Moskou schudt kaarten Midden-Oosten door elkaar - Main contents
Hoe snel de kaarten compleet anders kunnen komen te liggen. Nog aan het begin van deze week wees alles erop dat de Koninklijke Luchtmacht binnenkort de bombardementen op Isis-doelen in Irak zou kunnen uitbreiden naar buurland Syrië.
Minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie had eind september in het televisieprogramma Buitenhof laten weten dat de regering op korte termijn een beslissing zou nemen en in de Tweede Kamer was er al een meerderheid voor een breder ingrijpen. Bovendien waren de juridische bezwaren voor het grootste deel uit de weg geruimd.
Ontmoeting Obama en Poetin
Zelfs de ontmoeting op het hoogste niveau in New York, die tussen de Amerikaanse president Obama en de Russische president Poetin, deed sommigen hopen op een krachtigere internationale aanpak in het Midden-Oosten. De twee wereldleiders gaven na afloop van hun tête-à-tête in de marge van de jaarlijkse vergadering van de Verenigde Naties onomwonden toe dat zij met hun Syrië-beleid bepaald niet op één lijn zitten. Maar achter de schermen zouden topdiplomaten, zo meende Clingendael-directeur Ko Colijn op te maken uit de woorden die de twee kozen, intussen in alle rust aan een compromis kunnen werken.
Olijftak
Colijn houdt nog steeds rekening met die mogelijkheid, maar veel hoop dat de 'olijftak' die in New York naar buiten werd gestoken, tot bloei kan komen, heeft lang niet iedereen meer. Het plotselinge militaire optreden van Rusland in het Midden-Oosten, vanaf woensdag in Syrië en wellicht binnenkort ook in Irak, heeft de kaarten zoals die met betrekking tot Syrië lagen, stevig door elkaar geschud. Zo stevig dat het intussen erg onwaarschijnlijk is dat minister Hennis al heel snel F16's naar Raqqa en andere Isis-bolwerken in Syrië zal laten vliegen.
Diplomatieke oplossing
De PvdA vindt de risico's nu Rusland op het toneel is verschenen, veel te groot. Buitenlandexpert Angelien Eijsink van de PvdA, tevens voorzitter van de vaste Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken, bevestigde vrijdag dat haar partij niet langer wil nadenken over het sturen van F16's, maar dat er een diplomatieke oplossing voor het conflict moet worden gezocht. De situatie is te complex geworden en de risico's op een harde confrontatie met Rusland, bijvoorbeeld doordat toestellen in de lucht botsen omdat de acties niet zijn gecoördineerd, zijn veel te groot. Komende donderdag vergadert de Kamercommissie met minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken en Eijsink hoopt dan inzicht te krijgen in de plannen van de regering.
Gemeenschappelijk strijdplan
VVD-buitenlandwoordvoerder Han ten Broeke is nog wel steeds van mening dat Isis militair moet worden bedwongen, ook in Syrië of zelfs juist in Syrië, want daar is het zelfbenoemde, extreem militante kalifaat volgens hem het sterkst. Maar Ten Broeke pleit voor een 'gemeenschappelijk strijdplan' van alle landen die Isis in het vizier hebben, dus inclusief Rusland. 'Als je een gemeenschappelijke strategie wil, kan dat niet meer zonder Rusland, maar is door Rusland nu nog weer lastiger geworden.'
Motieven Poetin
Dat Rusland zich ineens militair mengt in de strijd in Syrië, maakt de Westerse landen zenuwachtig. En niet alleen om vliegtuigen die zouden kunnen botsen en waarvoor Nederland misschien wel bijzonder beducht is vanwege het drama met de MH17, suggereert Clingendael-directeur Colijn.
Ten Broeke heeft er grote moeite mee dat Moskou andere bedoelingen heeft dan de alliantie die door de Verenigde Staten wordt geleid en waaraan ook Nederland meedoet. 'Het gaat Moskou niet om waarden, maar om belangen', zegt hij. 'Maar daarvoor moet Assad in het zadel blijven. Zoals de Russen ook elders conflicten naar believen aan en uit kunnen zetten om hun belangen te bevorderen, van Moldavië via de Krim, de Donbass en Georgië naar Nagorno Karabach en straks ook in Syrië. Zij streven een regionale orde na die de onze niet is, en krijgen daar nu volop gelegenheid toe.'