Decentralisatie van WMO verloopt onbeheerst - Main contents

De decentralisatie van de WMO verloopt ronduit onbeheerst. En daarmee druk ik mij heel beheerst uit.

Mijn inbreng namens 50PLUS bij het algemeen overleg over de decentralisatie WMO en WLZ met staatssecretaris Martin van Rijn van Volksgezondheid, Welzijn en Sport:

“Wat een contrast! Ik kom net uit de plenaire zaal, waarin we het hebben over centraliseren van de opvang van vluchtelingen. In dit algemeen overleg praten we juist over taken die vanuit het Rijk gedecentraliseerd moeten worden. Het is een wonderlijke tegenstelling.

Een sociaal slagveld in de thuiszorg, stelde TSN Thuiszorg vorige week. De decentralisatie is beheerst verlopen, meldde de staatssecretaris in zijn voortgangsrapportage. Twee compleet tegengestelde kwalificaties van bijna dezelfde situatie. Hoe is het mogelijk? De thuiszorg, met name de huishoudelijke hulp, ligt in de vuurlinie. We gaan over dit punt nog apart debatteren maar het is te belangrijk om onvermeld te blijven.

Eerder deze week kreeg de Kamer de rapportage van het Nationaal Meldpunt Ouderenzorg aangeboden. Eén van de aanbieders vertelde dat er expliciet was gevraagd naar positieve ervaringen. Maar, zo hoorde ik, positieve ervaringen moesten ze er met een stofkam uit halen. De inzet van alle zorgmedewerkers niet te na gesproken - want aan hen ligt het zeker niet - maar ik werd er een beetje verdrietig van. Wat vindt de staatssecretaris van de rapportage?

Denk aan de huishoudelijke hulptoeslag. Gebleken is al dat het beoogde banenbehoud achterblijft bij de verwachtingen. Net als het behoud van huishoudelijke hulp voor mensen die dat nodig hebben. Oftewel: de regeling werkt niet naar behoren. Daarom zijn er maatregelen genomen. De bandbreedte van de eigen bijdrage is opgerekt; het minimum gaat naar 5 euro; althans voor een jaar. Maar wie op het minimum zit, kan niets missen. Graag uitleg over het feit dat de maatregelen om de HHT effectiever te maken, slechts voor een jaar gelden. Hoe kan dit dan bijdragen aan baanbehoud én zorgbehoud? Is dit geen uitstel van executie? Welke mogelijkheden ziet de staatssecretaris om de regeling structureel te verbreden?

Deze week luidden leden van de VNG opnieuw de noodklok over de dreigende korting van het budget voor WMO 2015 en de Jeugdwet. Er zou dus teveel in het gemeentefonds zijn gestort en het Rijk is nu voornemens dit voor het lopende jaar terug te halen. Een schrikbarende 96% van de geënquêteerde gemeenten geeft aan dat de geplande korting niet haalbaar is zonder gevolgen voor de voorzieningen. Denk daarbij ook aan het bericht in de Volkskrant dat gemeenten aangeven te weinig budget over te houden voor maatschappelijke opvang. Meerdere gemeenten geven daarnaast aan dat deze korting de zorg onderaan de streep juist duurder maakt.

Actiz ontvangt daarbij signalen dat gemeenten of zorgverzekeraars geneigd zijn zorg voor thuiswonende cliënten af te wentelen naar de WLZ. Zij hebben er nu geen financieel belang bij cliënten zo lang mogelijk thuis te ondersteunen. Daardoor wordt de vrees dat de zorg duurder wordt, realiteit. Doordat in de WLZ-toegangscriteria niets is meegenomen over de sociale omgeving wordt deze ontwikkeling in de hand gewerkt, blijkt uit onderzoek. Wat is de reactie van de staatssecretaris hierop? Hoe wil de staatssecretaris deze afwenteling voorkomen?

Onder meer in het Financieel Dagblad lazen we dat de verschillende administratieve eisen die gemeenten stellen, zorginstellingen tot wanhoop drijven. Er zijn zelfs instellingen die zorgpersoneel moesten ontslaan, maar extra administratieve ondersteuning moeten inhuren. De VNG geeft ook aan dat de administratie niet de eerste prioriteit is geweest van gemeenten. Inmiddels wordt gewerkt aan een meer gestandaardiseerde gegevensuitwisseling en dat is goed. Maar worden daarmee de verschillende administratieve eisen van gemeenten, waar met name instellingen die zaken doen met meerdere gemeenten last van hebben, écht voldoende ondervangen? Welke concrete resultaten worden hierin verwacht?

De staatssecretaris weet dat de beleidsvrijheid van gemeenten 50PLUS een doorn in het oog is. Laatst bleek dat de gemeente Amsterdam voor woon- of vervoersvoorzieningen een eigen bijdrage heft die doorloopt tot boven de aanschafwaarde. Valt dit binnen de kaders van de WMO? Gebeurt dit alleen in Amsterdam of ook elders?

Ik schrok toen ik de staatssecretaris de term beheerst hoorde noemen. Ik dacht aan al die mensen die een rechtszaak moesten aanspannen om hun huishoudelijke hulp tenminste voor een deel te behouden, aan al die mantelzorgers, die moeten hopen dat er in hun gemeente nog respijtzorg of dagbesteding is voor hun thuiswonende dementerende partner, aan die mensen in de zorg die hun baan kwijtraken. Of wat dacht u van de rammelende keukentafelgesprekken, het gebrek aan ingekochte cliëntondersteuning of het verdwijnen van casemanagement dementie? De staatssecretaris kan wijzen op de wettelijke plicht van gemeenten om passende ondersteuning te regelen, maar je kunt elk dubbeltje maar één keer uitgeven. Waar of niet, staatssecretaris? Het houdt gewoon ergens op. 50PLUS zegt: de decentralisatie verloopt ronduit onbeheerst. En daarmee druk ik mij heel beheerst uit.”

Volg mij op Twitter: twitter.com/HenkKrol