Spreekpunten behandeling initiatiefnota Sjoerdsma “Wereldwijd jezelf kunnen zijn” - Main contents

Spreekpunten Han ten Broeke bij het notaoverleg over de initiatiefnota van het lid Sjoerdsma D66 genaamd ‘Wereldwijd jezelf kunnen zijn’.

ALLEEN HET GESPROKEN WOORD GELDT

Meer informatie over deze initiatiefnota

Met deze initiatiefnota wil initiatiefnemer Sjoerdsma Nederland een voortrekkersrol geven in de verspreiding van LHBT-rechten over de hele wereld, door in bilateraal, EU- en VN-verband voorop te lopen in het aankaarten van LHBT-rechten. Hij doet in zijn initiatiefnota negen voorstellen om aan deze ambitie invulling te geven.

Gelijke rechten voor LHBT’s zijn voor de VVD niet onderhandelbaar. Dit kabinet heeft dan ook met onze steun het opkomen voor gelijke rechten van LHBT’s in het buitenland tot een speerpunt van ons mensenrechtenbeleid gemaakt.

Nederland zet zich in eigen land in voor de afschaffing van de strafbaarstelling van homoseksualiteit, discriminatie op basis van seksuele oriëntatie en genderidentiteit en zet in op sociale acceptatie van LHBT’s. Gemeenten mogen geen ‘weigerambtenaren’ meer aannemen. En natuurlijk waren er deze kabinetsperiode de Wet Lesbisch ouderschap en de Transgenderwet. En as we speak wordt op aandringen van mijn fractiegenoten Van Wijngaarden en Van Ark de afschaffing van geslachtsregistratie onderzocht. Nederland blijft, met recht koploper in de wereld als het gaat om de rechten en acceptatie van LHBT's. En dan gun je anderen ook wat vooruitgang, die gedachte heb ik ook.

Daarom zijn de meeste voorstellen van de initiatiefnemer in de ogen van de VVD zeer sympathiek. Ze hebben als doel het profiel van Nederland als voortrekker van LHBT-rechten in het buitenland verder te versterken door onze inzet op LHBT-terrein meer kracht bij te zetten. De vraag is alleen wel in welke mate sommige voorstellen bijdragen aan de effectieve verankering van LHBT-rechten. Sommige van die voorstellen lijken immers vooral te leiden tot wat ambtenaren ‘beleidsaccenten’ plegen te noemen en zogeheten ‘prioriteitstellingen’ die in wezen niets veranderen aan de inspanningen van het bestaande beleid, laat staan van de realiteit.

Nederland verricht op dit moment geweldig werk voor LHBT’s in het buitenland - soms publiekelijk, en soms op de achtergrond, afhankelijk van wat het meest effectief wordt geacht.

De VVD is trots op die inspanningen. De VVD staat open voor voorstellen om het profiel van Nederland op dit vlak te versterken, maar dan verwacht de VVD wel voorstellen die de realiteit voor LHBT’s in de wereld kunnen veranderen. Dat doen we onder andere door LHBT-rechten binnen de relaties met andere landen aan de orde te stellen, activisten te faciliteren en trainen en waar mogelijk LHBT-rechten te verankeren in het internationaal recht. Effectiviteit is het devies; maatwerk dus.

Zo gaf ikzelf twee jaar geleden al eens een training aan LHBT's in Ivoorkust, een land waar de coming out geen eenvoudige is. En hoewel er genoeg underground-barren zijn - ik heb er enkele bezocht - is het voor LHBT's bovengronds toch vooral een "bar" bestaan. De training die ik er met collega's van D66 gaf, was dan ook alleen mogelijk omdat de deelnemers tegelijkertijd en in de eerste plaats aanwezig waren op een congres van de Liberale Internationale, dat werd geopend door president Ouattara, voorgezeten door president Van Baalen en waar de keynote speech werd gegeven door de Hoge VN-vertegenwoordiger Bert Koenders.

Juist onder de vlag van een internationaal congres - dat van de Liberalen - was ons seminar en de prominente aanwezigheid van homo-activisten mogelijk. En daar begint mijn verschil met de initiatiefnemer, mij maakt de vlag waaronder we LHBT's helpen namelijk geen moer uit.

Maar de heer Sjoerdsma lijkt de Nederlandse vlag te willen vervangen door de regenboogvlag. We hoeven niet de Nederlandse vlag door de regenboogvlag te laten vervangen om te laten zien hoe ruimdenkend wij zijn. Sterker nog, dat kan soms zelfs averechts uitwerken voor de lokale acceptatie van LHBT’ers.

