Opinie: Andere relatie met Rusland vraagt om scherpe keuzes - Main contents
NRC Handelsblad:
'Ook Shell zou geen bier meer mogen drinken met Poetin'
Vanavond Kamerdebat over onze relatie met Rusland. Stel principes boven gas of WK, aldus Michiel Servaes
Minsk-akkoorden of niet, op de grond in Oost-Oekraïne wordt gewoon doorgevochten, mét troepen en zwaar materieel van over de grens. Ook dreigende teksten uit Moskou liegen er niet om. Is het niet een nieuwe nucleaire doctrine, dan worden de Baltische staten wel geïntimideerd. Ondertussen heeft Poetin de binnenlandse oppositie monddood gemaakt. Hoog tijd om onze relatie met dit Rusland tegen het licht te houden.
Dat die stelling blijkbaar niet vanzelfsprekend is, bleek gisteren toen Hans de Boer voor het vroegtijdig afbouwen van sancties pleitte. MH17 was volgens de werkgeversvoorman slechts „een incident”: niet te lang bij stilstaan, we hebben Rusland economisch nodig. Een harteloze en wereldvreemde opstelling. De Hollandse koopman op zijn smalst.
Gelukkig kwam het kabinet wel tot de conclusie dat er iets moet veranderen in de relatie met Rusland, al duurde dat even. Niet na de annexatie van de Krim, maar pas na de MH17-ramp verliet Nederland de groep EU-landen die economische sancties tot dan toe tegen had gehouden. Kort na de ramp schreef het kabinet dat wat er op 17 juli 2014 gebeurd was een ‘waterscheidingsmoment’ in de relatie met Rusland vormt.
In een Kamerbrief mochten we er vorige maand meer over lezen. Door middel van een spierbal (investeren in NAVO-defensie), een vuist (EU-sancties) en een open hand (waar mogelijk dialoog) moet een nieuw internationaal evenwicht worden bereikt met Rusland, aldus minister Koenders. Verstandige aanpak, maar in essentie draait het erom of we bereid zijn om (materiële) kortetermijnbelangen op te offeren voor lange-termijndoelen als vrede en veiligheid.
Allereerst de energievoorziening: terwijl Europa voorzichtige stappen zet richting een Energie-unie om de afhankelijkheid van Russisch gas af te bouwen, blijft ons eigen aandeel daarin ongewis. „Als we minder gas in Groningen winnen, moeten we het maar uit Rusland halen”, zei minister Kamp onlangs doodleuk. En vorige week nog kondigden Shell en Gazprom aan dat zij samen de Nord Stream-gaspijpleiding gaan verdubbelen. Alsof er niets gebeurd is!
Uiteraard vergt een Energiewende tijd en kunnen mega-investeringen die Nederland al in het ambitieuze gasrotonde-project heeft gestoken (8,2 miljard euro tot 2014) niet genegeerd worden. Maar hoe realistisch en wenselijk is die ambitie nog? Bovendien, als we met sancties echte druk op het kringetje oligarchen rond Poetin willen uitoefenen, kan de energiesector niet lang buiten schot blijven.
Dat het kabinet zich over de MH17 op de vlakte houdt, valt nog te billijken. Als leider van het onderzoeksteam moet Nederland iedere schijn van vooringenomenheid vermijden. Maar vroeg of laat moet blijken welke consequenties we aan de aanslag op 298 onschuldige burgers, waarvan 196 landgenoten, verbinden. Het kabinet is bezig om de berechtingsfase voor te bereiden. Minstens zo belangrijk als opheldering over wie er de trekker overhaalde of het commando daartoe gaf, is echter het aanwijzen van degene die politieke verantwoordelijkheid voor dit drama draagt.
Als de bewijzen straks richting Kremlin wijzen, wat doen we daar dan mee: willen we straks wel op komen draven bij het Poetins WK-feestje? Wordt het geen tijd om de bezem te halen door de Russische BV’s in de postbussen aan de Zuidas? Zijn we bereid tot zwaardere sancties die de Russische economie echt uit balans brengen? Dat onze koning zich niet langer bierdrinkend met Poetin zal laten fotograferen is duidelijk, maar het is aan het kabinet om nu echt positie te kiezen.
Scherpe keuzes, een stevigere opstelling en investeringen anders inzetten; het is natuurlijk allemaal niet gratis. Alleen het afzeggen van een order van twee Mistral-vliegdekschepen kostte Frankrijk vorig jaar al 1,2 miljard euro. Ook andere lidstaten zullen de gevolgen merken. Toch is het een prijs die we bereid moeten zijn te betalen. Wanneer fundamentele waarden als vrijheid en veiligheid onder druk staan, is het zaak de rug te rechten. Die overtuiging moeten we vasthouden.
Michiel Servaes is Tweede Kamerlid voor de PvdA