Weeklog: Boksende rechters - Main contents

Deze week gaat het natuurlijk vooral om de strijd om zetels in de Provinciale Staten en indirect de Eerste Kamer, maar in Europa woedt er ook een andere strijd: die tussen rechters. Het Luxemburgse Hof wil namelijk niet dat het over mensenrechten minder te zeggen krijgt, als de Europese Unie toetreedt tot het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens. Dan krijgt het concurrentie van de collega-rechters in Straatsburg die zich bezighouden met de uitleg van dat Verdrag. Een beetje kinderachtig, wat mij betreft. Maar ook opmerkelijk, want de Luxemburgse rechters lijken het best te vinden, als hun macht wordt uitgehold door de zogeheten arbitragecommissies voorzien in steeds meer handelsverdragen. Waarom protesteren ze niet tegen bijvoorbeeld TTIP, het verdrag met de VS, dat niet alleen de nationale maar ook de Luxemburgse rechters opzijzet, als een multinational vindt dat de investeringsbelangen zijn of worden geschaad door overheidsbeleid?

Voor het lidmaatschap van de Europese Unie is vereist dat je het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) van de (vrijwel heel het continent Europa omvattende) Raad van Europa hebt geratificeerd. Daarmee wordt bereikt dat voor alle lidstaten de bescherming die het EVRM biedt, is gegarandeerd. De Europese Unie zelf is echter nog geen partij bij het EVRM: als er dus iets mis is met de Europese instellingen zelf, geldt de bescherming van het EVRM niet. Het EU-Verdrag bepaalt daarom dat ook de EU zelf partij moet worden bij het EVRM.

Dat nu is op dit ogenblik aan de orde: de Europese Commissie, het Europees Parlement en de lidstaten hebben hard gewerkt aan een ontwerpakkoord over toetreding van de EU tot het EVRM. Net voor de Kerst vorig jaar gaf het Hof van Justitie echter een negatief advies hierover, omdat het akkoord de ‘autonomie van de EU-rechtsorde’ zou aantasten. Lees: de rechters in Luxemburg zouden de les gelezen kunnen worden door hun collega’s in Straatsburg en daar hebben ze geen zin in.

Voor veel van de door de rechters opgeworpen bezwaren kunnen waarschijnlijk wel oplossingen gevonden worden. Wat mij echter verbaast, is dat de rechters wel een advies hebben kunnen uitbrengen over aansluiting van de EU bij het EVRM, maar dat zij in het geheel niet betrokken worden bij de onderhandelingen over handelsverdragen waarin tegenwoordig steevast een clausule zit over geschillenbeslechting. Omdat nationale rechters onvoldoende vertrouwd worden door de investeerders, willen die hun eigen arbitragemechanismen. Minister Ploumen stelde onlangs zelfs voor hiervoor een Internationaal Arbitragehof op te richten. Alle reden voor de Luxemburgse rechters om hun spandoeken uit te rollen en mee te lopen in de demonstraties tegen de nieuwe generatie handelsverdragen. Het is echter doodstil in Luxemburg.

Ik denk dat Frans Timmermans ook maar eens advies moet gaan vragen aan de rechters in Luxemburg over bijvoorbeeld het handels- en investeringsverdrag met Canada en dat met de VS. En als hij dit niet spontaan doet, moeten we dat maar vanuit het Europees Parlement afdwingen. Dat kan nog leuk worden.