Dan zal ik de voorstellen van de initiatiefnemer kort behandelen.

Zet in op erkenning van het homohuwelijk in EU lidstaten

De initiatiefnemer wil er een ‘prioriteit van ons EU-voorzitterschap’ van maken. VVD is meer van de concrete voorstellen en niet van de prioriteiten en accenten. Dat zijn er toch al teveel. Beter is het om Groot-Brittannië erbij en de Fransen eronder te houden. Als Europa wat minder belooft en meer waarmaakt, ben ik al heel gelukkig.

Maar inzetten op de erkenning van het homohuwelijk in EU-lidstaten vindt de VVD een sympathiek voorstel. Het is niet nieuw, het gebeurde alleen niet door alle kabinetten met evenveel kracht. Dit kabinet en deze minister kunnen daar best een iets aan doen.

Daarbij verschil ik van mening hoe ‘agressief’ dat te doen. Kijk eens, katholieke landen als Spanje, België en Ierland hebben vooral hun eigen emancipatie kunnen doormaken alvorens zij het homohuwelijk invoerden. En op de Balkan is Slovenië nu de rest van deze macho-landen voorgegaan. Maar of Polen nu op ons belerende vingertje zit te wachten? Een homohuwelijk van de Luxemburgse premier en een ietsje ruimdenkender Paus doen hier grotere wonderen. Het gaat erom dat landen die moeite hebben met dergelijke voorstellen niet worden ontmoedigd om open te staan voor erkenning van het homohuwelijk, maar aangemoedigd

Het Kabinet kan beter beginnen bij pleiten voor dezelfde regels voor paren van verschillend en gelijk geslacht. Gelijke rechten en voordelen voor homoparen, zoals de mogelijkheid om samen te wonen, fiscale partners te worden of kinderen te adopteren.

Verder kan natuurlijk ook het Europees Parlement een rol in de discussie hierover spelen. Het EP is een geschikt forum om de dialoog over de emancipatie van LHBT’s in de EU aan te gaan, bijvoorbeeld over het homohuwelijk. Ook kan het EP druk uit oefenen op de Commissie om LHBT-beleid op Europees niveau af te stemmen. Maar laat het EP niet denken dat ze emancipatie kan afdwingen. Van mevrouw In 't Veld komt echt niemand uit de kast.

Stel het (homo)huwelijk in Nederland open voor buitenlanders

Het faciliteren van ‘trouwtoerisme’ vindt de VVD ook sympathiek.

Het zou het goed zijn als belemmeringen om in het huwelijk te treden met degene van wie je houdt zoveel mogelijk worden weggenomen. Wat de VVD betreft kan Nederland daar bij helpen. Wel hoort de VVD graag wat de (internationaal)juridische belemmeringen zijn.

Kan de minister uitleggen wat implementatie volgens hem bemoeilijkt?

Wel wil ik benadrukken dat moet worden voorkomen dat trouwtoerisme een voorwendsel voor een asielaanvraag wordt; een gegarandeerd verblijf na een verlengd toeristenvisum (visum is 90 dagen geldig je kan gedurende 180 dagen het Schengengebied onbeperkt inreizen en uitreizen). En snel huwelijk is dus geen optie voor de VVD.

Voer het homohuwelijk op Nederlandse posten in waar homohuwelijk niet is toegestaan

Invoering van het homohuwelijk op Nederlandse posten zal de VVD niet steunen. Hier is eerder mee geëxperimenteerd maar hier was vrijwel geen belangstelling voor, schrijft de minister in de Kabinetsreactie.

Bovendien mag een ambassade, overeenkomstig het Verdrag van Wenen inzake consulair verkeer, haar consulaire bevoegdheden slechts uitoefenen voor zover het lokale recht zich daar niet tegen verzet, schrijft de minister eveneens. Dit getuigt van een soort activistisch maakbaarheidsdenken waardoor lokale wetgeving zich echt niet gaat aanpassen.

Bied ondersteuning voor LHBT-activisten

Het voorstel van de initiatiefnemer om LHBT-activisten te steunen is gewoon ondersteuning van beleid. Niks nieuws onder de zon.

Vanuit het Mensenrechtenfonds ondersteunt Nederland reeds tal van LHBT-organisaties, om de acceptatie van LHBT’s wereldwijd te bevorderen. Misschien dat de minister nog eens kan verhelderen om hoeveel geld het hier eigenlijk gaat.

