Van eerlijk delen volstrekt geen sprake - Main contents

Van eerlijk delen is nog volstrekt geen sprake. Wanneer zal het eindelijk ook voor alle ouderen weer eens een beetje lente zijn? Dat bracht ik woensdag 16 september naar voren tijdens de algemene politieke beschouwingen in de Tweede Kamer over de kabinetsplannen voor 2016.

Ik gaf als belangrijkste kritiek: er wordt te fors bezuinigd op de ouderenzorg; de bestrijding van de ouderenwerkloosheid is onvoldoende; het preventiebeleid voor ouderen schiet te kort; de koopkrachtontwikkeling blijft slecht voor ouderen en de aangekondigde maatregelen zijn niet toereikend. Hoezo eerlijk delen?, vroeg ik als reactie op een uitspraak van de minister van Financiën: we houden vast aan het beleid dat het kabinet sinds 2012 heeft ingezet: eerlijk delen.

“Als je 5 miljard alleen gebruikt in het voordeel van de werkenden, en dat ook in dikke letters schrijft in de Miljoenennota, hoe durf je dan te spreken over eerlijk delen? Hoe zit het met de mensen die veertig jaar of meer gewerkt hebben? Het is pas echt eerlijk als die meevaller zou worden verdeeld over de mensen die werken, de mensen die gewerkt hebben en de mensen die echt niet kunnen werken. Het zijn immers ook al deze groepen die de afgelopen jaren tientallen miljarden aan bezuinigingen over zich uitgestort kregen. Tientallen miljarden bezuinigingen die diepe wonden hebben geslagen in de levens van velen. Ouderen hebben gedeeld in het ‘zuur’, laat ze nu ook evenredig delen in het ‘zoet’.

Hieronder de belangrijkste passages uit mijn betoog.

“Het kabinet stelt dat er zicht zou zijn op een voorzichtige economische lente. Vandaar de 5 miljard lastenverlichting. Daarmee wil het kabinet nieuwe banen scheppen. Een mooi streven, maar ook in 2016 verwachten we nog een werkloosheid van 6,7%. Het ING-economisch bureau stelt dat de werkloosheid onder ouderen een grote uitdaging voor de Nederlandse economie vormt. Waarom pakt het kabinet deze handschoen zo aarzelend op?”

“Zou het een goed idee zijn om bijvoorbeeld door een al dan niet eenmalige verlaging van de AOW-leeftijd mensen in staat te stellen vervroegd met pensioen te gaan, zodat zij die nu thuis zonder werk zitten eindelijk kans maken op een baan? Doordat we de ene groep vrijwillig de mogelijkheid bieden eerder te stoppen met werken, krijgt de andere groep een beter perspectief!”

“Naast het creëren van meer banen en vacatures vindt 50PLUS dat er extra geïnvesteerd moet worden in het oplossen van de ouderenwerkloosheid, een groot maatschappelijk probleem. Dat kan echt efficiënter dan enorme sommen geld besteden aan inspiratiedagen, subsidies voor het intermediair en netwerkborrels. Je zult op je 45e of op je 50e maar werkloos worden. Hoeveel uitzicht heb je dan ooit nog om aan een baan te komen? Naast de financiële gevolgen moeten we de sociale consequenties van werkloosheid, en zeker van langdurige werkloosheid, niet onderschatten. Dat heeft een enorme impact op het leven. Op dit moment zijn er 270.000 mensen die al een jaar lang elke week brief na brief schrijven, zonder enige reactie. Die groep verdient extra aandacht. Waarom is de premiekorting voor het in dienst nemen van een oudere werkloze verhoogd van 50 naar 56 jaar?”

“De koopkrachtontwikkeling voor gepensioneerden is ronduit belabberd. Zeker in vergelijking met de koopkrachtontwikkeling van werkenden. Gemiddeld mogen de werkenden 2,5% bijboeken, gepensioneerden gemiddeld 0.2%. Maar er zijn ook honderdduizenden ouderen die fors moeten inleveren. Zoals ouderen met veel zorgkosten en mensen met een AOW-gat. En dat was de laatste jaren bepaald al niet veel beter, dus wordt de kloof die er al was tussen werkenden en gepensioneerden verder vergroot.”

“50PLUS wil een structurele koopkrachtverbetering voor alle ouderen. We vragen het kabinet om voorafgaand aan de tweede termijn alle maatregelen die gepensioneerden raken uit te splitsen in structureel en eenmalig en welke van deze maatregelen ook effect hebben op andere groepen. Het is goed om nog eens ferm te benadrukken dat niet iedere oudere het even breed heeft: er zijn ouderen met alleen AOW, veel ouderen hebben AOW met een redelijk aanvullend pensioen en er is een groep met AOW en een ruim pensioen.”

