CDA-plannen voor demotie demotiveren - Main contents

50PLUS vindt het pleidooi van het Wetenschappelijk bureau van het CDA voor demotie op dit moment risicovol en onverstandig.

Demotie - in strikte zin teruggang in functie en salaris, met als doel loon en prestatie meer in evenwicht te brengen - wordt gezien als een soort ‘tovermiddel’ voor de problematiek van een vergrijzende arbeidsmarkt.

50PLUS waarschuwt voor grote nadelen die kunnen kleven aan demotie.

Het is begrijpelijk dat demotie steeds meer ter sprake komt. Ouderen werken door kabinetsbeleid langer door, en met een verouderend werknemersbestand stijgen de gemiddelde loonkosten. Demotie lijkt dan een voor de hand liggende en eenvoudige oplossing, maar deze ‘oplossing’ heeft volgens 50PLUS meer nadelen dan voordelen. Vóórdeel lijkt vooral de toenemende scholingsbereidheid en inzetbaarheid van oudere werknemers. Maar de prijs die daarvoor betaald wordt is te hoog.

De grootste nadelige effecten van demotie worden gevormd door afname van loyaliteit van werknemers richting leidinggevenden en een verminderde arbeidsmotivatie bij oudere werknemers. Oók managers die op zich positief tegenover demotie staan, zien volgens onderzoek glashelder deze nadelen. Zij vrezen bovendien - en volgens 50PLUS terecht - dat de solidatiteit tussen jong en oud hierdoor zal afnemen. Dat geldt óók voor de aantrekkingskracht van het bedrijf voor nieuw personeel.

Kortom: de negatieve effecten van demotie kunnen zich door het hele bedrijf heen gaan manifesteren. Dit alles vormt de logische verklaring voor het feit, dat demotie al jaren een veel besproken onderwerp is, maar in de praktijk nog steeds vrij weinig wordt toegepast, en dan nog veelal op basis van vrijwilligheid, met behoud van het niveau van beloning.

En demotie, met inlevering van loon leidt ook na het werkzame leven tot grote financiële nadelen. Zo heeft demotie financiële gevolgen voor de opbouw van het aanvullend pensioen, waarvan het opbouwpercentage inmiddels toch al is verlaagd. Daar komt bij, dat door nieuwe financiële regels voor pensioenfondsen opgebouwd pensioen ook nog eens mogelijk 10 tot 15 jaar niet geïndexeerd zal worden. Er treedt waardedaling van opbouw plaats.

Demotie met inlevering van loon leidt tot een lager middelloon dat de basis vormt voor de aanspraak bij de start van het pensioen. Demotie leidt kortom tot een slechter financieel perspectief in de laatste werkzame jaren, én tot een slechter pensioen daarna. Zelf sparen voor de oude dag, waar de staatssecretaris van sociale zaken voor pleit, wordt een illusie.

Demotie in de formele, strikte zin lijkt dan misschien op papier een aardige oplossing, maar is feitelijk niet meer en niet minder dan het morrelen aan arbeidsvoorwaardelijke spelregels aan het einde van de contracttermijn van oudere werknemers. Dat is onbetrouwbaar. 50PLUS is daar falikant tegen.

Maar 50PLUS onderschrijft wél, dat er wat moet gebeuren, nu de arbeidsmarkt in snel tempo vergrijst. Er is een goed alternatief voor ‘demotie’. Een benadering waarmee wij mensen niet degraderen, demotiveren, en in zekere zin ‘afdanken’. Het leggen van een relatie tussen leeftijd en minder functioneren in algemene zin is bovendien ook juridisch niet houdbaar en niet toelaatbaar.

Het probleem waar wij voor staan is niet zozeer 'de oudere werknemer' op zich, maar het feit dat te vaak onvoldoende werk wordt gemaakt van de ‘employability’, de optimaleinzetbaarheid van oudere werknemers. Je dáárop richten isuiteindelijk lucratiever, en getuigt daarnaast van goed werkgeverschap. Daarvoor wil 50PLUS vooral pleiten.

Het streven voor oudere werknemers zou méér gericht moeten worden op het op vrijwillige basis aanvaarden van een gelijkwaardige andere functie aan het einde van de loopbaan, waarbij niet uitgegaan wordt van wat de werknemer niet meer kan, maar juist van wat hij goed kan, en waarin hij jongere collega’s kan aanvullen. Die kwaliteiten liggen vaak op het vlak van sociale vaardigheden, ervaringskennis, en geschiktheid voor mentorschap.

Investeren in dóórontwikkeling, loopbaanombuiging en functieroulatie van oudere werknemers biedt volgens 50PLUS uiteindelijk meer kansen voor goede en kosteneffectieve inzetbaarheid van oudere werknemers dan demotie.