Europese Raad 25-26 juni 2015

© Europese Unie, 2015

Op 25 en 26 juni waren de regeringsleiders van de EU-lidstaten samen voor een bijeenkomst van de Europese Raad¹. Het Europese migratiebeleid en Griekenland stonden centraal op de eerste dag van de top. De EU heeft afspraken gemaakt over het terugsturen van vluchtelingen naar het land van herkomst en de lidstaten hebben toegezegd op vrijwillige basis vluchtelingen op te nemen die nu in Griekenland en Italië worden opgevangen. Tot harde afspraken over het herverdelen van vluchtelingen over de lidstaten is het niet gekomen. Een oplossing voor de Griekse schuldenproblematiek² werd doorgeschoven naar een extra bijeenkomst van de eurogroep³ op 27 juni 2015.

Verder stonden de voortgang van het investeringsfonds EFSI⁴ en het vrijhandelsverdrag TTIP op de agenda. Tot slot kwam de aanpak van terrorisme en de digitale interne markt ter sprake en bracht David Cameron⁵ de Britse wensen voor heronderhandeling van hun lidmaatschap⁶ ter sprake.

Migratie

In april riep Donald Tusk⁷, voorzitter van de Europese Raad, een extra bijeenkomst van de regeringsleiders bijeen om de bootvluchtelingenproblematiek te bespreken. Aanleiding vormde een ramp voor de Italiaanse kust⁸ op 19 april waarbij honderden vluchtelingen verdronken. De Europese Raad presenteerde enkele plannen om de migrantenstroom te beperken. Zo moeten mensensmokkelaars bestreden worden door middel van een militaire operatie. Maar dat is pas mogelijk wanneer de Verenigde Naties⁹ en Libië hun goedkeuring hebben gegeven.

Het aantal vluchtelingen dat vooral Italië en Griekenland opnemen is ontzettend toegenomen. Daarom werd de Europese Commissie gevraagd om een plan te formuleren om vluchtelingen eerlijk te verdelen tussen de lidstaten. De Commissie stelde een verplichte herverdeling van vluchtelingen voor, maar dat stuitte op veel weerstand bij de lidstaten.

De conclusie van deze Europese Raad was dat er geen harde quota werden opgelegd aan de lidstaten. Wel werd afgesproken dat de andere lidstaten in 2015-2017 40.000 vluchtelingen uit Griekenland en Italië zullen opnemen, op vrijwillige basis. Onduidelijk was wat de belofte om nog eens 20.000 vluchtelingen te spreiden precies inhield. Daarnaast erkende de Europese Raad dat ook Hongarije bijzonder veel asielzoekers te verwerken had.

De Europese Raad zette hard in op het terugsturen van asielzoekers naar het land van herkomst. Met name de landen die asielzoekers moeten terugnemen zouden meer onder druk gezet worden dat ook te doen.

Griekenland

Hoewel officieel een klein punt op de agenda - voorzitter van de eurogroep Dijsselbloem zou verslag uitbrengen over de onderhandelingen met Griekenland over de schuldenproblematiek - moest de Europese Raad zich over de kwestie buigen. In de officiële verklaring over dag één van de top stond dat er lang over Griekenland was gepraat én dat alle regeringsleiders zich bewust waren van alle mogelijke gevolgen die de situatie met zich mee bracht. Naar verluidt werden er harde verwijten gemaakt aan het adres van de Griekse premier, die op zijn beurt stelde dat zijn land vernederd werd.

Toekomst bestuur eurozone

Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker¹⁰ presenteerde kort voor de Europese Raad het 'Five presidents' Report' over de toekomst van de Economische en Monetaire Unie¹¹ en het bestuur van de eurozone in het bijzonder. De bespreking daarvan werd doorgeschoven naar de volgende vergadering van de Ecofin.

TTIP

De kritiek op het vrijhandelsverdrag tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten was in de eerste maanden van 2015 sterk toegenomen. Ook in het Europees Parlement stonden lang niet alle fracties achter het verdrag. Zo behoorde de Europese delegatie van de PvdA¹² tegen.

