Aan de slag met de nieuwe omgevingswet - Main contents
In het huidige omgevingsrecht is een wirwar aan regels ontstaan. Het is een complex en onnavolgbaar mikado-systeem waar de gemiddelde gebruiker zonder juridische ondersteuning z’n weg niet meer in kan vinden.
De huidige procedures zijn stroperig, kostbaar en staan innovatieve ontwikkelingen in de weg. De bureaucratische rompslomp is omvangrijk. 1000 Vergunningen zijn er nodig voor de verlenging van de A15, een stuk snelweg van 35km tussen Vaanplein en de Maasvlakte. De milieueffectrapportage van de 2e Maasvlakte bestond uit 6000 pagina’s. Iedereen heeft zo wel z’n voorbeelden uit eigen omgeving. In mijn stad Nijmegen waren er 148 vergunningen nodig bij de aanleg van de nieuwe stadsbrug over de Waal. 148 Vergunningen voor een brug van in totaal 1,4 km. Dat is één vergunning per 10 meter. Een ongekende papierwinkel, vele en lange procedures die niet meer passen bij de snelheid en dynamiek van de 21e eeuw. Het roer moet om. Hoog tijd dus voor één nieuwe wet: de omgevingswet. De stelselherziening omvat tientallen wetten en honderden AMvB ’s en/of ministeriële regelingen. Het is één van de grootste wetswijzigingen sinds de Tweede Wereldoorlog.
De centrale doelstellingen van de omgevingswet zijn: minder regels, meer ruimte voor lokaal maatwerk en een groter vertrouwen tussen overheden, bewoners en ondernemers. Dit betekent dat de uitwerking van de wet van grote invloed zal zijn op de werkwijze van gemeenten. Maar ook: gemeenten hebben grote vrijheid bij de uitvoering van de wet. In de nieuwe omgevingswet staat ‘ja, mits‘ centraal in plaats van ‘nee, tenzij’. Dit betekent dat jullie als bestuurders meer vrijheid krijgen, maar dus tegelijkertijd meer afwegingen moeten maken en verantwoordelijkheid dragen voor de keuzes die worden gemaakt.
Dankzij de omgevingswet moet het verkrijgen van een vergunning straks sneller en eenvoudiger verlopen. Een voorbeeld: de uitbreiding van een school op een locatie waar vooral wordt gewoond, waar bomen moeten worden gekapt en waar extra uitritten nodig zijn. Onder de huidige regelgeving zijn drie omgevingsvergunningen nodig met een proceduretijd van een half jaar. Onder de nieuwe wet wordt dat straks één omgevingsvergunning, met een proceduretijd van slechts acht weken.
Of het voorbeeld van een gemeente die haar beleid wijzigt voor bijvoorbeeld alle scholen, horeca of woonboten binnen haar grondgebied. Nu moet zij alle bestemmingsplannen met die functies aanpassen. Straks heeft de gemeente één omgevingsplan voor haar hele grondgebied en kan zij die aanpassing in één keer doen. Efficiënt en kostenbesparend. De omgevingswet houdt rekening met regionale verschillen. Provincies en gemeenten krijgen meer ruimte voor flexibiliteit en eigen afwegingen. Nóg een belangrijk element in het wetsvoorstel is de betrokkenheid van bewoners en bedrijven bij besluitvorming over projecten. Degenen die wonen en werken in een gebied kunnen vroegtijdig participeren, waardoor de kwaliteit van de besluitvorming verbetert.
De aanloop naar de nieuwe omgevingswet is lang. Na enkele jaren voorbereidingstijd ligt het voorstel nu bij de Tweede Kamer. Ik spreek nu wethouders in het hele land om de nieuwe wet samen te toetsen aan de situatie in de praktijk. De definitieve invoering is gepland voor 1 januari 2018. Moeten VVD bestuurders daarop wachten? Nee! Gemeenten en provincies kunnen nu al aan de slag met het vereenvoudigen en versnellen van procedures. De gemeente Zaanstad heeft het aantal beleidsdocumenten dat raakvlakken heeft met de fysieke leefomgeving nu al teruggebracht van 130 naar veertig. Al 35 gemeenten doen mee aan experimenten om een integraal omgevingsplan te maken en bijna net zoveel nemen deel aan de pilot omgevingsvisie.
Het is om meerdere redenen van belang dat gemeenten en provincies nu al voorsorteren op de nieuwe omgevingswet. De nieuwe wet, die beter past bij ons liberale gedachtengoed, vergt een andere manier van werken. Hoe eerder u daar als VVD bestuurder in de dagelijkse praktijk ervaring mee opdoet, hoe beter het is. Die ervaring levert prachtige voorbeelden op die laten zien dat het werken met minder regels op basis van meer vertrouwen gewoon kan. Samen laten we zo zien dat ‘ja, mits’ beter en liberaler is dan ‘nee, tenzij’. Al die goede voorbeelden helpen weer om andere partijen ervan te overtuigen dat flexibiliteit in regelgeving niet tot wantoestanden leidt, maar juist tot mooie oplossingen waar we als maatschappij meer baat bij hebben.
Jullie, onze liberale bestuurders en volksvertegenwoordigers op gemeentelijk en provinciaal niveau zijn bij uitstek de aangewezen personen om nu al vorm te geven aan de liberale inhaalslag die het omgevingsrecht nodig heeft. Ga nu al aan de slag via de Crisis- en herstelwet, doe inspiratie op via nualeenvoudigbeter.nl en laat zien dat we het gebruik en de bescherming van de fysieke leefomgeving met vertrouwen in handen leggen van gemeente en provincie, dat we bewoners en bedrijven meer ruimte kunnen geven en dat Haagse regeldrift volstrekt onnodig is.
Hayke Veldman