Accenten Nederlands voorzitterschap

Na de start van het Nederlandse voorzitterschap in januari komen in de tweede aflevering van dit Hofvijverfeuilleton de nodige raadsbijeenkomsten in beeld. Ook waren er verschillende conferenties waar Nederlandse ministers een rol speelden in het kader van het voorzitterschap. Minister-president Rutte¹ had diverse contacten met belangrijke spelers. Ook vergaderde hij met de andere regeringsleiders over het voorkomen van een Brits vertrek uit de EU.

Raadsbijeenkomsten

Op 25 januari bespraken de Europese ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken² in Amsterdam de Europese samenwerking bij migratie. De deelnemers verklaarden dat bewaking van de buitengrenzen weliswaar primair een nationale bevoegdheid is, maar ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid. De raad wil dat de lidstaten de tijdelijke controles aan de binnengrenzen kunnen verlengen.

Als voorzitter van de EU wil Nederland werken aan: 

• - 

  een betere opvang in hun eigen regio zodat minder mensen het slachtoffer worden van mensensmokkelaars 
• - 

  een eerlijke verdeling van asielzoekers over de lidstaten
• - 

  een betere bewaking van de buitengrenzen, met nieuwe technieken
• - 

  het blijven beschermen van vluchtelingen en het laten vertrekken van mensen die geen bescherming nodig hebben
• - 

  op lange termijn: het wegnemen van de oorzaken: werken aan stabiliteit, vrede en veiligheid 

Tijdens de vergadering van Europese ministers van Economische Zaken en Financiën³ (Ecofin) op 12 februari was de financiering van terrorisme een belangrijk agendapunt. Het afschaffen van het 500 euro-biljet is daarbij een optie. Verder bespraken de ministers de voorstellen van de Europese Commissie⁴ om belastingontwijking tegen te gaan. Minister Dijsselbloem wil tijdens het Nederlands EU-voorzitterschap concrete resultaten boeken op dat terrein. 

Conferenties

Ministers, eurocommissarissen, parlementariërs, wetenschappers en hoge ambtenaren uit de hele Europese Unie brainstormden op 28 januari over de Europese meerjarenbegroting. De ministers Koenders⁵ (Buitenlandse Zaken) en Dijsselbloem⁶ (Financiën) hadden de bijeenkomst georganiseerd om een discussie over hervorming van het zogeheten Meerjarig Financieel Kader te beginnen. Deelnemers waren onder meer de eurocommissarissen Georgieva⁷ (begroting en administratie), Katainen⁸ (banen, groei, investeringen en concurrentievermogen), D66-leider Alexander Pechtold⁹, oud-staatssecretaris Ben Knapen¹⁰ en lid van de Europese Rekenkamer Alex Brenninkmeijer¹¹. 

Op 8 februari was er een conferentie van voorzitters van de parlementaire commissies voor Europese zaken van de lidstaten (COSAC¹²) in de Ridderzaal. De deelnemers spraken vooral over (de praktijk van) parlementaire controle en onderlinge samenwerking. Speciaal voor de gelegenheid werden er op het Binnenhof een rode, blauwe en oranje loper uitgerold om de 1000 parlementariërs uit de achtentwintig lidstaten te ontvangen. De lopers verbinden de Eerste en Tweede Kamer en de Ridderzaal met elkaar. 

Europese Raad

En natuurlijk was daar de Europese top van 18 en 19 februari. De staatshoofden en regeringsleiders werden het eens over voorstellen om de Britse premier Cameron ‘binnenboord te houden’. Omdat zo’n Europese Raad wordt voorgezeten door Donald Tusk¹³ is de rol van de Nederlandse premier beperkt. Dat bleek ook wel uit het overzicht van bilaterale gesprekken die Tusk voerde (bron: Politico.eu). 

Klik hier voor een uitgebreid overzicht van de stand van zaken van het Nederlands voorzitterschap

• 1. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 2. 

  The Justice and Home Affairs Council (JHA) is composed of the Ministers of Justice and/or Home Affairs of the Member States of the European Union.
   
• 3. 

  The Council configuration on Economic and Financial Affairs (ECOFIN) is composed of the Ministers (or State Secretaries) of Economic Affairs of the Member States of the EU. Member states that have the euro as their currency form a sub-group known as the Eurogroup.
   
• 4. 

  The European Commission is the executive body of the EU and runs its day-to-day business. It is made up of the College of Commissioners, 27 European Commissioners, one for each member state, who are each responsible for one or several policy areas. In addition, the 'Commission' also refers to the entire administrative body that supports the Commissioners, consisting of the Directorates-General and the Services.
   
• 5. 

  PvdA-politicus met een grote internationale staat van dienst en betrokkenheid met Afrika. Was in het kabinet-Balkenende IV minister voor Ontwikkelingssamenwerking en in Rutte II drie jaar minister van Buitenlandse Zaken. Hij begon als beleidsmedewerker van de PvdA-Tweede Kamerfractie en was European director Parlementarians for Global Action en politiek adviseur van de Verenigde Naties in zuidelijk Afrika. In de periode 2011-2013 was hij vertegenwoordiger van de secretaris-generaal van de VN in Ivoorkust en in 2013-2014 was hij dat in Mali. Als PvdA-Tweede Kamerlid (1997-2007) buitenlandwoordvoerder, die onder meer aandrong op onderzoek naar de Nederlandse betrokkenheid bij de strijd in Irak. Hij zat in de enquêtecommissie Srebrenica. Ter zake kundig minister, die beslissingen echter soms lang afwoog. Sinds 2019 is hij hoogleraar vrede, recht en veiligheid in Leiden/Den Haag.
   