Discussiepunt was onder meer dat de economische modellen die zijn gebruikt om de baten van TTIP uit te drukken, volgens sommige economen onrealistisch waren. Vanaf 2027 zou iedere EU-inwoner er jaarlijks 136 euro op vooruitgaan, maar de vraag was of de voordelen wel zo gelijk uitvallen. Omstreden was verder de mogelijkheid van investeerders om geschillen aan een arbitragetribunaal voor te leggen, buiten de gewone rechtspraak om.

Bij de Europese Raad bespraken de lidstaten hoe de onderhandelingen met de VS verder moesten. Aanvankelijk zou de verdragstekst eind 2015 vast moeten staan, maar dit wordt niet gehaald.

Overige onderwerpen

Veiligheid

De Europese Raad had NAVO¹³-chef Stoltenberg¹⁴ uitgenodigd om mee te praten over de veiligheidsagenda. De relatie tussen de EU en Rusland, de situatie in Oekraïne en de stand van zaken wat betreft terrorismebestrijding stonden in deze besprekingen centraal. De regeringsleiders sloten een principeakkoord om de Europese defensie-industrie te versterken.

Economie

In mei 2015 presenteerde de Europese Commissie plannen voor het voltooien van de digitale interne markt van de Europese Unie. Regeringsleiders hielden oriënterende gesprekken over de voorstellen van de Commissie. De EU beschouwt de digitale economie als een middel om groei en werkgelegenheid te realiseren.

Met de afronding van het Europees Semester 2015 in het verschiet besprak de Europese Raad de voortgang van het economisch herstel van de Europese Unie en de bijdrage die het nieuwe Europese Investeringsfonds⁴ (EFSI) hieraan moest gaan leveren. Het EFSI werd op de Europese Raad goedgekeurd. Ook met de landenspecifieke aanbevelingen van het Europees semester 2015 stemden de regeringsleiders grotendeels in en zij verzochten de lidstaten de aanbevelingen ook uit te voeren.

Verenigd Koninkrijk

De Britse premier David Cameron⁵ gaf een korte uiteenzetting over het referendum⁶ dat zijn regering zal houden in 2017 over de vraag of het Verenigd Koninkrijk wel of niet lid moet blijven van de EU. Cameron zou concessies van de andere landen moeten afdwingen omdat een campagne om in de EU te blijven anders kansloos zou zijn.

Er zouden geen concrete onderhandelingspunten of tafel zijn gelegd, maar met de presentatie van Cameron konden de heronderhandelingen over het Brits lidmaatschap van de EU officieel van start gaan.

• 1. 

  The European Council brings together EU leaders to set the EU's political agenda. It represents the highest level of political cooperation between EU countries.
   
• 2. 

  In 2010 werd duidelijk dat het Griekse begrotingstekort nog veel hoger was dan eerder gemeld. Griekenland was een financieel risico geworden en de rentes voor staatsleningen schoten omhoog. Midden in de financiële crisis die Europa op dat moment in haar greep hield dreigde Griekenland om te vallen. De stabiliteit van de euro was in gevaar en de andere eurolanden en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) schoten het land vanaf 2010 herhaaldelijk te hulp met pakketten noodleningen. In augustus 2018 kon deze steun worden beëindigd en stond Griekenland formeel weer op eigen benen.
   
• 3. 

  The Eurogroup is an informal body where the ministers of the euro area member states discuss matters relating to their shared responsibilities related to the euro.
   
• 4. 

  Het InvestEU Programma of InvestEU Programme is een zevenjarig investeringsprogramma van de Europese Commissie, dat van 2021 tot 2027 loopt en een verscheidenheid aan Europese financieringsinstrumenten samenbrengt. Door middel van een EU-begrotingsgarantie van 26,2 miljard euro die investeringsprojecten ondersteunt van financiële partners als de Europese Investeringsbank (EIB), nationale stimuleringsbanken (zoals het Nederlandse Invest-NL) en internationale instellingen creëert InvestEU een aantrekkelijke investeringsklimaat voor publieke en private partijen. Het uiteindelijke doel van de Europese Commissie is daarbij dat structurele economische groei binnen de EU aangewakkerd wordt.
   
• 5. 

