Vanavond: AO over Stand van zaken ramp MH17 - Main contents
Vanavond algemeen overleg van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken over stand van zaken ramp MH17.
Onder meer over: reactie op berichten in de Duitse media, op het verzoek om navraag te doen naar de logboeken van de Oekraïense rampendienst SES, over de voortgang in het identificatieproces en over de mogelijke gezondheidsrisico’s voor het bij de repatriëringsmissie betrokken personeel.
Het debat is te volgen via politiek.24 (19.00 - 22.00 uur)
Inbreng Han ten Broeke (VVD), eerste termijn
Inleiding
Afgelopen maandag vond de waardige, ontroerende en zeker ook aangrijpende herdenking in de RAI in Amsterdam plaats. Mijn fractievoorzitter wist het treffend te verwoorden: ‘hoeveel verdriet kan er in één zaal?’
Waar woorden tekort schieten, zeggen namen alles, zeker als ze in combinatie met de leeftijden worden opgelezen. Tijdens en na deze prachtig georganiseerde ceremonie hebben we hartverscheurende verhalen van families mogen horen. En hoewel ramp met de MH17, nu bijna vier maanden geleden, onderdeel is van een veel grotere oorlog die helaas weer op ontbranden staat, gaat het voor VVD niet om de geopolitiek en eigenlijk al helemaal niet om de politiek - het gaat voor VVD nog steeds om nabestaanden. Was, is en blijft prioriteit nummer één.
289 slachtoffers zijn inmiddels geïdentificeerd, families van nog 9 nabestaanden verkeren in tergende onzekerheid. Zoals bijvoorbeeld Piet Ploeg, die de stoffelijke resten van twee familieleden heeft teruggekregen maar nog altijd wacht op identificatie van zijn broer.
Ik wil ook diepste respect en dankbaarheid betuigen aan hulpverleners en identificatieteam, forensisch experts die zijn belast met deze verschrikkelijke, maar oh zo belangrijke klus. Dag in dag uit.
Het is belangrijk dat zij in staat zijn om ook laatste identificaties te verrichten en dat persoonlijke bezittingen aan de families terug worden gegeven. Klopt het, zo vraag ik de minister, dat veel persoonlijke bezittingen wel in Nederland zijn maar nog niet overhandigd aan de nabestaanden omdat er nog onderzoek naar gedaan moet worden?
VVD vindt het van belang dat communicatie met nabestaanden tijdig, adequaat en frequent verloopt. Kan de minister daar een beeld van schetsen? Krijgen zij nieuws voordat de rest van de wereld het krijgt? Hoe regelmatig worden ze op de hoogte gesteld? En gebeurt dat ook op een persoonlijke manier?
Er is recentelijk een stichting door nabestaanden opgericht, Stichting Vliegramp MH17. Is er daarmee al contact geweest? Is het kabinet bereid - als dat nodig is - een bijdrage te leveren aan het fonds slachtofferhulp zodat het een secretariaat kan opzetten voor de zich nu organiserende nabestaanden?
Dan wil ik nu nog enkele vragen stellen over de rampplek, hoe het is gebeurd en wie het heeft gedaan.
Rampplek
De omstandigheden rondom de rampplek veranderen voortdurend. Zo nu en dan is de situatie zodanig dat een kleine Nederlandse missie, al dan niet met de SES of de OVSE, de rampplek kan bezoeken. Zowel de plaats-delict, die aan de frontlinie ligt, als de omgeving worden nog regelmatig bestookt met raketten, mortieren en artillerievuur en daarmee zouden onderzoekers - en zeker kolonnes op weg naar de rampplek - onverantwoorde risico’s lopen. Tegelijkertijd is ons ongeduld enorm en dat is zeer begrijpelijk.
Nog een paar vragen aan de ministers over de rampplek: hoe nu verder? Wat doen we met de wrakstukken? Wat zijn de obstakels? Welke gevolgen heeft de veranderende situatie aan de grens voor toegang tot het rampgebied? Hoe beoordelen zij recente uitspraken van de OVSE over onacceptabele hindering aan de grens? Gisteren zagen we de beelden van een oud takelwagentje. Is dat het beste wat we kunnen doen?
