Column Gert-Jan Segers: 'Bombarderen in Gods naam?' (ND) - Main contents

Bombarderen of niet bombarderen, dat was de vraag die mijn collega’s en ik vorige week moesten beantwoorden. ISIS wordt in Irak mede door onze F-16’s bestreden en omdat ISIS daar zijn aanvoer vanuit Syrië krijgt, is het de vraag of we deze jihadisten ook over de Iraaks-Syrische grens moeten gaan bestrijden. En voor zover ik zelf al niet door had dat dit een ingrijpende keus is, werd het me wel duidelijk door de adviezen die ik van verschillende kanten kreeg.

Er waren twitteraars die me duidelijk maakten dat Jezus niets met geweld te maken wil hebben en dat ik daarom als christenpoliticus nooit met een keus voor bommen zou mogen instemmen. Het is een advies waar ik goed naar wil luisteren, juist omdat Jezus altijd de zwakste wilde zijn en alleen zo zijn macht liet zien. Ik huiver ook als ik bedenk dat onze bommen het bloedige einde betekenen voor jonge jongens die het fata morgana van een kalifaat achterna zijn gaan lopen. Om over mogelijke ‘bijkomende schade’ van onschuldige omstanders nog maar te zwijgen. Ik huiver evenzeer als ik bedenk wat er met onze piloten zou gebeuren als ze zich met een schietstoel moeten redden en in handen van ISIS zouden vallen. Hoe kun je, als je bedenkt tot wat voor extra bloedvergieten dit leidt, in hemelsnaam nog voor bombarderen kiezen?

Een tegenovergesteld advies dat ik kreeg maakte een verhelderend onderscheid tussen een persoonlijke keus voor pacifisme en de keus die een staat maakt. Als je er voor kiest om je vijand de andere wang toe te keren, ben jij de enige die daar de prijs voor betaalt. Dat was de weg van Jezus, Hij betaalde ook de hoogste prijs, en met Gods kracht kunnen we proberen die weg ook zelf te gaan. Maar als de Nederlandse staat nu voor pacifisme kiest en weigert te vechten tegen ISIS, dan zijn het niet wijzelf, maar Jezidi’s, Koerden, christenen, sjiitische moslims, tot slaaf genomen vrouwen die daar de prijs voor betalen. Mag je zo’n keus maken als het jezelf hier niets kost en het tegelijkertijd kwetsbare mensen daar ter plaatse alles kost? Hoe kun je, als God en je naaste je lief zijn, de slachtoffers van ISIS zo aan hun lot overlaten en tegen bombarderen kiezen?

Ik ben gelukkig niet de eerste die de indringende vraag over oorlog en vrede, recht en onrecht, moet beantwoorden. Paulus maakte in zijn brief aan de Romeinen al het onderscheid tussen persoonlijke geweldloosheid - 'wreekt uzelf niet, zegent wie u vervolgen' - en het legitieme geweld van de overheid - 'de overheid draagt het zwaard om het kwaad te straffen'. In de christelijke traditie is er altijd een kleine minderheid geweest die consequent voor geweldloosheid heeft gekozen. Als dat leidt tot persoonlijk lijden, is dat een bewonderenswaardige keus. Maar als pacifisme leidt tot een vrijbrief voor de beulen, dan laad je een zwaardere verantwoordelijkheid op je dan een keus voor een 'rechtvaardige oorlog' tegen hemeltergend onrecht. Bij die laatste keus kan ik putten uit een lange traditie waarin christelijke denkers hoge barrières hebben opgeworpen voor zo'n oorlog. Een gewapende strijd tegen onrecht kan alleen legitiem zijn als het doel rechtvaardig is, andere middelen zijn uitgeput, middelen proportioneel zijn, er een redelijke kans van slagen is, het besluit daartoe wettig is en de goeden niet veel meer gaan lijden dan de kwaden. Dat zijn hoge barrières. De oorlog tegen Irak in 2003 had er naar mijn overtuiging nooit mee gerechtvaardigd kunnen worden.

Ben ik er dan nu zo? Heb ik met een gerust geweten voor het bombarderen van ISIS gestemd? De Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer stond ook voor een onmogelijke keus. De keus om met geweld Hitler te stoppen was een zonde. Maar de keus om gèèn stok tussen Hitlers spaken te steken, om nìet met geweld het nog veel gruwelijker geweld te stoppen, was voor hem een nog grotere zonde. Hij vond troost bij de woorden van Luther: ‘zondig dapper, maar geloof nog veel dapperder.’ Dat was voor hem geen vrijbrief voor geweld. Het was een diep besef dat God ons middenin in de geschiedenis plaatst om zoveel als we kunnen het goede te doen en dat niets doen soms erger is dan iets doen. En het is boven alles het geloof dat, wat we ook doen, alleen Christus ons van onze zonde kan verlossen.

Gert-Jan Segers is fractieleider van de ChristenUnie in de Tweede Kamer. Hij schrijft eens in de zes weken een column voor het Nederlands Dagblad.