Ook huisvesten we in Nederland tijdelijk activisten in het kader van het Shelter City-project, zodat ze hun werk in Nederland veilig kunnen voortzetten. En laat ik hier nog eens benadrukken wat een geweldig project dat is. Het gaat helemaal terug tot de gedachte waarin mensen als Baruch Spinoza hier een wijkplaats vonden voor het uitwerken van hun ideeën. Voor dat soort projecten is de VVD altijd te porren en, indien mogelijk, want het project blijft vraaggestuurd, zou het ook goed zijn als we met dit project LHBT-activisten kunnen huisvesten in Nederland. Ik hoor graag wat de mogelijkheden zijn.

Wel moet ik zeggen, en daar hebben we het eerder over gehad, dat het (openlijk) ondersteunen van activisten en financieren van gay prides niet overal werkt: in sommige gevallen kan westerse ‘inmenging’ een averechts effect hebben op de acceptatie van LHBT’ers. Want verbeter je de positie van homo’s in Oeganda door als Nederland daar een gay pride te steunen? Ik ben veel trotser op Stella Ronner-Grubačić, onze voormalige ambassadeur in Kroatië, die voorop liep in een gay pride. Of op een ambassade van een groot en zeer autoritair Aziatisch land waar de ambassade informatie verspreidde onder de gay scene.

Neem non-discriminatie op basis van geaardheid op in het VN-Handvest

Het opnemen van non-discriminatie op basis van seksuele oriëntatie in het VN-Handvest is sympathiek maar ook onhaalbaar aangezien twee derde van alle lidstaten en de voltallig Veiligheidsraad een dergelijk amendement moeten steunen. Dat gaat voorlopig niet gebeuren. Ik vrees ook dat een dergelijke inzet afbreuk zou doen aan onze kandidatuur voor de Veiligheidsraad, waar we veel meer kunnen betekenen voor LHBT's.

Nederland kan beter landen er dus beter op wijzen dat zij hun verplichtingen nakomen, conform bestaande verdragen, zoals het Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten, of focussen op LHBT-rechten in EU- of Raad van Europa-verband.

Het spoor van de VNVR is mijns inziens echt verspilde moeite.

Pleit voor gelijke rechten voor LHBT-werknemers van internationale organisaties

Het pleiten voor gelijke rechten voor LHBT-werknemers van internationale organisaties vindt de VVD een goed voorstel.

Ook de VVD vindt dat LHBT’s binnen internationale organisaties dezelfde rechten behoren te hebben als alle andere medewerkers.

Realiseer gelijke behandeling LHBT-asielzoekers in de gehele EU

Het proberen te realiseren van gelijke behandeling van LHBT-asielzoekers in de gehele EU is dan weer volledig staand beleid van dit Kabinet. Dat schrijft de minister ook in de Kabinetsreactie. De VVD steunt dit beleid.

Kan de minister misschien ingaan op de inspanningen die nu worden ondernomen om LHBT-asielzoekers overal in de EU gelijk te behandelen? En kan ik zijn reactie zo interpreteren dat het voorstel van de initiatiefnemer ondersteuning van beleid is?

Zorg voor een beter en consistenter EU-buitenlandbeleid

Het voorstel tot inzet voor een beter en consistenter EU-buitenlandbeleid ten aanzien van LHBT’s is eveneens staand beleid: ook daar spant het Kabinet zich reeds voor in. Daarbij is de consistentie in het buitenlands beleid van de EU meer gediend bij gesloten rijen ten opzichte van Rusland of inzake een Iraans nucleair wapenakkoord, dan met pogingen om Polen en Italië over te halen sympathieker ten opzichte van homorechten te staan.

In de beslispunten van de nota verzoekt de initiatiefnemer de minister van Buitenlandse Zaken “om uitvoering te geven aan de voorstellen die mensenrechtenorganisaties hebben gedaan, bijvoorbeeld om een pool van mensenrechtenexperts op te zetten die ambassades bijstaan in de uitvoering van mensenrechtenbeleid”.

Misschien dat de initiatiefnemer kan uitleggen wat hij hier precies mee bedoelt, los van zijn gebruikelijke pleidooi voor extra FTE's.

Stel LHBT-rechten als voorwaarde voor organisatie grote sportevenementen.