• 6. 

  Vooraanstaande PvdA-politicus, die in 2000 Tweede Kamerlid werd en in 2012 verrassend minister van Financiën. Wageningse ingenieur en voor hij Kamerlid werd plaatsvervangend hoofd van het stafbureau algemene leiding van het ministerie van LNV. In de Kamer spoedig een gewaardeeerd woordvoerder integratiebeleid en in 2007-2008 voorzitter van de onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen. Later woordvoerder asiel en vicefractievoorzitter. Pragmatisch en degelijk. Noemde zichzelf 'niet het meest opgewonden type'. Slaagde er in het oplopende overheidstekort onder het kabinet-Rutte II om te buigen naar een overschot. Kreeg ook in de EU gezag en zag zich in januari 2013 gekozen worden tot voorzitter van de eurogroep. Speelde daardoor een centrale rol bij het bedwingen van de financiële problemen van Griekenland en bij het voorkomen van een bankencrisis op Cyprus. Sinds 13 september 2022 is hij burgemeester van Eindhoven.
   
• 7. 

  De Bulgaarse Kristalina Georgieva (1953) was in 2010-2017 lid van de Europese Commissie. Vanaf november 2014 was zij in de Commissie-Juncker vicevoorzitter en commissaris belast met begroting en personeelsbeleid. In de Commissie-Barroso (2010-2014) had zij de portefeuille humanitaire hulp. Mevrouw Georgieva werkte sinds 1993 bij de Wereldbank en was vicepresident van die bank. Zij is een deskundige op het gebied van duurzame ontwikkeling, was hoogleraar in Sofia en bekleedde wereldwijd gasthoogleraarschappen aan diverse universiteiten. Mevrouw Georgieva behoort tot de centrumrechtse GERB. Sinds 1 oktober 2019 is zij directeur van het IMF.
   
• 8. 

  Jyrki Katainen (1971) is the Commission Vice-President and European Commissioner for jobs, growth, investment, and competitiveness in the Juncker Commission on behalf of Finland. Katainen is a member of the National Coalition Party (Kok), which is aligned with the European People's Party. Prior to his tenure in the European Commission he was prime minister of Finland.
   
• 9. 

  Alexander Pechtold (1965) was in 2006-2018 fractievoorzitter en politiek leider van D66. Hij was sinds november 2006 Tweede Kamerlid. De heer Pechtold was verder van 31 maart 2005 tot 3 juli 2006 minister voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties. Hij is opgeleid als kunsthistoricus en werkte onder andere bij een veilinghuis. Van 1997 tot 2002 was hij wethouder in Leiden. Vanaf eind 2002 tot 2005 was hij voorzitter van D66. en in de periode 2003-2005 burgemeester van Wageningen. De heer Pechtold was enige jaren woordvoerder Europese zaken en onderwerpen rond het koninklijk huis. Verder was hij voorzitter van de vaste commissie voor Koninkrijksrelaties. Per 1 november 2019 werd hij algemeen directeur van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen.
   
• 10. 

  Ben Knapen (1951) was van 8 februari 2022 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid voor het CDA. Eerder was hij dat van 9 juni 2015 tot 24 september 2021 (en vanaf 11 juni 2019 fractievoorzitter). De heer Knapen was van 14 oktober 2010 tot 5 november 2012 staatssecretaris van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte I en van 24 september 2021 tot 10 januari 2022 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte III. Eerder was hij lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en bijzonder hoogleraar media en kwaliteit aan de Radboud Universiteit. Daarvoor was de heer Knapen onder meer buitenland-correspondent, adjunct-hoofdredacteur en hoofdredacteur van NRC Handelsblad, directeur voorlichting bij Philips en bestuurder van uitgeverij PCM. In 2013 werd hij vertegenwoordiger van de Europese Investeringsbank bij de Europese Unie.
   
• 11. 

  Prof.dr. Alex Brenninkmeijer (1951-2022) was van 1 oktober 2005 tot 1 januari 2014 Nationale ombudsman. Sinds 2014 maakte hij deel uit van de Europese Rekenkamer. Hij was hoogleraar staatsrecht in Leiden en directeur van het programma geschillenbeslechting van het E.M. Meijers Instituut van de Universiteit Leiden. De heer Brenninkmeijer was eerder bestuursrechter.
   
• 12. 

  De Conferentie van commissies voor Europese aangelegenheden (COSAC) is een conferentie van parlementaire commissies die twee keer per jaar bijeen komt om de rol van nationale parlementen in de Europese Unie te versterken. Zij komen samen in het land dat het voorzitterschap van de Europese Unie vervult. Elk nationaal parlement binnen de Europese Unie heeft een commissie die zich bezighoudt met Europese Zaken. Ook het Europees Parlement is in dit orgaan vertegenwoordigd.
   
• 13. 

  Donald Tusk (1957) was van 1 december 2014 tot 1 december 2019 de vaste voorzitter van de Europese Raad. In november 2007-september 2014 was hij minister-president van Polen. Tusk was medeoprichter en leider van het conservatief-liberale (maar bij de christendemocratische Europese Volkspartij aangesloten) Burgerplatformum. Hij leidde als premier een coalitie van zijn partij en de Poolse Boerenpartij (PSL). Eerder was hij lid van het Lagerhuis en van de Senaat.