsleiders niet gehoord: zij hopen, net als in het verleden, historische inperkingen van de bevoegdheden van de lidstaten door te drukken zonder een echt maatschappelijk debat. Ik kan dat niet echt democratisch noemen.