De VVD is geen voorstander van het koppelen van sportevenementen aan lokale LHBT-rechten. Sportevenementen bieden juist een podium om LHBT-rechten aan de orde te stellen, en dat doet Nederland ijverig. Ook de Olympische vlag willen wij niet door de regenboogvlag vervangen en sommige wereldkampioenschappen, bijvoorbeeld die van het wielrennen, dragen al de regenboogtrui. Het is al erg genoeg dat sportbestuurders telkens de politiek nodig hebben om in een beschaafd land hun eigen wedstrijden te organiseren, we gaan niet van al hun toernooien gay games maken. Ik heb veel liever dat, als Nederlandse bobo's en hoogwaardigheidsbekleders bij de grote sportevenementen aanwezig zijn, ze ook hun gezicht laten zien op de gay-evenementen die er eventueel parallel aan worden georganiseerd.

Overigens heeft het Internationaal Olympisch Comité in december een amendement van het zesde fundamentele beginsel van het Olympisch Handvest goedgekeurd waarin discriminatie op grond van seksuele oriëntatie expliciet verboden wordt, schrijft de Minister terecht. Zullen we ze daar nu eens aan proberen te herinneren en te houden?

En voorzitter, mag ik vanaf deze plaats de KNVB en in het bijzonder Michael van Praag complimenteren met hoe zij proberen binnen hun sport te bevorderen dat voetballers uit de kast komen? Ik neem aan dat de Minister zich hierbij kan aansluiten.

Maar voorzitter,

Er ontbreekt iets.

De heer Sjoerdsma is er niet in geslaagd om een 10-puntenplan op te stellen en de VVD vraagt zich af welk tiende punt onderweg is gesneuveld. Maar de VVD heeft een tiende voorstel. Ik zou graag de opgeheven vinger voor de hele wereld van de initiatiefnemer willen lenen om te wijzen naar ons eigen Koninkrijk, want daar is nog een hoop te doen, hoewel ik daar in de initiatiefnota en eigenlijk in de inbrengen van D66 die ik heb meegekregen helemaal niets over heb gelezen.

Maar dichtbij huis, daar waar we echte invloed hebben en waar ons geheven vingertje misschien nog enige indruk maakt, is er genoeg te doen. Ik zou daarom straks eventueel per motie, en ik hoop op steun van de initiatiefnemer, een tiende punt willen toevoegen.

Want waar staan blijft op bijvoorbeeld Curaçao en Aruba de antidiscriminatiewet? Of een Wet Gelijke Behandeling?

Waar blijft het homohuwelijk op de eilanden waar D66 altijd met zoveel warme woorden over spreekt? Want volgens de Curaçaose wet kan een huwelijk alleen maar een verbintenis tussen man en vrouw zijn.

En kan de D66-fractie zich nog herinneren dat de Curaçaose regering anderhalf jaar geleden een stokje voor de eerste gay pride stak? En St. Maarten de Nederlandse oproep om seksuele diversiteit op scholen bespreekbaar te maken afsloeg? Zelfs met Poetin konden we daar het gesprek over aangaan, maar niet met premier Marcel Gumbs.

En waarom hoor ik D66 niet over LHBT’s op de eilanden die hun baan of zelfs huis verliezen als hun baas op het werk of huisbaas erachter komt dat ze niet heteroseksueel zijn? Laat staan dat men een beroep kan doen op partnerrechten of een kind kan adopteren. Hoe zit het met de LHBT-rechten in het eigen Koninkrijk? Zo vraag ik de initiatiefnemer.

Wanneer gaat de D66-fractie daar eens met het vingertje wijzen en staan voor alles wat we in Nederland hebben gerealiseerd?

In de initiatiefnota heeft de heer Sjoerdsma het over Azië, Afrika. Maar hoe zit het met LHBT-rechten op Aruba, Curaçao of Sint Maarten? Of moeten we daar niet te zwaar Antillen? Graag opheldering van de initiatiefnemer.

Voorzitter, ik rond af.

De VVD staat als liberale partij borg voor de verdere emancipatie van lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen en transgenders. Verworvenheden mogen niet worden uitgehold en niet aflatende aandacht is nodig voor de zaken die nog geregeld moeten worden. In het buitenland, maar zeker ook in het eigen Koninkrijk.

Voorstellen die bijdragen aan de emancipatie van LHBT’s hier en elders steunt de VVD graag, mits we ervan uit kunnen gaan dat het effectieve maatregelen zijn die de positie van LHBT’s in werkelijkheid verbeteren. Wat de VVD niet zal steunen: beleidsaccenten, symboolwetgeving en al of proefballonnetjes ter profilering van de D66-fractie.

Ik zie uit naar de beantwoording.