Weeklog Dennis de Jong: de volksmennerij van Van Rompuy - Main contents
Deze week was het wéér raak: als Ierland geen lening aanvaardt van Brussel, dan betekent dat volgens de voorzitter van de Europese Raad, Van Rompuy, het einde van de Europese Unie. Onzin. Zelfs in het meest sombere scenario zouden de Ierse problemen hooguit voor problemen kunnen zorgen binnen de groep landen die de euro hebben ingevoerd. De Europese Unie valt echt niet om, als er een aantal lidstaten de euro zouden moeten opgeven. Wat wel in elkaar stort, is het ragfijne spel van Van Rompuy en de zijnen: een fuik die leidt naar steeds meer overdracht van bevoegdheden, zodat straks niet meer Den Haag maar Brussel bepaalt hoe onze begroting eruit komt te zien. Het einde dus van de droom van een federaal Europa. Maar dat zegt Van Rompuy er natuurlijk niet bij.
Kern van het neoliberale denken is dat bedrijven steeds grotere markten nodig hebben om te kunnen blijven groeien. De overheid kan een markt groter maken, bijvoorbeeld door overheidsdiensten over te hevelen naar de particuliere sector: denk aan de post of de elektriciteit. Maar je kunt ook grote markten creëren door vrijhandelsovereenkomsten: zo probeert de Europese Unie in zoveel mogelijk ontwikkelingslanden vrije toegang te krijgen voor Europese goederen en diensten. En ook de Europese integratie is zo’n project om een grote markt te creëren: de Europese interne markt is de basis, maar een gemeenschappelijke munt, de euro, met daarbijhorend een grote mate van eenvormig economisch beleid is de kroon op dat werk van de neoliberalen.
Het is typerend dat er nu een systeem op stapel staat waarbij de Europese Unie landen die onvoldoende bezuinigen, gaat straffen. Dát is wat nu speelt in de discussie over een ‘economische regering’ van Europa. Er staan geen sancties op asociaal beleid. Dus: wel bezuinigen, maar geen klopje op de schouder als een regering de economie stimuleert via extra investeringen, zoals Obama in de VS op dit ogenblik wel doet.
Ierland heeft lang volgehouden om geen lening te accepteren van Brussel. Het land stond er ook goed voor, totdat enkele van de belangrijkste Ierse banken in de problemen kwamen en de Ierse regering met vele miljarden moest bijspringen. Daardoor ontstond een gigantisch begrotingstekort. De Ierse regering wilde dit opvangen door draconische bezuinigingen, met als gevolg dat jonge Ieren het land verlaten om elders werk te zoeken, en de economie krimpt. Door het accepteren van een lening van Brussel weet de Ierse regering dat zij dan vast blijft zitten in deze vicieuze cirkel: op korte termijn heeft de overheid dan wel even lucht, maar Brussel zal eisen dat er nog meer wordt bezuinigd, en dat heeft dan weer een slechte uitwerking op de nationale economie.
Van Rompuy vindt dit allemaal best. Zijn hart ligt duidelijk niet bij de gewone Ieren die nu werkloos zijn en in eigen land geen toekomstperspectief meer zien. Nee, hem gaat het er alleen om die grote markt met één munt voor de grote bedrijven te behouden. Anders is het gedaan met de Europese Unie. Niet dus: in dat geval is het gedaan met het neoliberale project en de fuik die alleen maar leidt tot meer en meer bezuinigingen zonder aandacht voor sociale voorzieningen en goede arbeidsvoorwaarden. De Ieren zullen de lening waarschijnlijk wel gaan accepteren, onder enorme internationale druk. Maar Portugal heeft al laten weten dat voor dat land de euro niet heilig is en dat in bijzondere omstandigheden het verlaten van de eurozone voor Portugal niet ondenkbaar is. Ik hoop van harte dat lidstaten, zoals Griekenland, Portugal en misschien toch ook Ierland, de moed hebben om die optie van invoering van een eigen, zwakkere euro te onderzoeken. Het zou mij niet verbazen als ondanks alle financiële instabiliteit die dit in Europa kan veroorzaken, de gewone mensen er uiteindelijk wel bij varen.