Afwijkend stemgedrag in de Eerste Kamer - Main contents
In beide Kamers komt het weinig voor dat leden anders stemmen dan de meerderheid van hun fractie, maar in de Eerste Kamer i wel meer dan in de Tweede. Slechts zelden is dat doorslaggevend voor het lot van een wetsvoorstel, maar in de gevallen dat het zo was zorgde het soms voor grote politieke problemen. Het bekendste voorbeeld daarvan was de crisis na de 'Nacht van Wiegel i' in 1999, toen de stem van VVD-senator Hans Wiegel ertoe leidde dat de Grondwet niet werd gewijzigd. Die wijziging had het correctief referendum mogelijk moeten maken.
Net als in de Tweede Kamer was het lange tijd (tot omstreeks 1980) helemaal niet ongebruikelijk dat Eerste Kamerfracties altijd unaniem stemden. Toch leidde dat niet tot opvallend veel verworpen wetsvoorstellen. Bij de PvdA kwam afwijkend stemgedrag, met name bij justitiële onderwerpen, veel vaker voor dan bijvoorbeeld bij VVD of CDA.
In de Eerste Kamer lijkt de vrijheid om anders te stemmen dan de meerderheid van de fractie groter, maar die vrijheid is kleiner als de afwijkende stem bijvoorbeeld tot (ongewenste) verwerping kan leiden. Sommige fracties (SGP, PVV, SP) kennen nauwelijks of geen afwijkend stemgedrag.
In onderstaand overzicht staan recente voorbeelden waarbij afwijkend stemgedrag veel betekenis had.
Jaar |
Toelichting |
|---|---|
2014 |
3 leden van de PvdA stemmen tegen een wetsvoorstel over beperking van de vrije artsenkeuze in de Zorgverzekeringswet, waardoor het voorstel met 38 tegen 33 stemmen werd verworpen. |
1999 |
1 lid van de VVD stemt tegen het voorstel in tweede lezing over het correctief referendum i, waardoor er geen tweederde meerderheid was (49-26 stemmen). |
1995 |
1 lid van VVD en 1 lid van D66 stemmen tegen het wetsvoorstel Invoering prestatiebeurs, waardoor dit voorstel met 35 tegen 34 stemmen werd verworpen. |
In onderstaand overzicht zijn per fractie twee recente voorbeelden van afwijkend stemgedrag bij grote fracties opgenomen. Neem contact op met de redactie van PDC voor een uitgebreider overzicht.
CDA |
||
|---|---|---|
jaar |
aantal afwijkend |
onderwerp |
2018 |
4 |
|
2018 |
1 |
|
PvdA |
||
2020 |
2 |
|
2018 |
3 |
|
2015 |
5 |
Initiatiefvoorstel-Schouw deconstitutionalisering benoemingen i |
VVD |
||
2018 |
6 |
|
2018 |
1 |
Initiatiefvoorstel-Jetten deconstitutionalisering kroonbenoeming i |
D66 |
||
2017 |
1 |
|
2015 |
1 |
|
GL |
||
2012 |
2 |
|
2002 |
1 |
Meer over
Bent u als journalist of wetenschapper op zoek naar statistische gegevens over moties, stemgedrag, Kamervragen of andere parlementaire activiteiten? PDC, partner van het Montesquieu Instituut, kan deze gegevens onder voorwaarden beschikbaar stellen voor wetenschappelijk onderzoek en journalistieke publicaties. Neem voor meer informatie contact op.
Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC i van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.