“De groep met alleen AOW moet rondkomen van een zeer gering inkomen. Soms gaat dat zover dat mensen zorg mijden, financieel in de problemen raken en hun woonlasten niet meer kunnen betalen. Het NIBUD laat zien dat deze groep met zorgkosten wel € 140,- per maand er op achteruit gaan. Dat is toch onacceptabel? De groep AOW met een redelijk pensioen heeft daar ook mee te maken, maar daar speelt ook de stapeling van diverse maatregelen, waardoor men nauwelijks rondkomt en inteert op een vaak beperkt vermogen. Ook zij gaan er volgens het NIBUD tot wel € 200,- per maand op achteruit. Ongelooflijk. En dat terwijl er in de troonrede staat: de koopkracht blijft op peil!”

”En de groep AOW met een ruim pensioen door het kabinet comfortabel gepensioneerd genoemd, die hebben het op zich goed, maar waarom moeten zij elke keer weer meer bijdragen dan mensen die werken en hetzelfde inkomen hebben? Waarom moeten zij al jarenlang meer koopkracht inleveren dan werkenden? En waarom moeten deze senioren zich telkens verdedigen als het gaat om hun zorgvuldig opgebouwde pensioen en worden ze weggezet als profiteurs? Profiteurs! Zij hebben dit allemaal zelf opgebouwd!”

“Dan nu de gezondheidszorg. Het afgelopen jaar heb ik van dichtbij de zorg meegemaakt. Zowel de mooie als de minder mooie kanten. Aan de ene kant de liefdevolle verzorging, aan de andere kant de enorme hoeveel papierwerk. Medewerkers zetten zich zelfs buiten hun werktijden enorm in, maar voelen zich beperkt door regels en richtlijnen.”

“Wat 50PLUS betreft voldoet het huidige zorgstelsel niet. Zo simpel is het. Iedereen heeft recht op dezelfde kwaliteit en kwantiteit van zorg, en dat lukt met dit stelsel van geen kanten. Je moet maar afwachten welke voorzieningen er zijn in de gemeente waar je woont. Zorgverzekeraars hebben teveel invloed. Voorwaarden en kwaliteitseisen verschillen en de bureaucratie is nog steeds onacceptabel hoog. Veel meer aandacht is er bijvoorbeeld nodig voor preventie. En niet alleen gericht op jongeren, maar ook of misschien wel juist bij ouderen. Denk aan bestrijding van overgewicht, medicijncheck en vaccinaties. Dat alles zal op den duur enorm bijdragen aan het verminderen van de kosten.”

“Steeds vaker en steeds intensiever doet men een beroep op mantelzorgers en dat terwijl de ondersteuning van deze mantelzorgers onduidelijk is en onvoldoende geregeld. Kunnen we zoiets belangrijks wel aan al die afzonderlijke gemeentes overlaten? Ik hou mijn hart vast. En kunnen we er vanuit gaan dat de mantelzorgboete definitief van tafel gaat? We gaan er vanuit dat de PvdA nu wel in kan stemmen met een motie van soortgelijke strekking.”

“50PLUS was, is en blijft geen voorstander van het overhevelen van belangrijke zorgtaken naar de gemeentes. Daardoor ontstaat ongelijkheid. Voorbeelden te over. Denk aan woningaanpassing, inkomensondersteuning voor chronisch zieken en gehandicapten en het klakkeloos schrappen van huishoudelijk hulp. Daarom zal 50PLUS door middel van landelijke regelgeving deze gemeentelijke rechtsongelijkheid proberen weg te nemen.”

“Er is op dit moment al een tekort van bijna 100.000 geschikte woningen en dat terwijl ouderen langer thuis moeten blijven wonen. Dat tekort zal, met de huidige instroom van vluchtelingen, niet snel afnemen. Er zijn simpelweg veel te weinig woningen beschikbaar in de sociale huursector. Wat gaat het kabinet hieraan doen? En het moet snel, er is geen tijd meer over. En mag ik er dan op aandringen dat onze ouderen in ieder geval niet worden achtergesteld?”

“Nu een opmerking over de begroting Veiligheid en Justitie. Die baart 50PLUS grote zorgen. Met deze begroting, de instabiliteit in de wereld en de dreiging van terrorisme staat het hele justitieapparaat onder enorme druk. We begrijpen daarom ook de opmerkingen van diverse collega’s zeer goed. De vluchtelingenproblematiek is een voortdurende strijd tussen hart en hoofd. Het hart zegt dat we iedereen een goede toekomst gunnen, het hoofd zegt dat echter niet iedereen die toekomst in Nederland kan opbouwen. Dat kan gewoon niet. 50PLUS steunt plannen voor opvang en toekomstmogelijkheden in de regio, steunt ook het tegengaan van mensenhandel en zal ook steun geven aan een eerlijke verdeling qua opvang binnen het werelddeel Europa. Maar niet onbegrensd.”