  David Cameron (1966) was van 11 mei 2010 tot 13 juli 2016 minister-president van het Verenigd Koninkrijk. Hij was sinds 2005 leider van de Conservatieven. De heer Cameron studeerde in Oxford en werkte enige tijd bij de Conservatieve Partij, onder meer als adviseur van de ministers van financiën en Binnenlandse Zaken. Later werkte hij bij een mediaconcern. In 2001 werd de heer Cameron lid van het Lagerhuis en in 2004 kwam hij in het schaduwkabinet. Hij leidde in 2010-2015 een coalitie van Conservatieven en Liberaal-Democraten. Na het verloren Brexit-referendum maakte hij zijn vertrek bekend.
   
• 6. 

  Het Verenigd Koninkrijk verliet op 31 januari 2020 de Europese Unie. Het is daarmee het eerste land ooit dat uit de Europese Unie stapte. Het vertrek van de Britten ('brexit') was de uitkomst van een referendum over het lidmaatschap van de EU in het Verenigd Koninkrijk in 2016. Nadien volgden lange onderhandelingen over de scheidingsvoorwaarden en de overgangsperiode na de brexit, die op 31 december 2020 afliep. Eind december 2020 bereikten de onderhandelaars van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk een handels- en samenwerkingsovereenkomst. Die overeenkomst regelt vanaf 1 januari 2021 de relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk.
   
• 7. 

  Donald Tusk (1957) was van 1 december 2014 tot 1 december 2019 de vaste voorzitter van de Europese Raad. In november 2007-september 2014 was hij minister-president van Polen. Tusk was medeoprichter en leider van het conservatief-liberale (maar bij de christendemocratische Europese Volkspartij aangesloten) Burgerplatformum. Hij leidde als premier een coalitie van zijn partij en de Poolse Boerenpartij (PSL). Eerder was hij lid van het Lagerhuis en van de Senaat.
   
• 8. 

  ROME (ANP) - Op de Middellandse Zee heeft zich mogelijk de grootste ramp met een boot vol vluchtelingen tot nu toe voltrokken. Het schip met zo'n zevenhonderd mensen aan boord kapseisde in de nacht van zaterdag op zondag. Gevreesd wordt dat de meesten zijn verdronken. Zondag ontbrandde van alle kanten de kritiek op de Europese Unie, die maandag zal praten over de vluchtelingenproblematiek.
   
• 9. 

  De Verenigde Naties (VN) zijn een mondiale organisatie van overheden, samenwerkend op het gebied van internationaal recht, mondiale veiligheid, behoud van humanitaire rechten, ontwikkeling van de wereldeconomie en het onderzoek naar sociaal-maatschappelijke en culturele ontwikkelingen.
   
• 10. 

  Jean-Claude Juncker (1945) is the president of the European Commission. Juncker is a member of the Luxembourg party Christian Social People's Party (CVP), which is aligned with the European People's Party. Juncker server as prime minister of Luxembourg for nearly twenty years.
   
• 11. 

  De Economische en Monetaire Unie (EMU) is in 1991 opgericht door de Europese regeringsleiders. Het doel was een gezamenlijk economische politiek op te zetten, de prijsstabiliteit te bevorderen en de werking van de interne markt te verbeteren.
   
• 12. 

  De PvdA is met vier leden vertegenwoordigd in het Europees Parlement (EP). De PvdA-leden maken deel uit van de fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D).
   
• 13. 

  De Noord-Atlantische Verdrags Organisatie (NAVO) werd in 1949 opgericht met als doel de veiligheid en vrijheid van de aangesloten landen te garanderen en wereldwijd stabiliteit te bevorderen. De organisatie realiseert deze doelstelling door de inzet van politieke en militaire middelen. De NAVO bestaat uit 1 landen uit Europa en Noord-Amerika. Ieder lid van de NAVO draagt bij met mankracht, materieel en andere middelen.
   
• 14. 

  Jens Stoltenberg (1959) is sinds 1 oktober 2014 secretaris-generaal van de NAVO. Eerder was hij twee keer minister-president van Noorwegen: in 2000-2001 en 2005-2013. De sociaaldemocraat Stoltenberg, zoon van een diplomaat en opgeleid als econoom, werd in 1990 staatssecretaris van milieu. Daarna was hij minister van Industrie en Energie en minister van Financiën. Ook was hij enige tijd parlementslid. In 2002 werd hij leider van de Noorse sociaaldemocraten.