Toedracht
Dan de toedracht. De VVD vindt het van groot belang dat we komen te weten wat er exact is gebeurd. Op dit moment doet de Onderzoeksraad voor Veiligheid onderzoek naar de toedracht. De OVV moet uiterst zorgvuldig opereren, omdat iedere uitspraak zonder onomstotelijk bewijs grote consequenties kan hebben voor de conclusies van het onderzoek.
Mijn fractie acht het van groot belang dat de OVV over alle benodigde informatie en materiaal kan beschikken. Is dit het geval? Zo niet, kan de minister garanderen dat de OVV overal toegang toe krijgt en dat de onderzoekers hun werk optimaal kunnen doen? Hier hoort volgens mij niet bij dat wij als Kamer zelf het bewijsmateriaal gaan bestuderen. Ik wil niet voor privédetective gaan spelen. En al helemaal niet als dat bijdraagt aan speculatie en vervolgens ondermijning van dat onderzoek. Deelt de minister deze opvatting?
Schuldvraag
Ten slotte wil ik ingaan op de schuldvraag.
De VVD wil weten wie verantwoordelijk is voor de ramp. Anders dan de toedracht, wordt de schuldvraag onderzocht door het Openbaar Ministerie. En dat OM staat niet helemaal los van de minister.
Mag ik beginnen met een compliment voor de moed van deze minister, dat hij ons in een lopende strafzaak, waar de hele wereld meekijkt, ons als Kamer een briefing heeft willen laten geven door het OM? Ik weet dat daar meer dan één wenkbrauw over is opgetrokken. Maar de minister weet nu ook dat de Kamer heeft getoond hier verantwoordelijk mee te kunnen omgaan. Ik vond het een indrukwekkende briefing die mij veel heeft geleerd over de omvang van het onderzoek.
Duidelijk dat het geen simpele moordzaak betreft. De 298 inzittenden zijn slachtoffer van een oorlogssituatie: ongewild en misschien wel onbedoeld door de schuldige. Dat maakt ramp echter niet minder ernstig of minder verwijtbaar. En dus moet een schuldige worden gevonden. We worstelen allemaal met de wereld van verschil tussen het leveren van waterdicht, onomstotelijk bewijs dat stand houdt voor een rechter en bewijs dat voldoende is voor publiek en media. Het OM moet haar resultaten echter in de zittingszaal van de rechtbank overeind kunnen houden, en niet in de plenaire zaal van de Tweede Kamer of een tv-studio. Daarom is het belangrijk dat de Kamer ruimte geeft aan het OM, om dit onderzoek objectief te kunnen uitvoeren. Over onze schouders kijkt de hele wereld mee.
En iedereen die ervoor pleit dat Nederland internationaal in the lead is, moet zich realiseren dat Nederland dat nu is en dat die positie met een enorme verantwoordelijkheid komt. Ik heb de nabestaanden afgelopen maandag in de ogen kunnen kijken en wil dat over een jaar nog steeds kunnen doen. Maar omdat deze zaak heel Nederland aangaat, wel een verzoek aan deze minister: kan de Kamer met enige regelmaat, al is het bij hoge uitzondering, door het OM worden bijgepraat? Zodat wij in ieder geval vinger aan de pols kunnen houden, zonder hen op vingers te kijken? En wil het OM ook af en toe in de openbaarheid treden om de voortgang toe te lichten?
Het liefst zouden we morgen uitsluitsel willen hebben. Maar de toets is wettig en overtuigend bewijs. Kan de minister garanderen dat het OM voldoende is geëquipeerd om al het onderzoeksmateriaal dat tot bewijs kan leiden kan worden verkregen? En dat als OM op obstakels stuit, dat dit kabinet - met voorop de minister-president, de minister van Buitenlandse Zaken en de minister van Veiligheid en Justitie - als breekijzer fungeert om het bewijsmateriaal alsnog te verkrijgen?